Η ερήμωση της υπαίθρου είναι ένα φαινόμενο με μεγάλη ιστορία τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκόσμια. Ωστόσο, εξελίσσεται με μεγαλύτερη ένταση κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Οι χώρες κυρίως της Μεσογείου φαίνεται να έχουν επηρεαστεί παραπάνω εξαιτίας της έντασης της κλιματικής κρίσης. Η αστικοποίηση – η οποία έχει λάβει πλανητική διάσταση – η αστική διάχυση, ο αποπληθυσμός, αλλά και η ερημοποίηση, είναι διαδικασίες χωρικοκοινωνικού μετασχηματισμού που συναρτώνται με την ερήμωση της υπαίθρου καθώς πολλές φορές το ένα τροφοδοτεί το άλλο. Η ερήμωση της υπαίθρου έχει σημαντικές περιβαλλοντικές, κοινωνικές, οικονομικές, και πολιτισμικές επιπτώσεις. Για αυτό έχει βρεθεί και στο επίκεντρο πολλών προτάσεων και νομοθετικών πρωτοβουλιών που υιοθετούνται σε διάφορες κλίμακες. Μικρότερη ωστόσο προσοχή έχει δοθεί στο πως θα μπορούσε η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία να συμβάλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Μπορεί η κοινωνία των πολιτών να δώσει λύσεις μόνη της σε ένα φαινόμενο με ευρύτερες ρίζες και συνέπειες; Ποια είναι τα όρια μιας τέτοιας προοπτικής;

Η παρούσα εργασία επιδιώκει να απαντήσει στα παραπάνω ερωτήματα δίνοντας κυρίως έμφαση στην προσπάθεια αναβίωσης και σταθερής επανακατοίκησης απομακρυσμένων και ορεινών περιοχών, εξετάζοντας τον ρόλο της ΚΑΛΟ σε αυτήν την προσπάθεια. Το κάνει μέσα από την μελέτη του παραδείγματος της Καλοσκοπής Φωκίδας και πιο συγκεκριμένα του εγχειρήματος Kaloskopi Restart, το οποίο ξεκίνησε το 2021 συνεχίζοντας μια εθελοντική προσπάθεια παλιότερων ετών μιας ομάδας ανθρώπων που κατάγονται από το χωριό χωρίς να μένουν μόνιμα εκεί. Μέσα από μια διαδικασία κοινωνικής έρευνας βασισμένη σε ημιδομημένες συνεντεύξεις και άτυπες συζητήσεις καθώς και μέσα από την μελέτη αρχειακού υλικού, η εργασία προσπαθεί να αναστοχαστεί πάνω στους λόγους που οδηγούν στην ερήμωση της υπαίθρου και στις δυνατότητες που ανοίγονται για την ανατροπή του φαινομένου και των αρνητικών του συνεπειών.

The depopulation of the countryside is a phenomenon that has a long history in Greece and worldwide. However, it has developed with greater intensity in recent years. The Mediterranean countries, in particular, appear to have been more affected by the intensity of the climate crisis. Urbanization – which has taken on a global dimension – urban dispersion, depopulation, and desertification- are processes of rural-social transformation connected with the abandonment of the countryside as often one feeds the other. Rural shrinkage and depopulation have significant environmental, social, economic, and cultural implications. That is why it has also been central to many proposals and legislative initiatives adopted at various levels. Less attention, however, has been paid to how the Social and Solidarity Economy could contribute to addressing the phenomenon. Can civil society solely provide solutions to a phenomenon with broader roots and consequences? What are the limits of such a prospect?

The present work seeks to answer the above questions by emphasizing the effort to revive and stabilize the resettlement of remote and mountainous areas examining KALO's role in this effort. It does so through the study of the example of the Fokis Kaloscope and, more specifically, the Kaloskopi Restart project, which started in 2021 by continuing a voluntary effort of older years of a group of people who come from the village without living there permanently. Through a process of social research based on semi-structured interviews and informal discussions, as well as through the study of archival material, the work tries to reflect on the reasons that lead to the desertification of the countryside and the possibilities that open up for the overthrow of the phenomenon and its negative consequences.