Νεώτερη Ελληνική Λογοτεχνία (19ος και 20ος αι.). Εγχειρίδιο Μελέτης/Λάμπρος Βαρελάς κ.ά.
Περίληψη
Η συγκεκριμένη διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών της Δημιουργικής Γραφής του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και αφορά στην ποιητική διαδρομή του πανεπιστημιακού δασκάλου, ψυχιάτρου, συγγραφέα και ποιητή, Θανάση Τζούλη, μια διαδρομή με εκκίνηση από τον υπερρεαλισμό και μονοπάτια μέσα από το παράλογο. Ενός ανθρώπου ξεχωριστού, ο οποίος αγάπησε τα Ιωάννινα και την Ήπειρο λόγω καταγωγής, αλλά ερωτεύτηκε τη Θράκη, την Αλεξανδρούπολη και τον Έβρο, λόγω στάσης ζωής. Το ποιητικό του έργο αριθμεί οκτώ ποιητικές συλλογές, με ιδιαίτερο το πρώτο πνευματικό του παιδί, τους Σπονδύλους. Συγκεκριμένα, εξετάζεται η ποιητική διαδρομή του Θανάση Τζούλη μέσα από τον υπερρεαλισμό και την ψυχανάλυση, μια διαδρομή η οποία, αφού διασχίζει τα δαιδαλώδη μονοπάτια του υπερρεαλισμού, ακολουθεί και τα μονοπάτια μιας ατόφιας ψυχαναλυτικής προσέγγισης, για να κατευθυνθεί προς το παρά-λογο, αρχής γενομένης από το υπέρ-λογο της πρώτης ποιητικής του συλλογής, αυτής των Σπονδύλων.
Ο Θανάσης Τζούλης υπηρέτησε το παρά-λογο μέσα από το λειτούργημα του θεράποντος νόων και ψυχών, λόγω επαγγελματικής ειδικότητας. Βίωσε τον παραλογισμό του πολέμου και τον μετουσίωσε σε υπέρλογη έκφραση. Οι εικόνες, οι συνειρμοί, τα σύμβολα, τα σημαινόμενα πίσω από φλεγόμενα σημαίνοντα, άλλοτε εκπλήσσουν, άλλοτε καταπλήσσουν, αλλά σαφώς προκαλούν, διεγείρουν, ξαφνιάζουν, εντυπωσιάζουν και κυρίως καταγράφονται στο συνειδητό και τη μνήμη.
Επιχειρείται επιπλέον μια παρουσίαση τόσο της συνομιλίας του ποιητή με συνοδοιπόρους του στην υψηλή τέχνη της ποίησης, ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, όσο και των επιρροών του εννοιολογικών και ιδεολογικών με προσωπικότητες τις οποίες ο ίδιος θαυμάζει και αναφέρει στα ποιήματά του.
Τα κοινά σημεία με «καταραμένους ποιητές» εγείρουν ερωτήματα και προκαλούν κάθε καλόπιστο μελετητή και αναγνώστη να λύσει το μυστήριο.
Αυτό όμως που δεν μπορεί να αφήσει κανένα αδιάφορο, απεναντίας ελκύει το ενδιαφέρον προκαλεί την έκπληξη σε όλα τα επίπεδα ανάγνωσης και προσέγγισης της ποιητικής δημιουργίας και έκφρασης, είναι το χαρακτηριστικό παράδειγμα της ποιητικής έκφρασης των Σπονδύλων, από όπου ο ποιητής διαπερνά μέσω ελέου και φόβου, μέσα από μονοπάτια θανάτου, οστών, σκελετών και σπονδύλων, για να καταφέρει «να αμνηστευθεί από τα χρόνια που δε μεγάλωσαν» (Τζούλης, 1961, 26).
Οι εικόνες του αλόγου και του παραλόγου γίνονται μια αγωνιώδη προσπάθεια να ξορκίσει τραυματικά βιώματα των παιδικών και νεανικών του χρόνων, τη θηριωδία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τον εμφύλιο, το αδιάκοπο κυνήγι θανάτου, για να μπορέσει να βγει στο φως και να καταφέρει τη λύτρωση, στήνοντας γέφυρες ποιητικών διαβάσεων.
Αλλά, δεν είναι ο μόνος. Παρόμοια, αλλά όχι του ίδιου υπερρεαλιστικού βάθους διαδρομή ακολούθησαν και άλλοι ομότεχνοι, Έλληνες δημιουργοί, και όχι μόνο, και χρησιμοποίησαν οστά και σκελετούς για να χτίσουν την καινούργια ζωή, την … πέρα από το θάνατο.
