Προφορική Ιστορία και εκπαίδευση:

Η προσχολική αγωγή στην περιοχή της Φλώρινας μέσα από αφηγήσεις νηπιαγωγών 1960-1980

Χαρούλα Βάσιου

Περίληψη

Το ζήτημα της προσχολικής εκπαίδευσης στην περιοχή της Φλώρινας για τις δεκαετίες 1960 και 1970 παρουσιάζεται μέσα από προσωπικές αφηγήσεις ζωής νηπιαγωγών και νηπιοτρόφων που εργάστηκαν στην περιοχή. Διώξεις, αστυνόμευση, απαγόρευση της δημόσιας χρήσης του  τοπικού ιδιώματος, μερική ταύτιση του γλωσσικού ιδιώματος με την αριστερά, δύσκολες συνθήκες που οφείλονταν στο μετεμφυλιακό κλίμα που επικρατούσε στην χώρα, μόλις μια δεκαετία μετά τη λήξη του Εμφυλίου. Η συγκεκριμένη περιοχή πέρασε πολύ δύσκολα την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου.  Οι ιστορικές και πολιτικές συνθήκες που ακολούθησαν επιδείνωσαν την κατάσταση. Το ψυχροπολεμικό κλίμα μετά τον Β΄Π.Π.  την έφερε την περιοχή στο επίκεντρο διεκδικήσεων αντικρουόμενων πόλων δυτικά και ανατολικά. Ο σλαβόφωνος πληθυσμός της περιοχής έδινε το έρεισμα σε βαλκανικές χώρες  να θεωρούν ότι μπορούν και πρέπει να την προσεταιριστούν. Οι χώρες αυτές όμως είχαν προσχωρήσει στο σύμφωνο της Βαρσοβίας και είχαν κομουνιστικά καθεστώτα, ενώ η Ελλάδα μετά τον πόλεμο ακλούθησε την Αμερική και την Αγγλία καθώς και το αντικομουνιστικό τους καθεστώς.  Οι πολιτικοί διαχωρισμοί και οι διεθνείς πιέσεις οδήγησαν σε αντιδημοκρατικές πρακτικές και φίμωση των σλαβόφωνων πληθυσμών.

Πιο συγκεκριμένα, αρχικά θα παρουσιαστεί η νομοθεσία που όριζε τη λειτουργία των νηπιαγωγείων και άλλων ιδρυμάτων που παρείχαν την προσχολική αγωγή, καθώς και η ιδιαίτερη ιστορία της περιοχής της Φλώρινας, καθώς και  οι αναγκαιότητες και οι σκοπιμότητες της εκπαιδευτικής πολιτικής που εφαρμόστηκε εκείνη την περίοδο. Η σχέση της προσχολικής αγωγής με την «εθνική ανάγκη» της ομογενοποίησης του ντόπιου πληθυσμού, η προσπάθεια να εξαλειφθεί το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα και η επιβολή της ελληνικής γλώσσας επισημαίνονται κατά την διερεύνηση του θέματος. Η συντηρητικότητα της ελληνικής επαρχίας τις δεκαετίες 1960 και 1970 και η θέση της γυναίκας σε αυτή αποτελούν το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ξετυλίγονται οι αφηγήσεις των πληροφορητριών. Μια κοινωνία μεταπολεμική που κουβαλά ακόμη το βάρος του εμφυλίου και της παράνομης αριστεράς και τη σύνδεσή τους με το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα.  Μια κοινωνία που προσπαθεί να ορθοποδήσει μέσα στη μεταπολεμική φτώχεια, την αστυνόμευση και τις απαγορεύσεις, τις διώξεις, αλλά και τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Ο συντηρητισμός, ο φόβος, η ανασφάλεια, η  αποστασιοποίηση είναι συνέπειες αυτών των συνθηκών. Μια κοινωνία όπου οι γυναίκες –ιδιαίτερα όσες κατάγονταν από τα χαμηλότερα οικονομικο-κοινωνικά στρώματα έπρεπε να βρουν τον τρόπο να επιβιώσουν και να «φτιάξουν» τη ζωή τους.

Μέσα από νομοθετικά διατάγματα, διοικητικά και εκπαιδευτικά αρχεία, μέσα από τις αφηγήσεις των νηπιαγωγών και τη χρήση των εργαλείων της προφορικής ιστορίας θα παρουσιαστεί η καθημερινότητα της εκπαίδευσης και ο ρόλος που διαδραμάτιζαν σ’ αυτόν οι νηπιαγωγοί.

Λέξεις-κλειδιά: προφορική ιστορία, Φλώρινα, προσχολική εκπαίδευση, νηπιαγωγοί

Preschool education in the region of Florina in the 1960s and 1970s using oral evidence of kindergarten teachers

Charoula Vassiou

Abstract

The issue of preschool education in the region of Florina in the 1960s and 1970s is presented through personal life accounts of kindergarten teachers who worked in the region. Persecution, policing, prohibition of the public use of the local idiom, partial identification of the linguistic idiom with the left, difficult conditions due to the post-civil climate prevailing in the country, just a decade after the end of the civil war. This specific region had a very difficult time during the occupation and the civil war. The historical and political circumstances that followed worsened the situation. The Cold War climate after WWII put it in a difficult position: it was claimed by both the West and the Eastern bloc. The Slavic-speaking population of the region gave the Balkan countries the basis to think that they could and should associate it. However, these countries had joined the Warsaw Pact and had communist regimes, while after the war Greece followed America and England as well as their anti-communist regime. Political discrimination and international pressures led to anti-democratic practices and silencing of Slavic-speaking populations.

More specifically, initially the legislation that defined the operation of kindergartens and other institutions that provided preschool education will be presented, as well as the particular history of the region of Florina, the necessities and purposes of the educational policy implemented at that time. Florina, a small provincial town in Western Macedonia found itself in the eye of the cyclone of the post-civil war period. The relationship of pre-school education with the "national need" of the homogenization of the local population, the attempt to eliminate the local language idiom and the imposition of the Greek language are obvious elements from the first contact with the subject. The conservatism of the Greek countryside in the 1960s and 1970s and the position of women in it constitute the social context in which the narratives of the informants unfold. The church also came to strengthen this conservatism, through persons who indulged in absolute and conservative positions and actions. A post-war society that still carries the burden of the civil war and the illegal left and their connection to the local linguistic idiom. A society trying to find its footing in post-war poverty, policing and prohibitions, persecutions, but also adverse weather conditions. Conservatism, fear, insecurity, distancing are the consequences of these conditions.. A society where women - especially those who came from the lower socio-economic backgrounds had to find a way to survive and build their lives.

Through legislative decrees, administrative and educational records, through the narratives of kindergarten teachers and the use of oral history tools, the daily life of education and the role that kindergarten teachers played in it will be presented.

Keywords: Oral History, Florina, preschool education, kindergarten teachers