Το Αυτοκέφαλο των Ορθοδόξων Σλαβικών Εκκλησιών: Ρωσίας, Σερβίας και Βουλγαρίας. Η Συμβολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου

The Autocephalous of the Orthodox Slavic Churches: Russia, Serbia and Bulgaria. The Contribution of the Ecumenical Patriarchate (Αγγλική)

  1. MSc thesis
  2. ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΜΟΥΡΕΛΑΤΟΣ
  3. Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία (ΟΡΘ)
  4. 3 Οκτωβρίου 2023
  5. Ελληνικά
  6. 82
  7. Δρ Γεώργιος Νεκτάριος Λόης Επίκουρος Καθηγητής
  8. Δρ/Δρ Απόστολος Καπρούλιας Διδάσκων (ΣΕΠ) Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου
  9. Λέξεις-κλειδιά: Οικουμενικό Πατριαρχείο, Τόμος Αυτοκεφαλίας, εθνοφυλετισμός, βαλκανικός εθνικισμός, Ρώσοι, Βούλγαροι, Σέρβοι
  10. Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία (ΟΡΘ)
  11. 5
  12. 38
  13. 7
    •  

      ΠΕΡΙΛΗΨΗ

      Η παρούσα Διπλωματική εργασία (εφεξής Δ.Ε.) έχει ως αντικείμενο μελέτης το αυτοκέφαλο (ή/και αυτοκεφαλία) των ορθοδόξων εκκλησιών των Βουλγάρων, των Σέρβων και των Ρώσων. Με άλλα λόγια, μελετάται η λειτουργία του αυτοκέφαλου στα Πατριαρχεία της: Σερβίας με έδρα σήμερα το Βελιγράδι, της Βουλγαρίας με έδρα σήμερα τη Σόφια και της Ρωσίας με έδρα στη σύγχρονη εποχή τη Μόσχα. Το σύστημα λειτουργίας βασίστηκε στην αρχή της συνοδικότητας των ομόφωνων αποφάσεων και την επίλυση όποιων διαφορών με ανάλογο τρόπο. Αρχής γενομένης από την ίδρυση της χριστιανικής εκκλησίας από τον ενανθρωπίσαντα θεό, Ιησού Χριστό και κατοπινά το συνοδικό σύστημα της εκκλησίας Του με πρότυπο την αποστολική σύνοδο, όπως μας παραδίδεται από τις πράξεις των Αποστόλων[1].

      Στο πέρασμα των αιώνων παρατηρείται η ολοένα και μεγαλύτερη εξάπλωση του χριστιανισμού πέρα από την ιστορική του κοιτίδα που είναι ο χώρος της Μέσης Ανατολής, της Αιγύπτου, της Μικράς Ασίας και της Ελλαδικής χερσονήσου. Από τον 7ο αιώνα μ.Χ. στην Ανατολική Ευρώπη παρατηρείται η κάθοδος σλαβικών φύλων που θα επηρεάσουν την εθνολογική σύνθεση και θα επικρατήσουν πληθυσμιακά σε πολλές περιοχές με όριο τα βόρεια σύνορα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Οι σχέσεις με τους Βυζαντινούς -το κυρίαρχο κράτος της εποχής- είχαν πολλές διακυμάνσεις, με σταθερή την επιδίωξη της Κωνσταντινούπολης να τους προσεγγίσει με μέσα οικονομικά και πολιτισμικά με όχημα την ιεραποστολή και τον επακόλουθο εκχριστιανισμό τους.

      Αρχικά, στο πρώτο κεφάλαιο θα αναφερθούμε στην οργανωτική δομή και διάρθρωση της εκκλησίας όπως διαμορφώθηκε κυρίως με τις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων με το θεσμό των κατά τόπους επισκόπων και κυρίως με την ίδρυση των πέντε Πατριαρχείων: Αλεξάνδρειας, Ιεροσολύμων, Κωνσταντινουπόλεως, Ρώμης και Αντιοχείας. Κατόπιν θα εστιάσουμε στην υπόσταση και αναγνώριση τοπικών εκκλησιών πάντα υπό την αιγίδα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, ως έχοντα πρωτεύοντα ρόλο στα τεκταινόμενα. Διαμέσου και του οριστικού Σχίσματος Ανατολικής και Δυτικής εκκλησίας που προέκυψε του 1054, θα γίνει λόγος για τον σχηματισμό και τις αλλαγές στα κέντρα της εκκλησιαστικής διοίκησης και τις σχέσεις μεταξύ των.   

