Η παρούσα διπλωματική εργασία εκπονείται στα πλαίσια των μεταπτυχιακών σπουδών της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του προγράμματος Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστήμιου. Το βασικό θέμα της εργασίας αφορά τη συμβολή της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας οικονομίας μέσω των ενεργειακών κοινοτήτων στην ενεργειακή Δημοκρατία και στη μείωση  της ενεργειακής φτώχειας.

Η έννοια της ενεργειακής φτώχειας μπορεί να αναχθεί στο κίνημα για τα δικαιώματα χρήσης καυσίμων στη Βρετανία τη δεκαετία του ΄70 και αποτελεί παγκόσμια πρόκληση την οποία καλούνται να αντιμετωπίσουν οι κυβερνήσεις. Δε διαθέτει τοπικό χαρακτήρα, συναντάται τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες με αρνητικές επιπτώσεις κυρίως στην υγεία των ευάλωτων ατόμων.

Τα τελευταία χρόνια μια παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση πραγματοποιείται, με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να αντικαθιστούν τα ορυκτά καύσιμα. Πρόκειται για μία  διαδικασία μετακίνησης προς ένα ενεργειακό σύστημα που περιλαμβάνει πολλούς μικρούς παραγωγούς ενέργειας και η οποία μπορεί να βοηθήσει τις κοινωνίες να μεταβούν από την ενεργειακή φτώχεια στη βιωσιμότητα. Απειλούμενες από ενεργειακή φτώχεια, οι ενεργειακά ευάλωτες ομάδες συχνά αποκλείονται από τη διαμόρφωση της ενεργειακής μετάβασης. Οι ενεργειακές κοινότητες επιτρέπουν τη συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση μιας δίκαιης μετάβασης. Η πρόσφατη νομοθεσία της Ευρωπαικής Ένωσης υπογραμμίζει το ρόλο των ενεργειακών κοινοτήτων στην ανακούφιση της ενεργειακής φτώχειας. Το νομοθετικό πακέτο «Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους» τοποθετεί τους πολίτες και τις κοινότητες στο επίκεντρο της Ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής.

Στα πλαίσια της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας οικονομίας θεσπίστηκε στην Ελλάδα ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη των ενεργειακών κοινοτήτων στη χώρα.

Σκοπός της εργασίας είναι να αποδείξει πως οι ανθρωποκεντρικές επιχειρήσεις κοινοτικής βάσης και οι πρακτικές με οριζόντιο και μετασχηματικό τρόπο, δύναται να μετατρέψουν τα συμμετέχοντα μέλη σε παραγωγούς και διανομείς του κοινωνικού αγαθού της ενέργειας.  

This thesis is prepared within the framework of the postgraduate studies of the School of Social Sciences of the Social and Solidarity Economy program of the Hellenic Open University. The main theme of the paper deals with the contribution of the Social and Solidarity economy through Energy Communities to the Energy Democracy and to the reduction of Energy Poverty.

The concept of energy poverty can be traced back to the fuel rights movement in Britain in the 1970s and it is a global challenge that governments are being asked to address. It does not have a local character. It is found in both developed and developing countries with negative effects mainly on the vulnerable people΄s health.

In recent years a global energy transition has been taking place, replacing fossil fuels with renewable energy sources. It is a process of moving towards an energy system which enables many small energy producers to appear. This can help societies move from energy poverty to sustainability. Energy vulnerable groups are often excluded from this process facing energy poverty. Energy communities allow all citizens to participate in shaping a square deal. Recent European Union legislation highlights the role of energy communities in alleviating energy poverty. The Clean Energy for All Europeans legislative package puts citizens and communities at the heart of European energy policy.

In the context of the Social and Solidarity economy, a favorable institutional framework based on communities for the development of energy communities in the country.

The purpose of the work is to prove that human-centered businesses and practices in a horizontal and transformative way can turn the members into producers and distributors of the public good of energy.