Έτσι, η ποιητική άνοιξη του Θανάση Τζούλη έρχεται μετά το σκοτάδι και το χειμώνα, λυτρώνει το υποσυνείδητο, καθαίρει το ασυνείδητο και βαδίζει μέσα από την υπερ-ρεαλιστική γραφή των Σπονδύλων να συναντήσει την ποίηση, «το πιο βαθύ μέταλλο που τρυγά ουρανόμηλα στο ύπαιθρο» (Τζούλης, 1975β, 25).
Έτσι, «για τη διαιώνιση της φωταύγειας»…(Τζούλης, 1990, 79). Γιατί κάθε ποίημα για το δημιουργό, Θανάση Τζούλη είναι: «παράγραφος από άχτιστο φως που κόβει τον κόσμο σε εικοσιτέσσερα γράμματα» (Τζούλης, 1975β, 11).
Και κάθε γράμμα έχει για τον ποιητή τη δική του ιστορία, μια ιστορία που την κατέγραφε τα βράδια με τις μπογιές του παραλόγου της ψυχής και τη ζωγράφιζε με λέξεις.
Λέξεις – Κλειδιά
Θανάσης Τζούλης, υπερρεαλισμός, ψυχανάλυση, παράλογο, μεταπολεμική γενιά, Σπόνδυλοι
Abstract
The present Thesis was prepared within the framework of the Post Graduate Program Creative Writing of the Hellenic Open University, and deals with Thanasis Tzoulis’ (a psychiatrist, University Professor, author and poet) poetic pathway, which starts from hyperrealism and the paths through the absurd. It is a distinct man’s poetic pathway who loved Ioannina and Epirus because of his origin, but fell in lov with Thrace, Alexandroypoli and Evros because of his attitude to life. His poetic work includes eight poetry collections, among them The Vertebrae, being his first intellectual child.
Specifically, this Thesis, examines Thanasis Tzoulis’ poetic pathway through hyperrealism and psychoanalysis. It is a pathway, which after having crossed the labyrinth paths of hyperrealism, it also follows the paths of an apathetic psychoanalytical approach, in order to head towards the absurd, starting from the hyper logical of his first poetic collection, that of The Vertebrae.
Thanasis Tzoulis assumed the irrational, through the vocation of the healer of minds and souls because of his professional qualification. He experienced the absurdity of war and transformed it into an expression that exceeds the limits of reason. The images, the connotations, the symbols, the signified behind the burning signifiers, sometimes amaze, sometimes enchant, but obviously challenge, provoke, surprise, impress, and are mainly recorded in his conscious mind.
Additionally, a presentation of the poet’s conversations is made, in the high art of poetry, along with his fellow travelers who are poets of the first and Second World War generation. Α presentation of his conceptual and ideological influences with personalities who himself admires and mentions in his poems, is made too.
The common features with the “cursed poets” arouse questions and challenge every sincere reader and scholar to solve the mystery.
However, that, which cannot leave anyone indifferent –on the contrary it attracts interest and causes surprise, at all levels of reading and approach of the creative writing- is the typical example the poetic expression of The Vertebrae. The poet by being experienced of mercy and fear, goes through paths of death, bones, skeletons and Vertebrae so as to be able “to be pardoned by the years that did not grow”. (“THE STONES AND TIME”, Vertebrae.)
The images of the irrational and the absurd become a suspenseful attempt to exorcise the traumatic experiences of his childhood and youth, the atrocity of the Second World War, the suffering of the Civil War, the incessant hunt of death, so as to make him be able to come forth into the light and achieve the redemption by building bridges of poetic crossings.
But he is not the only one. Similarly, but not of the same hyper realistic depth of the path, other artists too, Greek creators and not only, followed the same path and used bones and skeletons to build a new life after death.
Thus, Thanasis Tzoulis’ poetic spring comes after darkness and winter, it redeems the subconscious, cleanses the unconscious, and it marches through the hyper realistic writing of The Vertebrae in order to meet poetry, “the deepest metal that harvest sky apples in the country side” (HERACLITOS”, Rhinokerosis).
Because, “for the perpetuation of the luminescence” (“THE PLENTIFUL ARRIVAL”) when God access my body in abundance. Because for the creator Thanasis Tzoulis, every poem is: “a paragraph of an unbuilt light that cuts the world into twenty four letters”. (“EMPEDOKLIS”, Rhinokerosis).
And each letter has for the poet its own story, a story that, in the evenings, he used to record with the dyes of the absurdity of the soul and paint it with words.
Keywords
Thanasis Tzoulis, hyperrealism, psychoanalysis, absurd, postwar generation, Vertebrae
Κύριο Μέρος της Διπλωματικής