      Βασικός στόχος της εργασίας είναι η εξέταση των προσπαθειών των ως άνω σλαβικών εκκλησιαστικών κοινοτήτων μέχρι της τελικής έκβασής τους, την απόκτηση Αυτοκεφαλίας και επακόλουθα την διοικητική και ποιμαντική τους αυτοτέλεια και την ελεύθερη βούληση και έκφραση εντός των ορίων που θέτουν οι Ιεροί Κανόνες. Με κοινό το πλαίσιο της ορθόδοξης αντίληψης περί πολυφωνίας και ξεχωριστής πνευματικής δημιουργίας εντός του ενιαίου σώματος του Χριστού και υπό τη μία, ενιαία κεφαλή της Ανατολικής Καθολικής Εκκλησίας. Οι μακροχρόνιες αυτές επιδιώξεις και διεκδικήσεις επέφεραν τριβές ακόμη και διακοπή κοινωνίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο θεωρούταν ηγετικό πνευματικό κέντρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ανατολής, πρώτο μεταξύ ίσων της Πενταρχίας των παλαίφατων Πατριαρχείων της Ανατολής, Το Οικουμενικό Πατριαρχείο κατέχει εκ της θέσης του το μοναδικό προνόμιο της εκχώρησης του Αυτοκέφαλου στις Εκκλησίες που υπάγονται στη δικαιοδοσία του. Εκ των παραπάνω κατανοούμε τον πολυδιάστατο χαρακτήρα και την κρίσιμη διαχρονικά σημασία του θεσμού στην ζωή της Οικουμενικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. τήρηση κατά γράμμα και το πνεύμα των Ιερών Κανόνων διατρέχεται και διαβάλλεται από τις εκάστοτε ιστορικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες εντός των οποίων πρέπει να παρθούν οι όποιες αποφάσεις. Το κείμενο ολοκληρώνεται με τον επίλογο, στον οποίο αναλύονται τα  συμπεράσματα και δίνεται μια κριτική ανάλυση αυτών.


    • Résumé

      Ce mémoire de diplôme a pour objet d’étude l’autocéphalie des Églises orthodoxes des Bulgares, des Serbes et des Russes. C’est-à-dire des patriarcats respectifs de la Serbie, dont le siège est aujourd’hui à Belgrade, de la Bulgarie, dont le siège est aujourd’hui à Sofia et de la Russie, dont le siège est aujourd’hui à Moscou. Le système du fonctionnement était basé sur le principe de l’unanimité des décisions et de la résolution des litiges par analogie. À compter de la fondation de l’Église chrétienne par le Dieu humanisant, Jésus-Christ, puis le système synodal de son église, tel qu’il nous a été transmis par les Actes des Apôtres.[1]

      Au cours des siècles, on constate une propagation croissante du christianisme au-delà de son berceau historique, qui est le Moyen-Orient, l’Égypte, l’Asie Mineure et la péninsule grecque. À partir du XIIᵉ siècle, en Europe de l’Est, il est observé la descendance des tribus slaves qui influenceront la composition ethnique et qui prévaudront en population dans de nombreuses régions bordant les frontières nord de l’Empire Byzantin. Les relations avec les Byzantins - l’État dominant de l’époque – ont connu bien des fluctuations, Constantinople cherchant constamment à les approcher par des moyens économiques et culturels à travers la mission et leur christianisation ultérieure.

      Dans un premier temps, nous nous référerons à la structure organisationnelle et à la congrégation de l’Église telle qu’elle a été formée principalement par les décisions des Conciles œcuméniques avec l’institution des évêques locaux et surtout par l’établissement des cinq Patriarcats : Alexandrie, Jérusalem, Constantinople, Rome et Antioche. Ensuite nous nous concentrerons sur le statut et la reconnaissance des Églises locales, toujours sous les auspices du Patriarcat de Constantinople, y jouant un rôle primordial dans ce qui se passe. À travers le schisme final des Églises d’Orient et d’Occident en 1054, il sera question de la formation et des changements dans les centres de l’administration de l’Église et des relations entre eux.

      L’objectif principal de la thèse est d’examiner les efforts des communautés ecclésiastiques slaves jusqu’à leur résultat final -l’acquisition de l’autocéphalie, dans le sens de l’autonomie administrative et du libre arbitre et de l’expression. Avec le cadre commun du concept orthodoxe de pluralisme et de création spirituelle séparée, au sein du Corps unique du Christ et sous un seul chef de l’Église catholique orientale. Ces revendications de longue date ont entraîné des frictions et même des conflits avec le Patriarcat œcuménique, en tant que principal centre spirituel de l’Église orthodoxe orientale. Qui détient, en vertu de sa position, le privilège unique d’accorder aux l’autocéphalie aux Églises sous sa juridiction. Cela met en évidence le caractère multidimensionnel et l’importance cruciale de l’institution au fil du temps dans la vie de l’Église Orthodoxe œcuménique. L’adhésion à la lettre et à l’esprit des Canons sacrés imprégnée et discréditée par les conditions historiques, sociales et politiques dans lesquelles toute décision doit être prise. Le texte se termine par l’épilogue, dans lequel les conclusions et les jugements personnels sont soumis.


      [1] Arachtas, Vallianatos & Despote, 2008: 28.

  14. Hellenic Open University
  15. Αναφορά Δημιουργού 4.0 Διεθνές