Η παρούσα εργασία της προφορικής ιστορίας βασίζεται σε προφορικές μαρτυρίες. Εστιάζει στη περίπτωση των τραγικών γεγονότων που συνέβησαν τον Αύγουστο του 1944 σε δύο χωριά της Κρήτης, στο πλαίσιο της τακτικής αντιποίνων των Κατοχικών δυνάμεων σε συνεργασία με τους Έλληνες συνεργάτες τους. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο χρονικό της σφαγής στο χωριό Σάρχος, όπου 20 άτομα εκτελέσθηκαν στις 13 Αυγούστου και άλλα 15 άτομα εκτελέσθηκαν στα Σίσαρχα, αφού χρησιμοποιήθηκαν ως μεταφορείς στη λεηλασία των Ανωγείων στις 22 Αυγούστου.

Η νοηματοδότηση των δύο ολοκαυτωμάτων έχει περάσει στη δημόσια μνήμη του κάθε χωριού με διαφορετικές διαστάσεις όσον αφορά τα αίτια της σφαγής. Στη περίπτωση του χωριού Σάρχος πιστεύουν ότι οι αντάρτες δρούσαν κατά τέτοιο τρόπο που προκάλεσαν τα αντίποινα των Γερμανών, με αποτέλεσμα η δωσίλογη περίπτωση της οικογένειας Σωμαράκη που λειτούργησε ως αφορμή για την αντίδραση των Γερμανών να εξαγνίζεται και να περνά σε δεύτερη μοίρα, μετά τη δράση των ανταρτών. Η πράξη εκδίκησης της οικογένειας Σωμαράκη γίνεται γενεσιουργός αιτία των μετέπειτα εκτελέσεων. Η μνήμη στο Σάρχο υποσκελίζει τη δωσίλογη πράξη ρίχνοντας την ευθύνη για τις εκτελέσεις στη δράση των ανταρτών στηριζόμενη στη διχασμένη, λόγω των συγκυριών, μετεμφυλιακή μνήμη. Μετακατοχικά η δίκη της υπόθεσης Σωμαράκη λόγω της αναντιστοιχίας της απόφασης του δικαστηρίου με το λαϊκό αίσθημα, καταλήγει στην αυτοδικία από τους συγγενείς των θυμάτων.

Η κοινή γνώμη στο χωριό των Ανωγείων υποστηρίζει ως αιτία για τις εκτελέσεις στα Σίσαρχα τη προδοτική ενέργεια των δωσίλογων. Η μνήμη για τα τραγικά γεγονότα της λεηλασίας και της καταστροφής των Ανωγείων είναι νωπή και οι ευθύνες βαρύνουν τους Γερμανούς και ιδιαιτέρως τους Έλληνες συνεργάτες τους. Για τους αντάρτες, η μνήμη στα Ανώγεια υποστηρίζει ότι έδρασαν για το κοινό καλό και ότι η δράση τους ήταν καθαρά υπερασπιστική για τους Έλληνες. Η περήφανη συλλογική μνήμη για τους αντάρτες συγγενείς τους κυριαρχεί στη δημόσια ιστορία των Ανωγείων.

The following thesis on oral history is based on oral testimonies. It focuses on the tragic events that transpired in August 1944, in two Cretan villages, as part of a reprisal tactics by the occupying powers, in cooperation with their Greek collaborators. Our interest is focused on the time when a slaughter took place in the village Sarhos, where twenty people were executed on 13th August, and on the fifteen more people who were executed in Sisarha, after they were used as carriers of the loot of the village Anogia pillage, on 22nd August.

 The meaning attributed to the holocaust has passed to the public memory of each village in various dimensions as regards the reason why the slaughter took place. In the case of the village Sarhos, it is believed that the Resistance fighters acted in such a way that they were the ones who provoked the German reprisals. As a result, the collaborators Somaraki family, who incited the reaction of the Germans, are acquitted and obliterated, after the German activity. Revenge for the Somaraki family is the root cause of the following executions. Memories in Sarho are observed to undermine the collaborators’ actions, blaming the Resistance fighters for the executions, since they are based on the divided, due to conjunctural reasons, post-civil war memory. The trial of the Somaraki case, taking place after the German occupation, ended in the self – redress by the relatives of the victims, mainly due to inconsistencies between the verdict of the court and the public feeling.

According to public opinion in Sisarha, the reason why the executions took place was the treacherous activities of the collaborators. Memories of the tragic events of the pillage and annihilation of Anogia are still fresh and the responsibilities lie with the Germans; especially their Greek collaborators. As for the Resistance fighters, memories contend that they acted for the common good and that their actions were purely supportive for the Greeks. The proud collective memory on the part of the Resistance fighters’ relatives dominates the public history of Anogia.