Η μετασχηματιστική λειτουργία του αρχαίου δράματος: η αριστοτελική κάθαρσις παθημάτων στον ‘Φιλοκτήτη’ του Σοφοκλή

The transformative function of ancient drama: the aristotelian ' catharsis of emotions ' in Sophocles ' Philoctetes (Αγγλική)

  1. MSc thesis
  2. ΧΑΤΖΗ, ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ
  3. Εκπαίδευση Ενηλίκων (ΕΚΕ)
  4. Οκτώβριος 2016 [2016-10]
  5. Ελληνικά
  6. 144
  7. Βρεττος, Ιωάννης
  8. Βρεττος, Ιωάννης | Δακοπούλου , Αθανασία
  9. κριτικός στοχασμός, στοχαστικός διάλογος, ιστορικοσυγκριτική προσέγγιση, αισθητική εμπειρία, τραγωδία, κάθαρση | historical comparative methodology, critical reflection, thoughtful dialogue, aesthetic experience, tragedy, catharsis
  10. 69
  11. 43
  12. 0
  13. Κόκκος, Α. (2011β). Σύγχρονες Προσεγγίσεις της Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Οδηγός Μελέτης για τη Θ.Ε. ΕΚΕ52. Πάτρα: ΕΑΠ
    • ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σε κάθε εποχή το άτομο καλείται να συμβαδίσει με τις τρέχουσες εξελίξεις και να προσαρμοστεί με τις αλλαγές, που έρχονται στην προσωπική του ζωή. Με αναπτυγμένη την κριτική του ικανότητα συνήθως αμφισβητεί θέσεις και απόψεις από οποιαδήποτε πηγή κι αν αυτές προέρχονται. Συνταυτίζει την παλιά γνώση με την καινούρια και συνειδητοποιεί την υπάρχουσα κατάσταση. Στη σύγχρονη καπιταλιστική εποχή όμως ο άνθρωπος έρχεται συχνά σε πνευματικό και συναισθηματικό χάσμα. Η απορρόφησή του από το κυνήγι της υλιστικής ηδονής τον εμποδίζει να παρακολουθήσει φαινόμενα όπως την παγκοσμιοποίηση, την οικονομική και κοινωνική ύφεση, την ανάγκη εξειδίκευσης για μια θέση στην αγορά εργασίας, με αποτέλεσμα να βιώνει συναισθήματα ανασφάλειας και απορίας μπροστά στις νέες καταστάσεις. Υπό τις συνθήκες αυτές ο άνθρωπος κάθε ηλικίας και πολύ περισσότερο ο ενήλικος αναζητά την σωστή καθοδήγηση σε προγράμματα εκπαίδευσης. Αν μελετήσει κανείς τα Προγράμματα Eκπαίδευσης Ενηλίκων όπως και τα Αναλυτικά Προγράμματα όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων, θα διαπιστώσει ότι δεν περιορίζονται πλέον στην αντιληπτική αφομοιωτική κατάθεση γνώσεων, όπως στο παρελθόν. Αντιθέτως το τελευταίο διάστημα έχουν αρχίσει οι συζητήσεις για μια διαφορετικού τύπου εκπαίδευση, που προωθεί την εμπλοκή του εκπαιδευόμενου σε μια διαδικασία κριτικής προσέγγισης της πρότερης γνώσης. Παράλληλα η αξιοποίηση της τέχνης για μαθησιακούς σκοπούς, όπως προωθείται τελευταία από θεωρητικούς της εκπαίδευσης, ενεργοποιεί την ασυνείδητη πλευρά του εαυτού των εκπαιδευομένων. Με τη συστηματική παρατήρηση των έργων τέχνης ο εκπαιδευόμενος αναβιώνει παλαιότερα συναισθήματα και εμπειρίες, γεγονός που λειτουργεί συμπληρωματικά στην ορθολογική εξέταση της πραγματικότητας. Τη σύγχρονη εποχή διατυπώθηκαν αρκετές θεωρητικές προσεγγίσεις επί του συγκεκριμένου θέματος με προεξάρχουσα τη θεωρία του Mezirow και των συνεχιστών του, οι οποίες εμφανίζουν ομοιότητες με τις θεωρίες του παρελθόντος. Συγκεκριμένα αναφορές για τον κριτικό στοχασμό στην παιδεία και τον ρόλο των τεχνών στην ψυχοπνευματική καλλιέργεια του ατόμου είχαν γίνει ήδη από τους αρχαίους έλληνες στοχαστές, όπως τον Πλάτωνα, τον Σωκράτη και τον Αριστοτέλη. Ο τελευταίος μάλιστα επισήμανε τη σημασία του αρχαίου δράματος στον μετασχηματισμό συνειδήσεων. Τα παραπάνω δεδομένα στάθηκαν η αφορμή για την επιλογή της μεθοδολογίας και του θέματος αυτής της έρευνας. Με την ιστορικοσυγκριτική μέθοδο συγκρίθηκαν και αντιπαρατέθηκαν σε θεωρητικό πλαίσιο παιδαγωγικές προσεγγίσεις στοχαστών της αρχαιότητας, όπως του Πλάτωνα, Αριστοτέλη και Σωκράτη με τις αντίστοιχες του Mezirow και των συγχρόνων του για τη συμβολή της αισθητικής εμπειρίας στην αναθεώρηση στερεοτυπικών αντιλήψεων, ενώ κατεγράφησαν και πορίσματα μελετών από την αξιοποίηση του δραματικού κειμένου και δραματικών τεχνικών στην εκπαίδευση ενηλίκων. Στη συγκεκριμένη εργασία εν ολίγοις επιδιώχθηκε να διερευνηθεί κατά πόσο ένα αρχαίο δράμα, όπως ο ‘Φιλοκτήτης’ του Σοφοκλή, μπορεί να αξιοποιηθεί ως εκπαιδευτικό ανάγνωσμα. Μεθοδολογικά πώς μπορεί ένας εκπαιδευτής να το προσεγγίσει ως εκπαιδευτικό εργαλείο και με ποιο τρόπο θα συμβάλλει στην απαλλαγή των εκπαιδευομένων από παλαιότερες δυσλειτουργικές αντιλήψεις. Από τη συζήτηση των αποτελεσμάτων προέκυψε η συμβολή του δράματος στη μαθησιακή διεργασία. Συγκεκριμένα διαπιστώθηκε ότι παράλληλα με τη λογική το δράμα ανακινεί τον εσωτερικό και αθέατο κόσμο των εκπαιδευομένων κατά την επεξεργασία των μηνυμάτων του κι επιτυγχάνει την ολιστική προσέγγιση της σκέψης και του εσωτερικού κόσμου του ατόμου αλλά και τον ολικό μετασχηματισμό του τρόπου που αντιμετωπίζει ο καθένας την πραγματικότητα του.
    • ABSTRACT In each period the citizen is asked to keep up with current developments and follow the changes which happen in his life. Using his developed critical skills he usually doubt on views from any source they come from. He matches the old knowledge with the new one, so as to realize the existing situation. In our modern capitalist era though, he experiences an emotional and spiritual gap. Absorbed by materialist pleasures, he has difficulty in following phenomena such as globalization, the economic and social decline, the need of specialization in order to gain a place in the job market. As a result he experiences feelings of insecurity and confusion. Under these circumstances, he seeks for guidance in an adult education program. If one studies the Adult Education Programs as the Curricula of all education level, he will realize that an adult education program is not restricted in the passive transmission of knowledge. On the contrary discussions have recently begun for a different type of education which involves the adult in a learning process of critical approach of knowledge. Moreover the use of Art for educational reasons, as it has been recently promoted by theorists, activate the trainees’ unconscious part of themselves. Through systematic observation of works of art, they approach old feelings and experiences. This works as a supplement to the rational examination of reality. In modern era several theoretical approaches have been expressed on this issue like the ones of Mezirow and his folowers’. Some of them appear similarities with references to critical reflection and the role of art in education made by ancient Greek philosophers such as Plato, Socrates and Aristotle. Especially the latter stressed the importance of ancient drama in the transformation of ideas. All the above was the reason for choosing to approach the subject of our investigation through a certain methodology. Using the historical comparative methodology we compared the pedagogical approaches of ancient philosophers, like Plato's, Aristotle's and Socrates’ with the modern theories of Mezirow and his followers' regarding the contribution of an aesthetic experience and the use of drama in the transformation of personal assumptions and consciences. At the same time we referenced to the findings of studies which exploited dramatic texts and techniques in adult education. On the whole the aim of this paper was the investigation of the transformative function and dynamics of an ancient drama, like Sophocles’ ‘Philoctetes’, in promoting critical reflection and rethinking perceptions. In particular we tried to answer in three questions, whether an ancient tragedy like Sophocles' ‘Philoctetes’ can be used as an educational reading in an adult education program, how it can be approached as a learning tool and how it contributes to the transformation of dysfunctional assumptions. As it emerged from the above, drama as a high aesthetic value work, gives as much attention to the logic as to the internal and unseen world of learners for a total transformation of the way somebody faces the reality.
  15. Items in Apothesis are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.