Το θέμα της έμφυλης βίας διατρέχει το σώμα της κοινωνίας και των επιστημών που ασχολούνται με τα κοινωνικά φαινόμενα. Η προσέγγισή του μέσω της λογοτεχνίας παρέχει την αισθητική συγκίνηση και τον προβληματισμό που προάγεται μέσω της τέχνης. Συγκεκριμένα, η περίπτωση του σημαντικότατου λογοτέχνη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη φαινομενικά δεν προσφέρεται για εμβάθυνση στον κοινωνικό αυτό προβληματισμό λόγω του «ηθογραφικού στιγματισμού» του έργου του αλλά και του θρησκευτικού φακού μέσω του οποίου συχνά θεάται. Η παρούσα εργασία στοχεύει στην ανασκευή αυτής της άποψης. Το πρόβλημα προσεγγίζεται ακροθιγώς υπό τη μορφή αρχικά των έμφυλων διακρίσεων και ανισοτήτων σε ευρωπαϊκά πεζά και θεατρικά κείμενα, καθώς και σε πρώιμες ενδείξεις του νεοελληνικού πεζού λόγου τον 19ο αιώνα. Παρουσιάζονται τα στοιχεία εκείνα της ζωής και του έργου του συγγραφέα που τον συνδέουν με το θέμα της έμφυλης ανισότητας και βίας. Από το σύνολο των διηγημάτων του περιγράφονται αντιπροσωπευτικά επεισόδια που η σύγχρονη κοινωνιολογική έρευνα θα χαρακτήριζε ως έμφυλα κρούσματα βίας. Η υφολογική προσέγγιση των συγκεκριμένων διηγημάτων που εμπεριέχουν τη θεματική αυτή παρέχει χρήσιμες επισημάνσεις για τη στάση του ίδιου του λογοτέχνη για ένα θέμα που γνώριζε μεν την ύπαρξή του, δεν μπορούσε δε να το προσδιορίσει και να το κατονομάσει. Η διδασκαλία των παπαδιαμαντικών κειμένων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση παρέχει, τέλος, τη δυνατότητα να ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές/τριες στο θέμα της έμφυλης βίας στο αντικείμενο της λογοτεχνίας μέσω της εκπόνησης στοχευμένων διδακτικών σεναρίων.
The issue of gender-based violence runs through the body of society and the sciences that deal with social phenomena. Approaching it through literature provides the aesthetic thrill and reflection promoted through art. Specifically, the case of the most important writer Alexandros Papadiamantis does not seem to lend itself to deepening this social reflection due to the "ethographic stigmatization" of his work as well as the religious lens through which it is often viewed. The present paper aims to reconstruct this view. The problem is approached firstly in the form of gender discrimination and inequalities in European prose and theatrical texts, as well as in early indications of modern Greek prose in the 19th century. Those elements of the author's life and work that connect him to the subject of gender inequality and violence are presented. From all of his short stories, representative episodes are described that modern sociological research would characterize as cases of gender-based violence. The stylistic approach of the specific short stories that contain this theme provides useful pointers for the writer's own attitude towards a theme that, although he knew of its existence, he could not define and name it. The teaching of Papadiamantic texts in secondary education provides, finally, the possibility to sensitize students to the issue of gender-based violence through literature thanks to the development of targeted teaching scenarios.
