Σήμερα, η καινοτομία έχει βαθιές επιπτώσεις σε κάθε οργανωσιακό σύστημα, σε οποιοδήποτε τομέα και κλάδο της οικονομίας. Το ίδιο ισχύει και για τα εκπαιδευτικά συστήματα οποιουδήποτε επιπέδου. Ο κόσμος της εκπαίδευσης αλλάζει διεθνώς, απαιτώντας τον σχεδιασμό και την εφαρμογή νέων προσεγγίσεων που θα μπορούσαν να αποδειχθούν αποτελεσματικότερες για τη μελλοντική επιτυχία των μαθητών. Ωστόσο, οι καινοτομίες δεν εφαρμόζονται σε συνθήκες εργαστηρίου. Είναι γνωστό ότι η οργανωσιακή κουλτούρα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία τους.
Η παρούσα διπλωματική εργασία διαπραγματεύεται πτυχές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα, σήμερα και σε χρονικό ορίζοντα πενταετίας, και ο σκοπός της είναι τριμερής· αρχικά, διερευνάται ο βαθμός εφαρμογής διεθνών δεικτών καινοτομίας στην εκπαίδευση, στη συνέχεια, αποτυπώνεται η σχολική οργανωσιακή κουλτούρα και τέλος, εξετάζεται η σχέση ανάμεσα στην καινοτομία και τη σχολική οργανωσιακή κουλτούρα. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος μας, απευθυνθήκαμε, με ένα ερωτηματολόγιο, προς ένα δείγμα ευκολίας καθηγητών της ειδικότητας των φιλολόγων, ΠΕ 02, στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας.
Η ανάλυση καταδεικνύει ότι οι εκπαιδευτικοί εφαρμόζουν πρακτικές καινοτομίας στην τάξη σε μεγαλύτερο βαθμό από εκείνες που εφαρμόζονται από τη Διοίκηση των σχολείων τους. Επίσης, οι φιλόλογοι, που συμμετείχαν στην έρευνα, δήλωσαν ότι θα προτιμούσαν να εφαρμόζουν σε μεγαλύτερο βαθμό καινοτόμες πρακτικές στην τάξη και να υπηρετούν σε πιο καινοτόμο σχολικό περιβάλλον σε σχέση με το υπάρχον. Ως κύρια εμπόδια στην εφαρμογή καινοτομιών, κατά την άποψη των συμμετεχόντων στην έρευνα, αναδεικνύονται η έλλειψη χρηματοδότησης και υλικοτεχνικής υποδομής, η έλλειψη χρόνου και η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού εκ μέρους των υπευθύνων.
Επιπλέον, τα ευρήματα της έρευνας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο κυρίαρχος, τρέχων τύπος οργανωσιακής κουλτούρας, στα υπό διερεύνηση σχολεία, είναι η ιεραρχική (hierarchical culture) ενώ οι φιλόλογοι, οι οποίοι συμμετείχαν στην έρευνα, θα προτιμούσαν, στο εγγύς μέλλον, να υπηρετούν σε σχολεία όπου θα κυριαρχούσε η συμμετοχική/οικογενειακή κουλτούρα (clan culture). Επίσης, σε επίπεδο σχολείου, παρατηρήθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ της προσαρμοστικής κουλτούρας (adhocracy culture) και των καινοτομιών σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι με τους υπόλοιπους τρεις, βασικούς τύπους κουλτούρας. Τέλος, η προσανατολισμένη στην αγορά κουλτούρα (market culture) βρέθηκε ότι επηρεάζει τις καινοτομίες σε επίπεδο τάξης, ενώ η προσαρμοστική κουλτούρα επηρεάζει τις καινοτομίες σε επίπεδο σχολείου.
Nowadays, innovation has a profound impact on every organizational system, on any industry. The same seems to apply to educational systems of any level. The world of education is changing globally, leading to further demand for design and implementation of new approaches, which might be proved more effective in pupils’ future success. However, innovation does not happen in a vacuum. It is well recognized that organizational culture plays a key role to its success.
This dissertation concerns secondary education in Greece, as applied today and in the forthcoming years and its aim is ternary; firstly, the study on the implementation of international innovation indicators in education, secondly, the mapping of the school organizational culture, and finally, the correlation between innovation and school culture. In order to attain our goal, we employ a questionnaire survey, addressed to a convenience sample of teachers specialized in Greek language, literature and history, the so-called philologists, in the region of Central Macedonia.
The analysis reveals that teachers implement innovation practices in class to a greater degree than those implemented by the administration of their schools. Philologists would also prefer to integrate innovative practices in class and also schools’ processes and procedures at a greater level in the future. Moreover, as recorded by the participants in our survey, the main barriers against the incorporation of innovation are most importantly lack of funding and infrastructure facilities, lack of time and lack of strategic planning on behalf of the administration and residual stakeholders.
It is clearly demonstrated, in the context of the current status quo, at least at the schools under examination, that the dominant organizational culture is hierarchical, whereas the participating philologists report that in the near future they would prefer to serve in schools with a clan culture. Moreover, the most positive correlation has emerged between innovation at school level and adhocracy culture. Finally, market culture influences innovation at class level whereas adhocracy culture influences innovation at school level.
Καινοτομία και Οργανωσιακή Κουλτούρα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: μία εμπειρική ανάλυση