Η ελληνική γλώσσα, τόσο στην προφορική όσο και στη γραπτή της μορφή, διακρίνεται για την ετερογένεια και τον πλούτο της. Οι ποικιλίες της ελληνικής γλώσσας είναι γεωγραφικές και κοινωνικές, με χαρακτηριστικά που καθορίζονται από την γεωγραφική περιοχή, όπου χρησιμοποιούνται ή την κοινωνική τάξη των χρηστών της. Επιπλέον, η ελληνική γλώσσα, ως ζωντανός οργανισμός, ανανεώνεται και εμπλουτίζεται διαρκώς, επηρεαζόμενη από παράγοντες όπως η διατήρηση των διαλέκτων, η ευρηματικότητα των χρηστών της να παράγουν και να συνθέτουν νέες λέξεις, καθώς και από ιστορικές, πολιτισμικές και κοινωνικές επιδράσεις. Αυτός ο γλωσσικός πλούτος και η ποικιλομορφία της ελληνικής γλώσσας αποτυπώνονται στη λογοτεχνία, όπου οι συγγραφείς διαμορφώνουν το δικό τους προσωπικό ύφος έκφρασης και σκέψης.

     Η παρούσα διπλωματική εργασία στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος «Σύγχρονες τάσεις της γλωσσολογίας για εκπαιδευτικούς» πραγματεύεται την ανάδειξη της γλωσσικής ποικιλομορφίας στη λογοτεχνία, εστιάζοντας στη γλώσσα του κρητικού συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη. Για τον σκοπό αυτό, θεωρήθηκε αναγκαία η παρουσίαση των νεοελληνικών διαλέκτων επισημαίνοντας τα κύρια χαρακτηριστικά της κρητικής διαλέκτου και την αξιοποίηση της στην ελληνική λογοτεχνία από το παρελθόν μέχρι σήμερα. Στη συνέχεια, εξετάζεται η ενσωμάτωση των νεοελληνικών διαλέκτων και κυρίως της κρητικής διαλέκτου από τον Ν. Καζαντζάκη, καθώς και η γλωσσική πρωτοτυπία και δημιουργικότητά του. Η ανάλυση επικεντρώνεται στο μυθιστόρημα «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά», με έμφαση στον ρηματικό σχηματισμό.

    Από τα συμπεράσματα της παρούσας μελέτης προκύπτει ότι ο Νίκος Καζαντζάκης κατά τον ρηματικό σχηματισμό, αξιοποιεί στοιχεία της κρητικής διαλέκτου (λεξιλογικά, φωνητικά, μορφολογικά), αλλά και στοιχεία άλλων νεοελληνικών διαλέκτων. Ταυτόχρονα, ο κρητικός λογοτέχνης αναδεικνύεται για την καινοτομία να σχηματίζει νέα ρήματα (νεολογισμοί) μέσω της παραγωγής και της σύνθεσης.

     The Greek language, in its spoken and written form, is characterized by its heterogeneity and richness. The varieties of the Greek language are both geographical and social, with features that are shaped by the region in which they are used or by the social class of their speakers.Moreover, the Greek language, as a living organism, is constantly evolving and being enriched, influenced by factors such as the preservation of dialects, thecreativity of its speakersin producing and composing new words, as well as byhistorical, cultural, and social influences. The linguistic richness and diversity of the Greek language is reflected in literature, in which writers shape their own personal style of expression and thought.

     This thesis, submitted within the framework of the postgraduate program "Contemporary Trends in Linguistics for Educators", explores themanifestation of linguistic diversity in literature, focusing on the language used by the Cretan author Nikos Kazantzakis. For this purpose, it was considered necessary to present the Modern Greek dialects, highlighting the main features of the Cretan dialect and its use in Greek literature from the past to the present. Subsequently, the integration of Modern Greek dialects and mainly the Cretan dialect by N. Kazantzakis is investigated, as well as his linguistic originality and creativity. The analysis centers on the novel “Zorba the Greek”, with a particular focus on verb formation.

    The conclusions of this study show that Nikos Kazantzakis, in his use of verb formation, draws on elements of the Cretan dialect (lexical, phonological, and morphological), as well as features from other Modern Greek dialects. At the same time, the Cretan writer stands out for his innovationin creating new verbs (neologisms) through derivation and compounding.