Τσιώλης, Γ. (2017). Θεματική ανάλυση ποιοτικών δεδομένων. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Οι διαδραστικές τέχνες στο σύνολο τους αποτελούν, η κάθε μια με το δικό της τρόπο, μια μορφή έκφρασης, κατά την οποία εμπλέκεται το κοινό με τέτοιο τρόπο, ώστε η συμμετοχή του στο έργο να είναι προϋπόθεση για την ολοκλήρωση του νοήματος του κάθε έργου. Αυτή η αλληλεπίδραση του θεατή μπορεί να αφορά είτε αποκλειστικά τη φυσική του επαφή με το έργο, μέσω της περιήγησης του μέσα ή γύρω από αυτό, είτε σε περιπτώσεις, όπου ο θεατής καλείται να γίνει μέρος του ίδιου του έργου. Το στοιχείο που διαχωρίζει τις διαδραστικές τέχνες από τις άλλες, είναι η μεταβλητότητα του αποτελέσματος του έργου που απορρέει από τη διάδραση με τον θεατή ή από διάφορους άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Η διάδραση στην τέχνη, εμφανίστηκε κατά τον 19ο αιώνα, μέσω των φουτουριστικών και ντανταϊστικών προκλήσεων απέναντι στο κοινό αλλά σύντομα ανάπτυξε κοινωνικό χαρακτήρα εκφράζοντας μεταγενέστερα κινήματα και καλλιτεχνικές εκφάνσεις όπως τα Environments, Happenings, Fluxus και Performance. Ωστόσο, από τις αρχές του 20ου αιώνα και έπειτα, έχει συνδεθεί στενά με την χρήση των ψηφιακών μέσων και των τεχνολογικών εξελίξεων, αρχικά με την Video Art και την μορφή εγκαταστάσεων (Installation), και έπειτα με την αξιοποίηση τεχνο-λογιών που βασίζονται σε υπολογιστές. Σήμερα, η τέχνη εστιάζει το ενδιαφέρον της στις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις της εικονικής, της επαυξημένης και της μικτής πραγματικότητας. Τα έργα που δημιουργεί κάθε καλλιτέχνης ενσωματώνονται στον κόσμο του θεατή, ο οποίος μέσω της δικής του υποκειμενικής αντίληψης, τα ερμηνεύσει και τα εντάσσει σε έναν αποκλειστικά δικό του κόσμο. Αυτό γίνεται περισσότερο κατανοητό σε περιπτώσεις όπου αξιοποιούνται, αφενός μεν η τεχνολογία της επαυξημένη πραγματικότητα όπου ο εμπλεκόμενος μπορεί να κινείται παράλληλα σε δύο κόσμους και αφετέρου, στην εικονική πραγματικότητα με τις δυνατότητες εμβύθισης που προσφέρει τοποθετώντας τον θεατή σε έναν άλλο κόσμο αποκόπτοντας τον από τον πραγματικό. Προς αυτή την κατεύθυνση οι έρευνες προσπαθούν να ερμηνεύσουν τους τρόπους που το κοινό εμπλέκεται στην διαδικασία της διάδρασης. Η παρούσα εργασία στοχεύει στην διασύνδεση και κατανόηση κάθε είδους αλληλεπίδρασης σε διάφορες μορφές τέχνης στα πλαίσια σύγχρονων κινημάτων που αναπτύχθηκαν, διαφοροποιώντας την οντότητα του κοινού σε έναν ρόλο πρωταγωνιστικό, απαραίτητο για την πορεία του έργου.
