Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (στο εξής Κ.ΑΛ.Ο) είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την παροχή καινοτόμων λύσεων στα τρέχοντα κοινωνικά προβλήματα και στην επίτευξη του στόχου της βιώσιμης κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Το αξιακό σύστημα της Κ.ΑΛ.Ο δίνει προτεραιότητα στους ανθρώπους και το περιβάλλον, έναντι του κεφαλαίου που στοχεύει στη μεγιστοποίηση του κέρδους. Βασικές συνιστώσες της Κ.ΑΛ.Ο αποτελούν ο ανθρωπισμός, ο συνεργατισμός και η αλληλεγγύη, αξίες δηλαδή που πρέπει να διέπουν όλο το φάσμα της κοινωνίας.

Στην Ελλάδα, ο Νόμος 4430/2016 για την Κ.ΑΛ.Ο προσέφερε ένα πλαίσιο ευημερίας, στήριξης και κοινωνικής ενδυνάμωσης στα άτομα που έμειναν πίσω λόγω της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης. Επιπλέον, ο νόμος παρέχει το πλαίσιο για την ίδρυση Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων, οι οποίες συμβάλλουν στην εξάλειψη των διακρίσεων και των προκαταλήψεων απέναντι σε ανάπηρα άτομα και στην ουσιαστική αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους.

Η έννοια της κοινωνικής καινοτομίας ως μια διαδικασία μετασχηματισμού των κοινωνικών σχέσεων συνδέεται με τη δημιουργία και λειτουργία των κοινωνικών εγχειρημάτων. Οι δράσεις αυτών των επιχειρήσεων έχουν διαμορφώσει νέες κοινωνικές σχέσεις, νέα συστήματα και δομές όπως επίσης και καινούργιους τρόπους οργάνωσης, νέους κώδικες επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων και έναν διαφορετικό οικονομικό και πολιτικό λόγο.

Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η ανάδειξη του ρόλου των κοινωνικών επιχειρήσεων που προάγουν την κοινωνική καινοτομία στο πεδίο της αναπηρίας. Για την προσέγγιση του θέματος, έχουν επιλεγεί τρεις Κοιν.Σ.Επ., οι οποίες έχουν ιδρυθεί από άτομα με βλάβη όρασης. Τα άτομα με τύφλωση αποτελούν μια κοινωνική ομάδα η οποία υφίσταται σε μεγάλο βαθμό τον κοινωνικό αποκλεισμό. Οι ιδρυτές των Κοιν.Σ.Επ. μέσα από τη δράση τους στοχεύουν στην αλλαγή της νοοτροπίας και των στερεοτύπων της κοινωνίας. Τέλος, καθίσταται σαφές ότι τα άτομα με βλάβη όρασης κατέχουν τις απαραίτητες ικανότητες, γνώσεις και εμπειρία και, μέσα από τη δράση τους ως επιχειρηματίες, συμβάλλουν στη διαμόρφωση νέων κοινωνικών σχέσεων και συνεργασιών.

Στο πρώτο κεφάλαιο, της παρούσας διπλωματικής εργασίας γίνεται μια προσπάθεια ανασκόπησης των ορισμών για την κοινωνική καινοτομία μέσα από τη διεθνή βιβλιογραφία. Στο δεύτερο κεφάλαιο, διερευνώνται οι δημόσιες πολιτικές που αναπτύσσει η Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς και η ελληνική πολιτεία σε θέματα κοινωνικής καινοτομίας. Εν συνεχεία, στο τρίτο κεφάλαιο, αναδεικνύεται η σημασία του κοινωνικού μοντέλου της αναπηρίας. Στο τέταρτο κεφάλαιο, παρουσιάζεται ο σκοπός της έρευνας, τα ερευνητικά ερωτήματα και η μεθοδολογία επιλογής των συγκεκριμένων μελετών περίπτωσης. Στο πέμπτο κεφάλαιο, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των συνεντεύξεων και στο τελευταίο κεφάλαιο αναλύονται τα συμπεράσματα των συνεντεύξεων και τα γενικά συμπεράσματα της διπλωματικής.

Social and Solidarity Economy (hereafter S.S.E) is an important factor in providing innovative solutions to current social problems and in achieving the goal of sustainable social and economic development. S.S.E's value system prioritizes people and the environment over capital that aims to maximize profit. Fundamental components of S.S.E are humanitarianism, cooperation and solidarity, in other words basic concepts that must govern the entire spectrum of society.

In Greece, the Law 4430/2016 for S.S.E offered a framework of welfare, support and social empowerment to the people who faced various impacts due to global capitalist crisis. Furthermore, the law provides the framework for the establishment of Social Cooperative Enterprises, which have contributed to the elimination of discrimination and prejudice against people with disabilities and to the effective utilization of their potentials.

Moreover, the concept of social innovation as a process of transformation of social relations is emphasized through the existence of social enterprises. The actions of these enterprises have formed new social relations, new systems and structures, as well as new ways of organizing, new codes of communication, new diversity of economic and political discourse.

The purpose of this thesis is to highlight the role of social enterprises that promote social innovation. In order to approach this issue, three social enterprises have been selected, which have been founded by people with visual impairment. People with blindness are a social group, which suffers a great deal of social exclusion. The basic aim for the founders of these social enterprises is to change the mentality and stereotypes of the society through their actions. Finally, it becomes clear that visually impaired people have the necessary skills, knowledge and experience and through their action as entrepreneurs, contribute to the formation of new social relationships and partnerships.

In the first chapter of this thesis, an attempt is being made to review the definitions of social innovation through the international literature. In the second chapter, it is investigated the public policies for social innovation developed by the European Union as well as the Greek state. Moreover, in the third chapter, it is highlighted the importance of the social model of disability. The fourth chapter presents the purpose of the research, the research questions and the methodology for selecting the specific case studies. Furthermore, the fifth chapter presents the results of the interviews and the final chapter it analyses the conclusions of the interviews and the general outcome of thesis.