Η συγκρότηση ηρωικών προτύπων από την εθνική μνήμη και ιστορία δεν είναι πάντοτε μια εύκολη υπόθεση, γιατί πολλές φορές στη συγκεκριμένη διαδικασία αποτυπώνονται διαφωνίες, εντάσεις αλλά και συγκρούσεις. Ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης ευτύχησε να κατακτήσει την ιστορική του καταξίωση στο πεδίο της μάχης και να μην αντιμετωπίσει τέτοιου είδους προβλήματα.
Η δημόσια σφαίρα, με νωπές ακόμα τις μνήμες από τις νίκες των Βαλκανικών Πολέμων αποθέωσε με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους τον «νέο» ήρωα και μεταξύ όλων αυτών των εκδηλώσεων, κυρίαρχη θέση καταλαμβάνει η δημόσια τέχνη μέσω των μνημείων που ανεγέρθηκαν για να τιμήσουν τον ήρωα, τα οποία αποτελούν μια ουσιαστική εικαστική παρέμβαση στο δημόσιο χώρο, η οποία στοχεύει στην υποστήριξη του εθνικού αφηγήματος και στη διαμόρφωση εθνικής ταυτότητας και συλλογικής μνήμης.
Η έρευνά μας αναφορικά με την επιτέλεση της μνήμης του Κουντουριώτη μέσα από ένα μνημείο και μια τοπική εορτή στη γενέτειρά του την Ύδρα, μας δείχνει την άμεση ενεργοποίηση των αντανακλαστικών μιας τοπικής κοινωνίας, η οποία στο πρόσωπο του τιμώμενου προσώπου επιβεβαιώνει τη δική της ταυτότητα ως ενός τόπου με ηγετικό ρόλο στη Ναυτική Ιστορία της Επανάστασης του 1821, η οποία συνεχίστηκε στους βαλκανικούς πολέμους μέσω του «δικού της παιδιού» του Παύλου Κουντουριώτη. Η μετεξέλιξη της Ύδρας με το πέρασμα του χρόνου σε τουριστικό προορισμό δίνει ένα επιπρόσθετο ρόλο στον τοπικό εορτασμό «Κουντουριώτεια», καθώς η οικονομική παράμετρος δεν μπορεί να αγνοηθεί πλέον ενώ οι επιτελέσεις μνήμης καλούνται να εξυπηρετήσουν άλλη μια λειτουργία, αυτή της νέας τουριστικής ταυτότητας.
Η δημιουργία ενός νέου τόπου μνήμης ο οποίος διαμορφώθηκε στον Φλοίσβο Παλαιού Φαλήρου στα μέσα της δεκαετίας του 1980, με τη μετεγκατάσταση του θωρακισμένου καταδρομικού Γεώργιος Αβέρωφ από τον Πόρο στη συγκεκριμένη θέση και η κατασκευή ενός νέου μνημείου (ανδριάντα) για τον Κουντουριώτη, με ανάθεση μάλιστα της κατασκευής από το Πολεμικό Ναυτικό σε καλλιτέχνη πολιτικό εξόριστο κατά την περίοδο 1945-1978, επιβεβαιώνει το γεγονός ότι η πολιτική συγκυρία και το όραμα συγκεκριμένων ηγεσιών μπορούν να δημιουργήσουν ιστορικά τοπόσημα, τα οποία με τον χρόνο μετεξελίσσονται μέσα από τους συμβολισμούς που παράγουν σε τόπους μνήμης.
Τα δύο προαναφερθέντα παραδείγματα μνημείων επιβεβαιώνουν τον ισχυρισμό, ότι τα μνημεία αποτελούν μια ελκυστική εικόνα της οπτικοποιημένης αφήγησης της ιστορίας και μια πράξη ανάκλησης της μνήμης του παρελθόντος, τα οποία περιμένουν υπομονετικά τις ερωτήσεις του επισκέπτη για το τι προηγήθηκε της κατασκευής τους, τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκαν αλλά και την πορεία τους στον χρόνο.
The formation of heroic models from the national memory and history is not always an easy task, since many times this process also entails disagreements, tensions and conflicts. Admiral Pavlos Kountouriotis was fortunate to gain his historic reputation on the battlefield and not to face such problems.
With the memories of the victories of the Balkan Wars still fresh, the public sphere, adored the "new" hero in many different ways. Among all these showcases of admiration, public art occupies a dominant position with several monuments erected to honor the hero. These constitute an essential visual intervention in the public space, which aims at supporting the national narrative and at shaping national identity and collective memory.
Our research on the performance of the memory of Kountouriotis through a monument and a local celebration in his birthplace Hydra, shows us the immediate activation of the reflexes of a local community, which in the face of the honored person confirms its own identity as a place with a leading role in the Naval History of the Revolution of 1821, which continued in the Balkan wars through "their own child", Pavlos Kountouriotis. The evolution of Hydra over time into a tourist destination gives an additional role to the local celebration "Kountouriotis", as the economic aspect can no longer be ignored while the memorial performances are called to serve an additional function, that of the new tourist identity.
The creation of a new memorial site which was formed in Flisvos of Paleo Faliro in the mid-1980s, with the relocation of the armored cruiser George Averof from Poros to this specific location and the construction of a new monument (statue) for Kountouriotis, commissioning an artist politically exiled during the period 1945-1978, confirms the fact that the political situation and the vision of specific leaders can create historical landmarks, which over time evolve through the symbolism they produce in places of memory .
The two above-mentioned examples of realms of memory confirm that monuments are an attractive image of visualized historical narrative and an act of recollection of the past, which patiently await for the visitor's interpellation on their construction, the conditions under which they were created but also their history through time.
Η ιστορική φυσιογνωμία του Παύλου Κουντουριώτη. Τοπικές μνήμες και εορτασμοί.