Η παρούσα έρευνα εστιάζει στην κατασκευή έμφυλων ρόλων, όπως αυτοί διαμορφώνονται κατά την εκφορά του λόγου σε μια κοινότητα Ρομά της Δυτικής Αττικής. Έχοντας ως εργαλείο ανάλυσης τη Συστημική Λειτουργική Γραμματική του M.A.K. Halliday, εφαρμόστηκε Κριτική Ανάλυση Λόγου στο περιεχόμενο των συνεντεύξεων δέκα ομιλητών της κοινότητας. Συγκεκριμένα, εντοπίστηκαν και αναλύθηκαν ιδεοποιητικά και διαπροσωπικά στοιχεία, τα οποία αναδεικνύουν τις σχέσεις εξουσίας που συνδέονται με τους έμφυλους ρόλους, σχετικά με τα ζητήματα της εκπαίδευσης, του γάμου και των προγαμιαίων σχέσεων. Το υλικό που προέκυψε αποτέλεσε βάση για το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγράμματος Κριτικού Γραμματισμού στη ΣΤ’ δημοτικού ενός σχολείου της Δυτικής Αττικής. Το πρόγραμμα, μέσω της εφαρμογής της προσέγγισης των Πολυγραμματισμών, έθεσε ως στόχο την καλλιέργεια κριτικής γλωσσικής επίγνωσης στους μαθητές και την ανάπτυξη μιας κριτικής στάσης απέναντι στην άρχουσα κοινωνική πραγματικότητα. Λαμβάνοντας μέρος σε βιωματικές και παιγνιώδεις δραστηριότητες, οι μαθητές κατανόησαν τις λειτουργίες συγκεκριμένων γλωσσικών τύπων και τη σύνδεσή τους με αντιλήψεις και ιδεολογίες.
This research focuses on the construction of gender roles as they are formed in the field of discourse within a Roma community in Western Attica, Greece. Having M.A.K. Halliday’s Systemic Functional Grammar as our major analytical tool, Critical Discourse Analysis was applied to the content of the interviews of ten Roma participants. In particular, ideational and interpersonal elements have been identified and analyzed, in order to highlight the power relations associated with gender roles, on the issues of education, marriage and pre-marital relations. The resulting material provided a foundation for the organization and the implementation of a Critical Literacy program in a sixth grade class of a primary school located in the western side of Attica. The program, through the implementation of the approach of multiliteracies, has set itself the objective of raising critical language awareness among pupils and developing a critical stance towards the dominant social reality. By taking part in experiential and playful activities, pupils realized and understood the functions of specific language types and their connection to perceptions and ideologies.
Οι έμφυλες ταυτότητες στην κοινωνία των Ρομά: Κριτική ανάλυση λόγου και υλοποίηση προγράμματος κριτικού γραμματισμού