Από τα στοιχεία που προέκυψαν μέσα από την καταγραφή των αναδεδειγμένων περιπτώσεων, φαίνεται πως ο παρατηρητής εμπλεκόμενος σε μια αλληλεπιδραστική διαδικασία αποκτά σταδιακά τον τρόπο λειτουργίας και την κατανόηση των έργων τέχνης όπως ακριβώς συμβαίνει και στις παραδοσιακές μορφές τέχνης. Σε αυτό, καθοριστικό ρόλο έχει η διάρκεια παραμονής του θεατή στον χώρο έκθεσης του έργου και η επεξεργασία του με αυτό καθώς ο απαιτούμενος χρόνος παρατήρησης κρίνεται αναγκαίος ώστε, να εισχωρήσει σε ένα βαθύτερο επίπεδο αντιμετώπισης του νοήματος, όπως ακριβώς παρατηρείται και σε άλλες μορφές περιπτώσεων διαδραστικής εμπειρίας. Το γεγονός αυτό αναδεικνύει πως αν και η κάθε μορφή τέχνης, με όποιο μέσο και αν επιτυγχάνεται η διάδραση, έχει το δικό της σύνολο συγκεκριμένων ιδιαιτεροτήτων, απαιτήσεων αλλά και προβλημάτων. Παρ’ όλα αυτά φαίνεται πως τον καλλιτέχνη τον απασχολούν τα ίδια θέματα και αντιμετωπίζει σχεδόν τις ίδιες προκλήσεις όπως και σε κάθε άλλο είδος τέχνης. Αναφορικά με τις νέες τεχνολογίες, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις απόψεις των ειδικών που συμμετείχαν στην έρευνα, φαίνεται σταδιακά να αποκρυσταλλώνεται μια ευρεία αποδοχή τους στο καλλιτεχνικό χώρο, καθώς τα στοιχεία επιβεβαιώνουν την αρμονική ένταξη τους στην τέχνη, αναγνωρίζοντας τις δυνατότητες τους με το ίδιο ενδιαφέρον που η τέχνη υπο-δέχτηκε στο παρελθόν τις αντίστοιχες τεχνολογίες μέσα από την Video Art.
All interactive arts, each and every one in their own way, are a form of expression in which the au-dience is involved in such a way that their participation in the artwork is a prerequisite in order for the meaning of each artwork to be fulfilled. This interaction of the spectator may either exclusively refer to their physical contact with the artwork, achieved by touring in or around it, or may even re-fer to some cases, where the spectator is asked to become part of the artwork. The element that dis-tincts interactive arts from the others, is the fluidity of the effect of the artwork which stems from the interaction with the spectator or other environmental factors.
Interaction in art emerged during the 19th century, through futuristic and dadaistic challenges to the audience but it soon developed a social character by expressing later movements and artistic expres-sions like Environments, Happenings, Fluxus and Performance. However, since the beginning of the 20th century and onwards, it has been closely connected with the use of digital media and tech-nological progress, at first through Video Art and Installation and then with the exploitation of technologies based on computers. Nowadays, art focuses on the latest technological developments of virtual, augmented, and mixed reality. The artworks created by each artist are integrated in the world of the spectator, who interprets and includes them in their exclusively own world, through their personal subjective perception. This is made more understandable in cases in which we can make good use of, on the one hand, the technology of augmented reality where the person involved can simultaneously act in two worlds and, on the other hand, the virtual reality with the immersion possibilities it offers by placing the spectator in another world cutting them off the real one. Re-search towards this direction tries to interpret the ways by which the audience is involved in the process of interaction. This paper aims to connect and comprehend every type of interaction in sev-eral kinds of art in the framework of modern movements which were developed by differentiating the entity of the audience in a leading role, vital for the progress of the artwork.
Based on the evidence that derived from the record of highlighted cases, it seems that the spec-tator involved in an interactive process gradually conquers the operation mode and the under-standing of the artworks just like it happens in the traditional art forms. As far as this is concerned, what plays a decisive role is the time the spectator stays in the venue where the artwork is exhibited and the time they process it since the required time of observation is considered to be necessary so as to enter in a deeper level of confronting the point, exactly as noted in other forms of cases of interactive expe-rience. This fact showcases that every art form, no matter how interaction is achieved, has its own specific particularities, demands and problems. Nevertheless, it seems that the artist is interested in the same matters and faces almost the same challenges as in any other type of art. In terms of new technologies, putting special emphasis on the opinion of specialists who participated in the survey, it seems that a wider ac-ceptance of them in the area of art is gradually crystallised, since the evidence confirm their harmonious integration into art, identifying their potential with the same interest that art welcomed the corresponding technologies through Video Art in the past.
Διαδραστικότητα και Τέχνη