Η θεσμοθέτηση των μαρτυρικών τόπων, δηλαδή των ελληνικών πόλεων και χωριών που υπέστησαν εκτεταμένες καταστροφές και βίωσαν σημαντικές ανθρώπινες απώλειες από τα κατοχικά στρατεύματα, ανήκει στους εγχώριους μνημονικούς νόμους που αναφέρονται στην περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η παρούσα εργασία  ασχολείται με την εννοιολόγηση του όρου «μαρτυρικός τόπος» και διερευνά τον τρόπο νοηματοδότησής του από τις τοπικές κοινωνίες περιοχών με τραυματικά βιώματα της κατοχικής περιόδου. Ως μελέτη περίπτωσης επιλέχθηκαν δύο κωμοπόλεις της Δυτικής Φθιώτιδας, οι οποίες γνώρισαν τις θηριωδίες των δυνάμεων κατοχής, η Υπάτη και η Σπερχειάδα. Για το τραυματικό της παρελθόν η Υπάτη έχει ενταχθεί από το 1998 στον κατάλογο των μαρτυρικών τόπων, ενώ η Σπερχειάδα διεκδικεί στη σημερινή συγκυρία την επίσημη αυτή αναγνώριση της ιστορικής της μνήμης.

Συγκεκριμένα η εργασία διερευνά τη διαχείριση των τραυματικών βιωμάτων της Κατοχής στις δύο τοπικές κοινωνίες και τον τρόπο συγκρότησης της συλλογικής μνήμης τους στη διάρκεια του χρόνου, αναζητώντας τους αρμούς που συνδέουν τις τοπικές ιδιαιτερότητες με το εκάστοτε εθνικό και διεθνές συγκείμενο. Με την αξιοποίηση πρωτογενούς αρχειακού υλικού, τοπικών δημοσιευμάτων και μαρτυριών, προσπαθεί να εντοπίσει, να παρουσιάσει και να ερμηνεύσει τα διαστήματα σιωπής, τις χρονικές στιγμές ανάδυσης του τραύματος και τις περιόδους έντονης μνημονικής ανάκλησής του. Παράλληλα με τη μελέτη της διαχρονικής διαδρομής της τραυματικής μνήμης στην Υπάτη και στη Σπερχειάδα, επιχειρείται μία συγκριτική προσέγγιση των δύο περιπτώσεων, προκειμένου να κατανοηθεί ο τρόπος με τον οποίο προσλαμβάνουν οι τοπικές κοινωνίες το οδυνηρό τους παρελθόν και οικοδομούν την ιστορική τους συνείδηση με βάση τη μαρτυρικότητα της πόλης τους.

The institutionalization of martyred sites, specifically the Greek cities and villages that suffered extensive destruction and experienced significant human losses under the occupying troops, is part of the domestic memory laws that refer to of the Second World War era. This dissertation deals with the conceptualization of the term "martyred site" and explores the way it is provided with meaning by the local communities of areas that suffered traumatic experiences during the occupation period. As a case study, the towns of Ypati and Sperchiada in Western Fthiotis were chosen, as they both experienced the atrocities of the occupying forces. Due to its traumatic past, Ypati has been included in the list of martyred sites since 1998, while Sperchiada is currently claiming this official recognition of its historical memory.

Specifically, this dissertation investigates the management of the traumatic experiences of the Occupation in the two local societies and the way their collective memory is formed over time, looking for the links that connect the local particularities with the respective national and international context. By utilizing primordial archival material, local publications and testimonies, it tries to identify, present and interpret the times of silence, trauma emergence and intense recall in memory.

Alongside the study of the timeless path of traumatic memory in Ypati and Sperchiada, a comparative approach of the two cases is attempted, in order to understand the way in which the local societies accept their painful past and build their historical consciousness based on the suffering of their city.