«Διδάσκοντας Ιστορία μέσω του Κινηματογράφου: Αξιοποίηση ταινιών για το 1821»

Teaching History through Film: Using Films for 1821 (Αγγλική)

  1. MSc thesis
  2. ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΜΙΧΑΛΙΤΣΗ-ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
  3. Δημόσια Ιστορία (ΔΙΣ)
  4. 27 Ιουλίου 2024
  5. Ελληνικά
  6. 171
  7. Abraham Kawa
  8. Έλλη Λεμονίδου, Αθανάσιος Μποχώτης
  9. Ιστορία | Κινηματογράφος | Εθνικός Κινηματογράφος | Διδακτική της Ιστορίας | Ιστορικός γραμματισμός | Κινηματογραφικός γραμματισμός | Ελληνική Επανάσταση 1821 | Κοινωνικές ομάδες | Θρησκευτικό στοιχείο | Ρόλος γυναικείου φύλου | Παπαφλέσσας (1971) | Μαντώ Μαυρογένους (1971) | Πολιορκία (2019) | Οι Βράχοι της Ελευθερίας (Cliffs of Freedom, 2019)
  10. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών: Δημόσια Ιστορία
  11. 169
  12. 36
  13. Περιλαμβάνει: Πίνακα περιεχομένων, Κατάλογο εικόνων, Συντομογραφίες και Ακρωνύμια, Εικόνες

    • Περίληψη

       

      Αποτελεί αδιαμφισβήτητη αλήθεια ότι οι σύγχρονες κοινωνίες έχουν πια εξοικειωθεί με την υπερπροσφορά της ιστορίας και πως η ιστορική πληροφόρηση και γνώση των μελών τους προκύπτει διαμεσικά, με τη «δημόσια ιστορία» να αναγνωρίζεται ως η κυρία πηγή διαμόρφωσης της ιστορικής αντίληψης στο ευρύ κοινό. Μεταξύ αυτών των μέσων, ο κινηματογράφος κέντρισε τον ενδιαφέρον μου λόγω των δυνατοτήτων και των πολλαπλών ιδιοτήτων του. Αποτελεί ταυτόχρονα υποκείμενο της ιστορίας και αντικείμενο της ιστοριογραφίας, προϊόν καλλιτεχνικής δημιουργίας με άμεση οικονομική διασύνδεση, μέσο καταγραφικό του ιστορικού παρελθόντος, το οποίο και αναπαριστά πολυδιάστατα, συν-διαμορφωτή της ιστορικής σκέψης αλλά και μέσο πολιτισμικής μνήμης που μπορεί να παράγει ακόμη και προσθετική μνήμη. Ιδιαίτερα ο εθνικός κινηματογράφος συμβάλλει μέσω των εθνικών παραγωγών στη συγκρότηση του εκάστοτε εθνικού αφηγήματος, συν-διαμορφώνοντας την ιστορική σκέψη του κοινού του.

      Επιπλέον όμως, αποτελεί ένα δημοφιλές, σαγηνευτικό και αρκετά εύχρηστο και αποτελεσματικό εκπαιδευτικό εργαλείο, ικανό να συνδράμει τους εκπαιδευτικούς στην προσπάθειά τους να αναπτύξουν την «ιστορική φαντασία», την «ιστορική ενσυναίσθηση», την κριτική ικανότητα και τον «ιστορικό γραμματισμό» των μαθητών τους. Για τον λόγο αυτό, το παρόν ερευνητικό εγχείρημα ασχολείται συνδυαστικά με τη διδακτική της Ιστορίας μέσω της φιλμικής παραγωγής.

      Στην παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρείται να προσεγγιστεί η χρονική περίοδος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 μέσα από τέσσερα συγκεκριμένα δείγματα της αντίστοιχης φιλμικής παραγωγής που αφορούν τα δύο σε κινηματογραφικό υλικό που παρήχθη επ΄ αφορμή της επετείου των 150 χρόνων από την Επανάσταση και τα άλλα δύο σε αντίστοιχο υλικό που δημιουργήθηκε στοχευμένα για την επέτειο των 200 ετών από το 1821, πάντοτε στο πλαίσιο του εθνικού κινηματογράφου. Πρόκειται για τις ταινίες Παπαφλέσσας (1971), Μαντώ Μαυρογένους (1971), Πολιορκία (2019) και Οι Βράχοι της Ελευθερίας (Cliffs of Freedom, 2019). Η επιλογή των συγκεκριμένων ταινιών έγινε με το σκεπτικό πως και οι τέσσερις αυτές μπορούν αξιοποιηθούν συνολικά στη σχολική τάξη για να μελετηθούν και να καταδειχθούν τρεις βασικοί ιστορικοί θεματικοί άξονες. Άξονες καθοριστικοί για την ιδέα που μπορούν να διαμορφώσουν οι μαθητές για τη συγκεκριμένη εποχή, οι οποίοι νωρίτερα αναλύονται επαρκώς και σε θεωρητικό επίπεδο. Μελετάται λοιπόν εντός τους η παρουσίαση των κοινωνικών ομάδων της προεπαναστατικής και επαναστατημένης Ελλάδας, η αποτύπωση του θρησκευτικού στοιχείου και ο ρόλος του γυναικείου φύλου στον Αγώνα. Παράλληλα, δίνονται στοιχεία για το είδος, το περιβάλλον παραγωγής, τη δημόσια αποδοχή και την πλοκή των ταινιών οι οποίες αναλύονται έτσι, ώστε να προκύψουν απαντήσεις ως προς τις τρεις ανωτέρω ιστορικές θεματικές αλλά και να αναδειχθούν τα κοινά στοιχεία και οι διαφοροποιήσεις τους ως προς την ιστορική τους απόδοση. Επίσης, καταδεικνύονται οι λόγοι που επέβαλαν τη συγκεκριμένη κάθε φορά οπτική για αυτή την ιστορική περίοδο, η οποία αποτελεί ουσιαστικά και τη γενέθλια στιγμή του νεοελληνικού κράτους.

