Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης στην ακαδημαϊκή εξ αποστάσεως εκπαίδευση: Απόψεις/Αντιλήψεις Καθηγητών-Συμβούλων (Κ-Σ) του ΕΑΠ

Critical thinking development in Higher Education: Perceptions of Hellenic Open University teachers (Αγγλική)

  1. MSc thesis
  2. Γιαννούλη, Βαρβάρα
  3. Εκπαίδευση Ενηλίκων (ΕΚΕ)
  4. 25 Σεπτεμβρίου 2021 [2021-09-25]
  5. Ελληνικά
  6. 184
  7. Βορβυλάς, Γεώργιος
  8. Τσάφος, Βασίλειος | Χατζηνικήτα, Βασιλεία
  9. Κριτική σκέψη | Critical thinking | Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση | Open distance learning | Δεξιότητες κριτικής σκέψης | Critical thinking Skills | Εκπαιδευτικές πρακτικές | Teaching practices | Εμπόδια/Δυσκολίες | Barriers
  10. 3
  11. 16
  12. 101
  13. Πίνακες
    • Η κριτική σκέψη αποτελεί ίσως την πλέον προβεβλημένη έννοια στη διεθνή ακαδημαϊκή πραγματικότητα και είναι πανθομολογούμενη η συμβολή της στη διαμόρφωση επαρκώς καταρτισμένων επιστημόνων αλλά και πολιτών ικανών να συνεισφέρουν θετικά, προάγοντας τους συλλογικούς στόχους των ταχέως μεταβαλλόμενων σύγχρονων κοινωνιών στις οποίες δραστηριοποιούνται. Στην παρούσα έρευνα επιχειρήθηκε μια όσο το δυνατόν αντιπροσωπευτικότερη επισκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας αναφορικά με την κριτική σκέψη, εστιάζοντας στους τρόπους με τους οποίους είναι δυνατόν να ικανοποιηθεί το αίτημα της καλλιέργειάς της γενικά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, και ειδικότερα στην ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό περιβάλλον με τις δικές του ιδιαιτερότητες, προδιαγραφές και προτεραιότητες. Αξιοποιώντας τη στρατηγική της ποιοτικής ανάλυσης και στηριζόμενη στις απόψεις/αντιλήψεις δέκα Καθηγητών-Συμβούλων του ΕΑΠ, διαφορετικών προγραμμάτων σπουδών και διαφορετικού επιπέδου εμπειρίας στην ΑεξΑΕ, η παρούσα μελέτη επιχειρεί να διερευνήσει τον τρόπο που αντιλαμβάνονται την έννοια της κριτικής σκέψης, τις δεξιότητες κριτικής σκέψης που πρέπει κατά την εκτίμησή τους να αποκτήσουν οι φοιτητές, τις εκπαιδευτικές πρακτικές που εφαρμόζουν στην προσπάθεια προαγωγής της αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σε αυτή τους την προσπάθεια. Για τη συλλογή των δεδομένων αξιοποιήθηκε το ερευνητικό εργαλείο της ατομικής ημιδομημένης συνέντευξης. Από την ανάλυση των δεδομένων προέκυψε ότι οι διδάσκοντες έχουν σαφή γνώση της έννοιας της κριτικής σκέψης και αναγνωρίζουν τη θεμελιώδη σημασία της, επιτρέποντάς μας να διαμορφώσουμε μια ικανοποιητική εικόνα για τον τρόπο με τον οποίο είναι δυνατόν να προαχθεί το ζητούμενο μιας αυτενεργούς, ατομοκεντρικής και παραγωγικής ως προς τα αποτελέσματά της μάθησης. Ειδικότερα ως προς τα ευρήματα της έρευνας, η πλειονότητα των ακαδημαϊκών διδασκόντων τοποθετούν σε προτεραιότητα την ικανότητα των φοιτητών να αξιολογούν τη γνώση και τις πληροφορίες που λαμβάνουν, να αναστοχάζονται, να συνθέτουν, να αναλύουν, να ερμηνεύουν και να αυτενεργούν, δεξιότητες απαραίτητες για την προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική τους καταξίωση αλλά και τη διαμόρφωση κριτικού και ανοικτού πνεύματος. Μολονότι αναγνωρίζουν τον κομβικό ρόλο τον οποίο παίζει το εκπαιδευτικό υλικό στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, οι Καθηγητές-Σύμβουλοι διχάζονται σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητά του στην προαγωγή της κριτικής σκέψης. Ωστόσο, συγκλίνουν ως προς τη θετική συμβολή της γραπτής ανατροφοδότησης στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και συνηγορούν υπέρ της εφαρμογής πρακτικών ενεργητικής μάθησης και διαμόρφωσης ομαδοσυνεργατικού κλίματος στο πλαίσιο των Ομαδικών Συμβουλευτικών Συναντήσεων (ΟΣΣ). Σημαντική αποδεικνύεται η από μέρους τους ενθάρρυνση της αυτενέργειας των φοιτητών, όπως και η προσωπική συμβολή τους στη διευκόλυνση