Η παρούσα διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών στη Δημιουργική Γραφή. Το θέμα της είναι Η Εθνική Ιδεολογία και η Ιστορία στην Ποίηση του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη.
Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, ο εθνικός μας ποιητής ήταν ένας θερμός πατριώτης που εστίασε το ποιητικό του έργο σε πατριωτικά θέματα, αντλώντας έμπνευση από την ελληνική επανάσταση του 1821, την προεπαναστατική περίοδο και τους αγώνες που έδωσαν για την ελευθερία Κλέφτες, Αρματολοί και Σουλιώτες. Επτανήσιος στην καταγωγή, επηρεάστηκε από τον γαλλικό ρομαντισμό και το ποιητικό του έργο ήταν κοντά στο δημοτικό τραγούδι ακολουθώντας τη δομή του. Τα έργα του είναι γραμμένα στη δημοτική γλώσσα.
Ο Βαλαωρίτης παράλληλα, ήταν ιδεολόγος και υπερασπίστηκε σθεναρά τις απόψεις και τις ιδέες του χωρίς να υποχωρήσει από αυτές. Αρνήθηκε αξιώματα τόσο από την Αγγλική Αρμοστεία όσο και από την Ελληνική κυβέρνηση. Τόσο στον πολιτικό όσο και στον ποιητικό του λόγο, προσκαλούσε τους συμπατριώτες του να υπηρετήσουν τους εθνικούς στόχους. Τους θύμιζε τους ήρωες του παρελθόντος και τις θυσίες που είχαν κάνει, τόνιζε τη συνέχεια του ελληνικού έθνους. Η ποίηση υπήρξε το μέσο για τον Βαλαωρίτη για να αφυπνίσει και να κινητοποιήσει τον λαό, να ενισχύσει το σθένος και την αποφασιστικότητά του, να σταματήσει να είναι απαθής και να αναλάβει δράση, να εκπληρώσει τους στόχους της Μεγάλης Ιδέας.
Στηριζόμενοι στο έργο αυτού του μεγάλου εθνικού μας ποιητή ο σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι διττός.
Α. Να παρουσιαστεί πώς το ιστορικό, εθνικό και κοινωνικό στοιχείο επέδρασε και επηρέασε την ποίηση του Βαλαωρίτη.
Β. Να αναδειχθεί το ιστορικό στοιχείο και η συνέχεια του ελληνικού έθνους, μέσα από μια προσπάθεια δημιουργικής μεταγραφής του ποιήματος Φωτεινός σε διήγημα.
Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο ανάλυσης περιεχομένου γίνεται μια απόπειρα εστίασης σε συγκεκριμένα ποιήματα του Επτανήσιου ποιητή έτσι, ώστε να αναδειχθεί το ιστορικό και εθνικό στοιχείο των έργων του. Σχετικά με τα αναλυόμενα στοιχεία, της παρούσας διπλωματικής εργασίας, επιχειρείται ένας διαχωρισμός των ποιημάτων του Βαλαωρίτη σε κατηγορίες ανάλογα με την ανάλυση του περιεχομένου τους, ως εξής:
1. Ποιήματα γραμμένα με αφορμή κάποιο ιστορικό γεγονός.
2. Ποιήματα που περιέχουν αναφορές σε ιστορικά γεγονότα ακόμη και αν αυτά δεν είναι αμιγώς ιστορικά- ακόμη και αν δεν έχουν γραφεί με αφορμή κάποιο ιστορικό γεγονός.
3. Ποιήματα που αναδεικνύουν τις απόψεις – στάσεις - ιδέες του ποιητή και τις προτροπές προς τους συμπατριώτες του για την ελευθερία και τον αγώνα.
4. Ποιήματα με αναφορές στον ελληνισμό, τη Μεγάλη Ιδέα και τη συνέχεια στο Βυζάντιο.
