Στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, όπου οι κοινωνικές ανισότητες και η οικονομική αστάθεια, επηρεάζουν την καθημερινότητα των ανθρώπων σε πολύ μεγάλο βαθμό σε παγκόσμιο επίπεδο, ο ρόλος του πολιτισμού αναδεικνύεται καθοριστικός. Αποτελεί θεμέλιο για τη συγκρότηση της συλλογικής ταυτότητας, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και την καλλιέργεια πολιτιστικής έκφρασης. Ιδιαίτερη σημασία αποκτούν, σε αυτό το πλαίσιο, τα εγχειρήματα της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.Αλ.Ο) στον τομέα του πολιτισμού.

Η πολιτιστική δράση στο πεδίο της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.Αλ.Ο) χαρακτηρίζεται από μια προσέγγιση που δίνει προτεραιότητα στην κοινωνική και πολιτιστική προστιθέμενη αξία, υπερβαίνοντας τη στενή στόχευση του οικονομικού κέρδους. Μέσα από συνεταιρισμούς, κοινωνικές επιχειρήσεις, πολιτιστικούς φορείς και συλλογικά εγχειρήματα, αναδεικνύεται η δυναμική της πολιτιστικής δημιουργίας ως παράγοντα δημοκρατικής συμμετοχής, κοινωνικής επίδρασης και βιώσιμης ανάπτυξης.

Η αυξανόμενη εστίαση στον κοινωνικό αντίκτυπο των πολιτιστικών εγχειρημάτων της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.Αλ.Ο) αντικατοπτρίζει τη στενή σύνδεσή τους με την αντιμετώπιση σύγχρονων κοινωνικών προκλήσεων. Μέσα από δράσεις που ενισχύουν την παραγωγή πολιτιστικών προϊόντων, διευρύνουν την προσβασιμότητα και προσφέρουν δυνατότητες ένταξης για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, τα εν λόγω εγχειρήματα συμβάλλουν ουσιαστικά τόσο στην ενδυνάμωση της τοπικής οικονομίας όσο και στη βιώσιμη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η παρούσα εργασία εστιάζει στη διερεύνηση του κοινωνικού αντίκτυπου των εγχειρημάτων της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο) στον τομέα του πολιτισμού, με στόχο την κατανόηση των δυναμικών που αναπτύσσονται καθώς και των πρακτικών που καθιστούν τις συγκεκριμένες πρωτοβουλίες διακριτές στο πεδίο δράσης τους. Για την πραγματοποίηση της έρευνας χρησιμοποιήθηκε  ένας συνδυασμός ποσοτικών και ποιοτικών μεθόδων, όπως συνεντεύξεις (του Δημάρχου του Δήμου Ανωγείων και των μελών), ανάλυση βιβλιογραφικών πηγών σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, και στοχευμένα ερωτηματολόγια που απευθύνθηκαν στους κατοίκους της κοινωνίας των Ανωγείων και τους επισκέπτες, κι ακολούθησε μια προσπάθεια αξιολόγησης του βαθμού της συμβολής στην αύξηση της ευημερίας των κατοίκων, των κοινωνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.

Η επιλογή του Δήμου Ανωγείων Κρήτης ως πεδίου μελέτης δεν ήταν τυχαία· πρόκειται για έναν από τους πλέον ενεργούς δήμους της χώρας στον τομέα του πολιτισμού. Οι περιπτώσεις που εξετάζονται στην παρούσα εργασία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω του καινοτόμου χαρακτήρα των δράσεών τους. Συγκεκριμένα, η ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ «Ν-Ιδαία Συνεργασία» επικεντρώνεται στη διατήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, ενώ ο Πολιτιστικός Οργανισμός «ANDROIDUS – Αργαστήρι Πολιτισμού, Καινοτομίας & Έρευνας» προάγει μέσω εργαστηρίων την καλλιτεχνική καινοτομία και αξιοποιεί τη σύζευξη ψηφιακής τεχνολογίας και τέχνης για τη δημιουργία διαδραστικών εμπειριών.

Μέσω αυτής της μελέτης επιχειρείται η διαμόρφωση ενός πλαισίου αξιολόγησης και ενίσχυσης του κοινωνικού αντικτύπου των οργανισμών Κ.Αλ.Ο στον πολιτιστικό τομέα.

Λέξεις κλειδιά: Κοινωνική & Αλληλέγγυα Οικονομία, Πολιτισμός, Κοινωνικός Αντίκτυπος, Ανώγεια Ρεθύμνου Κρήτης

In the context of globalization, where social inequalities and economic instability affect people's daily lives to a very large extent at a global level, the role of culture is emerging as decisive. It is a foundation for the formation of collective identity, the strengthening of social cohesion and the cultivation of cultural expression. In this context, the projects of the Social and Solidarity Economy (SSE) in the field of culture acquire particular importance.

Cultural action in the field of the Social and Solidarity Economy (SSE) is characterized by an approach that gives priority to social and cultural added value, going beyond the narrow targeting of economic profit. Through cooperatives, social enterprises, political bodies and collective projects, the dynamics of cultural creation emerges as a factor of democratic participation, social impact and sustainable development.

The increasing focus on the social impact of Social and Solidarity Economy (SSE) policy initiatives reflects their close connection with addressing contemporary social challenges. Through actions that enhance the production of policy products, expand opportunities and offer possibilities for vulnerable social groups, these initiatives contribute substantially to both the strengthening of the local economy and the sustainable management of cultural heritage.

This paper focuses on investigating the social object of Social and Solidarity Economy (SSE) initiatives in the field of culture, with the aim of understanding the dynamics that develop as well as the practices that determine the specific initiatives distinct in their field of action. A combination of quantitative and qualitative methods was used to carry out the research, such as interviews (of the Mayor of the Municipality of Angina and members), analysis of bibliographic sources in printed and electronic form, and targeted questionnaires addressed to the residents of the society of Anogia and the municipalities, and an attempt was followed to evaluate the degree of contribution to the increase in the well-being of the residents, of the social enterprises operating in the area.

The choice of the Municipality of Anogia, Crete as a field of study was not accidental; it is one of the most active municipalities in the country in the field of culture. The cases examined in this paper are of particular interest due to the innovative nature of their actors.

Specifically, the Social Cooperative Enterprise (SCE) "N-Idea Collaboration" focuses on the preservation and promotion of cultural heritage, while the Cultural Organization "ANDROIDUS - Argastiri Culture, Innovation & Research" promotes artistic innovation through workshops and utilizes the Combination of digital technology and art to create interactive experiences.

Through this study, an attempt is made to formulate a framework for evaluating and strengthening the social impact of Social and Solidarity Economy organizations (SSEs) in the cultural sector.

Keywords: Social and Solidarity Economy, Culture, Social Impact, Anogeia, Rethymno, Crete