της έρευνάς τους μέσω της παροχής πρόσθετου εκπαιδευτικού υλικού. Ως προς τις πιθανές δυσκολίες για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης στην ΑεξΑΕ, αναγνωρίζουν πως σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να σχετίζονται με την ελλειμματική κατάρτιση των διδασκόντων, την προσκόλληση σε παραδοσιακές εκπαιδευτικές μεθόδους αλλά και την πίεση του χρόνου που υφίστανται ως προς την κάλυψη της διδακτέας ύλης. Το βεβαρημένο πρόγραμμα, η έλλειψη κινήτρων, η αντίσταση σε νέες μορφές μάθησης και οι προγενέστερες παγιωμένες απόψεις αποτελούν βασικούς ανασταλτικούς παράγοντες που εντοπίζουν σε σχέση με τους κατά κανόνα εργαζόμενους φοιτητές, ενώ η φυσική απόσταση μεταξύ διδασκόντων και φοιτητών, εγγενές χαρακτηριστικό της εξ ΑεξΑΕ, ο περιορισμένος αριθμός ΟΣΣ και η απουσία εξατομικευμένης μάθησης θεωρούνται τα σημαντικότερα εμπόδια στην επίτευξη της κριτικής σκέψης. Αξιοποιώντας τη στρατηγική της ποιοτικής ανάλυσης και στηριζόμενη στις απόψεις/αντιλήψεις δέκα Καθηγητών-Συμβούλων του ΕΑΠ, διαφορετικών προγραμμάτων σπουδών και διαφορετικού επιπέδου εμπειρίας στην ΑεξΑΕ, η παρούσα μελέτη επιχειρεί να διερευνήσει τον τρόπο που αντιλαμβάνονται την έννοια της κριτικής σκέψης, τις δεξιότητες κριτικής σκέψης που πρέπει κατά την εκτίμησή τους να αποκτήσουν οι φοιτητές, τις εκπαιδευτικές πρακτικές που εφαρμόζουν στην προσπάθεια προαγωγής της αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σε αυτή τους την προσπάθεια. Για τη συλλογή των δεδομένων αξιοποιήθηκε το ερευνητικό εργαλείο της ατομικής ημιδομημένης συνέντευξης. Από την ανάλυση των δεδομένων προέκυψε ότι οι διδάσκοντες έχουν σαφή γνώση της έννοιας της κριτικής σκέψης και αναγνωρίζουν τη θεμελιώδη σημασία της, επιτρέποντάς μας να διαμορφώσουμε μια ικανοποιητική εικόνα για τον τρόπο με τον οποίο είναι δυνατόν να προαχθεί το ζητούμενο μιας αυτενεργούς, ατομοκεντρικής και παραγωγικής ως προς τα αποτελέσματά της μάθησης. Ειδικότερα ως προς τα ευρήματα της έρευνας, η πλειονότητα των ακαδημαϊκών διδασκόντων τοποθετούν σε προτεραιότητα την ικανότητα των φοιτητών να αξιολογούν τη γνώση και τις πληροφορίες που λαμβάνουν, να αναστοχάζονται, να συνθέτουν, να αναλύουν, να ερμηνεύουν και να αυτενεργούν, δεξιότητες απαραίτητες για την προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική τους καταξίωση αλλά και τη διαμόρφωση κριτικού και ανοικτού πνεύματος. Μολονότι αναγνωρίζουν τον κομβικό ρόλο τον οποίο παίζει το εκπαιδευτικό υλικό στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, οι Καθηγητές-Σύμβουλοι διχάζονται σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητά του στην προαγωγή της κριτικής σκέψης. Ωστόσο, συγκλίνουν ως προς τη θετική συμβολή της γραπτής ανατροφοδότησης στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και συνηγορούν υπέρ της εφαρμογής πρακτικών ενεργητικής μάθησης και διαμόρφωσης ομαδοσυνεργατικού κλίματος στο πλαίσιο των Ομαδικών Συμβουλευτικών Συναντήσεων (ΟΣΣ). Σημαντική αποδεικνύεται η από μέρους τους ενθάρρυνση της αυτενέργειας των φοιτητών, όπως και η προσωπική συμβολή τους στη διευκόλυνση της έρευνάς τους μέσω της παροχής πρόσθετου εκπαιδευτικού υλικού. Ως προς τις πιθανές δυσκολίες για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης στην ΑεξΑΕ, αναγνωρίζουν πως σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να σχετίζονται με την ελλειμματική κατάρτιση των διδασκόντων, την προσκόλληση σε παραδοσιακές εκπαιδευτικές μεθόδους αλλά και την πίεση του χρόνου που υφίστανται ως προς την κάλυψη της διδακτέας ύλης. Το βεβαρημένο πρόγραμμα, η έλλειψη κινήτρων, η αντίσταση σε νέες μορφές μάθησης και οι προγενέστερες παγιωμένες απόψεις αποτελούν βασικούς ανασταλτικούς παράγοντες που εντοπίζουν σε σχέση με τους κατά κανόνα εργαζόμενους φοιτητές, ενώ η φυσική απόσταση μεταξύ διδασκόντων και φοιτητών, εγγενές χαρακτηριστικό της εξ ΑεξΑΕ, ο περιορισμένος αριθμός ΟΣΣ και η απουσία εξατομικευμένης μάθησης θεωρούνται τα σημαντικότερα εμπόδια στην επίτευξη της κριτικής σκέψης.