Ο Φωτεινός, το σημαντικότερο έργο του Βαλαωρίτη αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης για το δημιουργικό κομμάτι της παρούσας διπλωματικής εργασίας. Ο γέρο – Φωτεινός, ο παλιός αντάρτης, στα εβδομήντα του χρόνια αποφασίζει να πάρει ξανά τα όπλα και να επαναστατήσει μαζί με άλλους Λευκαδίτες ενάντια στο δυνάστη της Λευκάδας Τζώρτζη Γρατσιάνο. Ο Βαλαωρίτης στο έργο αυτό χρησιμοποιεί ένα πραγματικό ιστορικό γεγονός που έγινε στη Λευκάδα το 1357 και δημιουργεί ένα ποίημα με τους δικούς τους ήρωες και με σκοπό να διδάξει, να αφυπνίσει τους Έλληνες αλλά και να δείξει τη συνέχεια της εθνικής ταυτότητας. Με αφετηρία τα παραπάνω και με σκοπό να αναδειχθεί το στοιχείο της ιστορίας και της συνέχειας της εθνικής ταυτότητας, πραγματοποιήθηκε η μεταγραφή του Φωτεινού σε διήγημα, ενός έργου διαχρονικού που θα μπορούσαμε να πούμε ότι σε πολλά σημεία του θυμίζει το σήμερα. Πρόσωπα του έργου όπως ο Γρατσιάνος και ο Μήτρος θυμίζουν πρόσωπα ή καταστάσεις της εποχής μας. Ο Γρατσιάνος για παράδειγμα θα μπορούσε να παραλληλιστεί με τους «Ξένους» και το «ΔΝΤ» που «επιβλέπουν» τη χώρα μας, ο δε Μήτρος θυμίζει όλους «εμάς» που υποταγμένοι, παρακολουθούμε αμέτοχοι αυτά που συμβαίνουν στον τόπο μας. Όσο για τον Φωτεινό, αναζητείται…
Λέξεις – Κλειδιά: Βαλαωρίτης, Εθνικό Στοιχείο, Ρομαντισμός, Μεγάλη Ιδέα, Δημιουργική Γραφή, Δημιουργικότητα.
This diploma thesis was developed within the postgraduate curriculum in Creative Writing. The subject was about «National Ideology and History in the poetry of Aristotle Valaoritis».
Aristotle Valaoritis, our national poet was a fervent patriot who focused his poetic work on patriotic themes, inspired by the Greek Revolution of 1821, the pre-revolutionary period and the fights given for freedom by “Kleftes”, “Armatoloi” and “Souliotes”. Ionian in origin, Valaoritis was influenced by French Romance. His poetry was mostly following folk song structure. His works are written in the topical dialect of the Ionian islands.
Valaoritis was an ideologist and he fervently defended his views and ideas. He refused positions offered to him by both by the British Commission and the Greek government. In both his political and poetic speech, he invited his compatriots to serve their national goals. He reminded them of the heroes of the past and the sacrifices they had made, emphasizing the continuity of the Greek nation. Poetry was the means for Valaoritis to awaken and mobilize the people, to strengthen their vigor and determination, to stop living in apathy and to take action, to fulfill the goals of the Great Idea.
The purpose of this diploma thesis is twofold.
A. To show how the historical, national and social elements influenced the poetry of Valaoritis.
B. To highlight the historical element and the continuity of the Greek nation, through an effort to transform the poem “Fotinos” into a short story.
Using the content analysis method is an attempt to focus on specific poems of the Ionian poet in order to highlight the historical and national aspect of his work. Concerning the analyses, this dissertation attempts to distinguish Valaoritis’s poems into categories according to their content, as follows:
1. Poems written on the occasion of a historical event.
2. Poems that contain references to historical events even if they are not purely historical - even if they have not been written on the occasion of a historical event.
3. Poems that highlight the views - attitudes - poet's ideas and urging towards his compatriots for freedom and fight.
4. Poems with references to Hellenism, the Great Idea and continuity in Byzantium.
“Fotinos”, the most important work of Valaoritis, is the source of inspiration for the creative part of this diplomatic work. History serves the continuity of national identity and revives national consciousness. The poet knows the Greek history well and can combine events and people from different periods and integrate them into his poetry, always serving his goal and the great love he had for his homeland. “Fotinos” is a brilliant example of how Valaoritis uses history and heroes to awaken the Greeks and to encourage them to act for the benefit of their homeland and national goals.
Starting with the above and in order to highlight the element of the history and the continuity of the national identity, Fotinos was turned into a short story, a diachronic work that in many ways, we could say, reminds us of today. Faces of the act, such as Gratsianos and Mitros, remind us of faces or situations of our time. For example, Gratsianos could be compared to the "Foreigners" and the "IMF" who "oversee" our country, and Mitros reminds us of all of "us" who are subdued, watching uninterruptedly what is happening in our country. As for Fotinos, it is sought...
Key Words: Valaoritis, National Element, Romanticism, Great Idea, Creative Writing, Creativity.
Η ΕΘΝΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