Σύγχρονες τάσεις στη γλωσσολογία για εκπαιδευτικούς (ΑΔΕ)
2
18
47
Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να εξετάσει τον τρόπο που οικοδομούνται ταυτότητες τοπικότητας στον πολιτικό λόγο. Ειδικότερα εστιάζει στην οικοδόμηση της κρητικής ταυτότητας. Για τον σκοπό αυτό εξετάζει αποσπάσματα λόγου έξι πολιτικών που κατάγονται από την Κρήτη ή εκλέγονται εκεί, σε τοπικά και εθνικής εμβέλειας τηλεοπτικά κανάλια. Η πλειοψηφία των πολιτικών επιλέγουν την κρητική διάλεκτο σε όλα τα ακροατήρια, ενώ άλλοι επιλέγουν διαφορετικούς πόρους. Η έννοια της ταυτότητας προσεγγίστηκε με βάση τη θεωρία της κοινωνικής κατασκευής η οποία αντιλαμβάνεται τις ταυτότητες ως κοινωνικά επιτεύγματα που διαμορφώνονται μέσα από ένα πλέγμα γλωσσικών και άλλων σημειωτικών διεπιδράσεων των ομιλητών. Ο λόγος λειτουργεί ως ενδείκτης άμεσα συνδεδεμένος με τα συμφραζόμενα, με τη διαμεσολάβηση του οποίου τα άτομα οικοδομούν ταυτότητες (Αρχάκης & Τσάκωνα 2011: 38). Τα άτομα λειτουργούν δυναμικά στη διαμόρφωση της κοινωνικής πραγματικότητας, υποδύονται ποικίλους ρόλους, συχνά αντιφατικούς μεταξύ τους, ανάλογα με την επικοινωνιακή περίσταση. Αυτό, καθιστά τον προσδιορισμό τους πολυσήμαντο και τις ταυτότητες τους διαρκώς μεταβαλλόμενες (Αρχάκης & Τσάκωνα 2011: 38, 39). Προσεγγίζοντας τον τρόπο που κατασκευάζουν τις ταυτότητές τους οι πολιτικοί, υπό το πρίσμα της Κριτικής Ανάλυσης Λόγου, διαπιστώνεται ότι διαμορφώνουν τις ταυτότητες τους διττά στον δημόσιο λόγο, καθώς εναλλάσσουν την πρότυπη ποικιλία με την κρητική διάλεκτο. Οι συχνές εναλλαγές/μείξεις κωδίκων λειτουργούν ως ενδείκτες αλλαγής του τρόπου που οι ομιλητές μετέχουν στη διεπίδραση (Τσιπλάκου 2022: 451). Παρατηρήθηκε επίσης σημαντική διαφοροποίηση των λόγων τους ανάλογα με το ακροατήριο (τοπικό/εθνικό), τον θεσμικό ρόλο που κατέχουν (βουλευτής/υπουργός, υποψήφιος πρόεδρος/πρόεδρος, υποψήφιος πρωθυπουργός/πρωθυπουργός) και τον σκοπό που επιδιώκεται σε κάθε επικοινωνιακή περίσταση. Βάσει αυτών, το συμπέρασμα που προκύπτει επιβεβαιώνει ότι ο πολιτικός λόγος αξιοποιεί γλωσσικές στρατηγικές οι οποίες στοχεύουν στο να ενισχύσουν την οικειότητα και την αίσθηση εγγύτητας με το ακροατήριο αποσκοπώντας συχνά στη συναισθηματική εμπλοκή και κατ’ επέκταση στην ιδεολογική προσέλκυσή του. Η χρήση της διαλέκτου, ως επικοινωνιακή στρατηγική, ενισχύει τους δεσμούς με το ακροατήριο και συχνά λειτουργεί ως ένα είδος περάσματος από τον επίσημο πολιτικό λόγο στον καθημερινό λόγο (Alvarez-Caccamo & Prego-Vasquez 2003). Κατά συνέπεια, τα γλωσσικά χαρακτηριστικά των πολιτικών λόγων φαίνεται να προσαρμόζονται στο ακροατήριο το οποίο επιχειρούν να πείσουν ή να προσελκύσουν (ακροαματικός σχεδιασμός) (Bell 1984), ενώ η διαμεσολάβηση του μέσου προβολής παρέχει στους πολιτικούς τη δυνατότητα να διαμορφώνουν τόσο τον λόγο όσο και τον τρόπο που αυτός μεταδίδεται στο ευρύ κοινό (οπτικός σχεδιασμός) (Kress & van Leeuwen 2010). Περαιτέρω έρευνα θα ενίσχυε την ανάλυση του πολιτικού λόγου σε σχέση με την οικοδόμηση ταυτοτήτων τοπικότητας με βάση τη διάλεκτο.
The aim of this paper is to examine the way local identities are constructed in political discourse. In particular, it focuses on the construction of Cretan identity. For this purpose, it examines speech excerpts of the discourse of six politicians who either come from Crete or are elected there, on local and national television channels. The majority of politicians choose Cretan varieties to all audiences, while others employ different resources. Identity is approached within a social constructionist approach which perceives identities as social achievements in a context of linguistic and other semiotic interactions of speakers. Speech indexes identities which are directly linked to the context (Archakis & Tsakona 2011: 38). Thus, individuals construct social reality, undertake a variety of roles, often contradictory to each other, depending on the communicative situation. This renders identification ambiguous and their identities constantly changing (Archakis & Tsakona 2011: 38, 39). Approaching the way politicians construct their identities, within the framework of Critical Discourse Analysis, our data show that politicians alternate standard varieties and the Cretan dialect in an attempt to construct local identities in public discourse. Frequent code-switching/mixing functions as contextualization cue signaling the way speakers engage in political interaction (Tsiplakou 2022: 451). Variable choise of code is observed depending on the audience (local/national), the institutional role they hold (MP/minister, candidate president/president, candidate prime minister/prime minister) and the purpose pursued in each communicative situation. Based on the analysis we show that political discourse utilizes linguistic strategies that aim to enhance in-grouping and, often aiming at the emotional involvement and ideological affiliation of the audience. The use of dialectal varieties, as a communicative strategy, reinforces political bonding and often functions as a transition from formal political discourse to everyday genres (Alvarez-Caccamo & Prego-Vasquez 2003). Consequently, the linguistic resourses utilized in political discourse appear to be tailored to the audience politicians try to persuade or attract (auditory design) (Bell 1984), while the media mediate and shape both discourse and the way it is communicated to the public (visual design) (Kress & van Leeuwen 2010). Further research would enhance the analysis of political discourse in relation to the construction of local identities and the use of dialectal varieties.
