Αντικείμενο μελέτης στην παρούσα εργασία αποτελεί το γραμματικό φαινόμενο της
τροπικότητας στη Νέα Ελληνική Γλώσσα, όπως αυτό αποτυπώνεται στις
παραδοσιακές και στις σύγχρονες περιγραφικές γραμματικές καθώς και στα σχολικά
γλωσσικά εγχειρίδια και τις νεότερες γλωσσολογικές θεωρήσεις. Προσεγγίζεται η
έννοια της τροπικότητας, τα είδη της και οι τρόποι έκφρασής της. Διασαφηνίζεται η
σχέση της έγκλισης με την τροπικότητα. Παράλληλα γίνεται ειδική αναφορά στις
ποικίλες όψεις του Γραμματισμού με εστίαση στον Κριτικό Γραμματισμό και
διερευνάται η θέση που έχουν οι Κριτικοί Γραμματισμοί και οι Πολυγραμματισμοί
στα Νέα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών. Στόχος αυτής της εργασίας είναι να
καταδειχθεί ότι διδάσκοντας την τροπικότητα στο Γυμνάσιο και συγκεκριμένα στη β΄
Γυμνασίου, στην ενότητα που αφορά τις εγκλίσεις, υπό την ΄΄ομπρέλα΄΄ του Κριτικού
Γραμματισμού οι μαθητές/τριες συνειδητοποιούν ότι μέσα από τη μελέτη των
γραμματικών φαινομένων δεν μαθαίνουν μόνο για τα μορφικά χαρακτηριστικά
αυτών αλλά αποκτούν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω τους και
να τον αναπλάθουν. Με το σκεπτικό πως το σχολείο αποτελεί τον κατεξοχήν θεσμό
όπου διδάσκεται ο γραμματισμός επιχειρούμε μία διδακτική πρόταση διδασκαλίας
του φαινομένου της τροπικότητας στο γυμνάσιο στο πλαίσιο των
πολυγραμματισμών, όπως προτείνεται από τους Kalantzis and Cope(2001) με στόχο
όχι μόνο την κριτική γλωσσική επίγνωση αλλά και την γενικότερη καλλιέργεια της
κριτικής σκέψης. Για το σκοπό αυτό αναλύουμε πέντε κείμενα με την αρωγή των
μεθοδολογικών εργαλείων της Συστημικής Λειτουργικής Γραμματικής του Halliday,
της Γραμματικής του Οπτικού Σχεδιασμού των Kress and Leeuwen και της Κριτικής
Ανάλυσης Λόγου, τα οποία αποτελούν βοηθητικά μέσα προκειμένου να γίνει
αντιληπτό πως οι λεξικογραμματικές επιλογές και άλλοι σημειωτικοί τρόποι δεν είναι
τυχαίες αλλά συνδέονται με κοινωνικές πρακτικές και ποικίλες
κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις. Η διδακτική πρόταση υποστηρίζεται από την
ηλεκτρονική τάξη και βασίζεται στο παιδαγωγικό μοντέλο των Πολυγραμματισμών.
Υιοθετούνται πρακτικές του κριτικού γραμματισμού που φέρνουν σε επικοινωνία τη
σχολική πραγματικότητα με την εξωσχολική, οι οποίες ενέχουν τη διάδραση, τον
αναστοχασμό, την αξιολόγηση με βάση το κοινωνικοπολιτισμικό υπόβαθρο των
εμπλεκόμενων. Από τη διδακτική πρόταση συνάγεται ότι η αξιοποίηση της
τροπικότητας στο μάθημα της Νεοελληνικής γλώσσας προσφέρεται για την ανάπτυξη
της κριτικής σκέψης και τη δημιουργία κριτικά εγγράμματων μελλοντικών πολιτών
ενώ επιβάλλεται η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στους Πολυγραμματισμούς.

The object of study in this paper is the grammatical phenomenon of modality in the
Modern Greek Language, as it is reflected in traditional and modern descriptive
grammars as well as in school language textbooks and the latest linguistic theories.
The concept of modality, its types and ways of expression are approached. The
relation of mood to modality is clarified. At the same time, special reference is made
to the various aspects of Literacy with a focus on Critical Literacy and the place of
Critical Literacies and Multiliteracies in the New Analytical Curricula is explored. The
aim of this paper is to demonstrate that by teaching modality in High School and
specifically in the second High School, in the section on mood, under the ΄΄umbrella΄΄
of Critical Literacy, the students realize that through the study of grammatical
phenomena they don't only learn about their morphological characteristics but
acquire the ability to perceive the world around them and recreate it. With the
rationale that school is the preeminent institution where literacy is taught, we attempt
a didactic proposal for teaching the phenomenon of modality in high school in the
context of multiliteracies as proposed by Kalantzis and Cope (2001) with the aim not
only of critical linguistic awareness but also the general cultivation of critical thinking.