      Στη συνέχεια, πραγματοποιείται μια προσπάθεια διαγνωστική της σύγχρονης ελληνικής ιστορικής εκπαίδευσης ενώ καταδεικνύονται οι παθογένειές της αλλά και οι σύγχρονοι παιδαγωγικοί και μαθησιακοί στόχοι που προβάλλουν οι επιστήμες της Ιστορίας και της Παιδαγωγικής. Τέλος, αναλύοντας τα σημαντικά πλεονεκτήματα της εισαγωγής της τέχνης του κινηματογράφου στη σχολική τάξη, υποδεικνύονται κάποιοι τρόποι αξιοποίησης των συγκεκριμένων φιλμικών παραγωγών στη διδακτική της Ιστορίας. Βασικό σκεπτικό παραμένει πως μέσω αυτών μπορούν να μελετηθούν ικανοποιητικά οι συγκεκριμένες τρεις προαναφερόμενες ιστορικές θεματικές-επιτρέποντας την αμεσότερη εμπλοκή με τα ιστορικά γεγονότα και την προσωπική επίγνωσή τους από την πλευρά των μαθητών-ενώ παράλληλα επιτυγχάνεται ο επίσης αναγκαίος «οπτικός γραμματισμός» τους.

                  Όλη αυτή η προσπάθεια αποσκοπεί στο να αποδείξει πως στις σχολικές αίθουσες και μέσα από τις ταινίες ιστορικού περιεχομένου και μυθοπλασίας μπορούν να προαχθούν η ιστορική κατανόηση, γνώση και ερμηνεία, συνθήκες που κρίνονται άκρως απαραίτητες για την προαγωγή της κοινωνικής αντιληπτικότητας και της υιοθέτησης ορθών σχέσεων σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο.


    • Abstract                      


      It is undeniable that modern societies have become accustomed to the oversupply of history and that their members' historical information and knowledge arise medially, with "public history" being recognized as the main source shaping the historical perception of the general public. It simultaneously serves as a subject of history and an object of historiography, a product of artistic creation with direct economic connections, a means of recording the historical past which its multidimensionality represents a co-shaper of historical thought, and a medium of cultural memory that can even produce additive memory. Particularly, national cinema contributes through national productions to the formation of each respective national narrative, co-shaping the historical thought of its audience.

      Additionally, it constitutes a popular, enchanting, and quite user-friendly and effective educational tool, capable of assisting educators in their effort to develop their students' "historical imagination," "historical empathy," critical ability, and "historical literacy." For this reason, the present research project deals with teaching History through film production. 

      This thesis attempts to approach the period of the Greek Revolution of 1821 through four specific samples of the corresponding film production, focusing on two cinematic materials produced on the occasion of the 150th anniversary of the Revolution and the other two on materials created specifically for the 200th anniversary of 1821, always within the context of national cinema. These are the films Papaflessas (1971), Manto Mavrogenous (1971), Siege (Poliorkia) (2019), and Cliffs of Freedom (2019). The selection of these specific films was made with the rationale that all four can be collectively utilized in the classroom to study and highlight three main thematic axes. Axes that are decisive for the idea that students can formulate about that specific era, which are beforehand analyzed sufficiently on a theoretical level. Therefore, within them, the presentation of social groups in pre-revolutionary and revolutionary Greece, the depiction of the religious element, and the role of the female gender in the Greek War of Independence are studied. At the same time, information is provided on the genre, the production environment, the public reception, and the plot of the films, which are analyzed in such a way as to yield answers regarding the three aforementioned historical themes and to highlight their common elements and differences in their historical rendering. Additionally, the reasons that imposed each specific perspective for this historical period, which essentially constitutes the birth moment of the modern Greek state, are demonstrated. 

      Then an attempt is made to diagnose the modern Greek historical education while demonstrating its pathogenesis as well as the modern pedagogical and learning goals that the sciences of History and Pedagogy promote. Finally, by analyzing the important advantages of introducing the art of cinema in the school classroom, some ways of utilizing specific film productions in the teaching of History are indicated. The basic reasoning remains that through them the specific three aforementioned historical topics can be satisfactorily studied - allowing for more direct involvement with historical events and their personal awareness on the part of the students - while at the same time achieving their necessary "visual literacy". 

       All this effort aims to prove that in school classrooms, through films of historical content and fiction, historical understanding, knowledge, and interpretation can be promoted, conditions which are deemed highly necessary for the advancement of social perceptiveness and the adoption of proper relations at both personal and collective levels.  

  15. Hellenic Open University
  16. Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 4.0 Διεθνές