    • Critical thinking is perhaps the most popular concept in international academics and its contribution to the formation of not only adequately informed scientists, but also citizens capable of positive contribution and promotion of the collective goals of modern fast-changing societies, is universally accepted. The present study has attempted an as much as possible representative overview of international bibliography regarding critical thinking, focusing on the ways in which it is possible to satisfy the demand of cultivating it in tertiary education in general, and more specifically in open and distance education, a modern educational environment with its own particularities, requirements, and priorities. Through using qualitative analysis and based on the opinions of ten Professors-Consultants of the Hellenic Open University, of different study curriculums and different levels of experience in Open Distance Learning (ODL), the present study attempts to investigate the way in which they understand the concept of critical thinking, the skills of critical thinking which according to their estimate the students must acquire, the educational practices which they apply in their attempt to promote it, but also the difficulties they face in their attempt. For the collection of the data the research tool of personal semi-structured interviews was used. From their analysis it was deduced that the professors have a clear knowledge of the concept of critical thinking and recognize its fundamental importance, allowing us to form a satisfying picture of the way in which it is possible to promote the desired self-active, person-centric and productive as far as results go learning. More specifically regarding the findings of this study, the majority of academic professors prioritize the students’ ability to evaluate the knowledge and information they receive, to reflect, to compose, analyze, interpret and self-act, skills necessary for their personal, social, and professional recognition but also the formation of a critical and open spirit. Although they recognize the key role educational material plays in distance education, the Professors-Consultants are divided regarding its effectiveness in promoting critical thinking. They converge, however, regarding the positive contribution of written feedback to the development of critical thinking and are in favour of applying active learning practices and the creation of teamwork spirit in Face-to-face tutorials. Their encouragement of student self-action is proved important, as is their personal contribution to the facilitation of their research through providing extra educational material. As far as potential difficulties of the cultivation of critical thinking in ODL go, they recognize that in some cases they may be related to the deficient training of the professors, the adherence to traditional educational methods and also the time pressure they are under regarding the coverage of the curriculum. The heavy teaching schedule, the lack of motives, the resistance to new forms of learning and the prior entrenched views are the basic hindering factors they find in relation to the for the greater part working students, while the physical distance between professors and students, an inherent characteristic of ODL, the limited number of Face-to-face tutorials and the lack of personalized learning are considered the most important obstacles for the achievement of critical thinking.
  15. Items in Apothesis are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.