Σχεδιασμός, Διοίκηση, Αξιολόγηση Προγραμμάτων Εκπαίδευσης Ενηλίκων: Στοιχεία Κοινωνικο-οικονομικής Λειτουργίας και Θεσμικού Πλαισίου / Δημήτρης Βεργίδης, Ελένη Πρόκου
Η παρούσα διπλωματική εργασία εξετάζει τα κίνητρα, τα εμπόδια και τα οφέλη συμμετοχής των ενηλίκων με αναπηρία στη διά βίου μάθηση. Η προσέγγιση του εν λόγω θέματος πραγματώθηκε αφενός σε θεωρητικό κι αφετέρου σε ερευνητικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, στο θεωρητικό μέρος, αποσαφηνίστηκαν έννοιες κι αναπτύχθηκαν ζητήματα σχετικά με την αναπηρία, τη διά βίου μάθηση, τα κίνητρα, τους στόχους, τις προσδοκίες, τα εμπόδια και τα οφέλη συμμετοχής των ενηλίκων σε αυτή. Επίσης, παρουσιάστηκε η ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας, η οποία εξετάζει τα παρόντα ζητήματα υπό την οπτική των ενηλίκων με αναπηρία. Σε ερευνητικό επίπεδο, υλοποιήθηκαν δώδεκα ημιδομημένες συνεντεύξεις, βασισμένες στα ενυπάρχοντα ερευνητικά ερωτήματα, με συμμετέχοντες ενήλικες με οπτική, ακουστική και κινητική αναπηρία. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι τα κίνητρα συμμετοχής του πληθυσμού-στόχου στη διά βίου μάθηση είναι ποικίλα αριθμητικά και ποιοτικά. Συχνότερες αναφορές σημειώθηκαν για κινητήριους παράγοντες όπως η προσωπική ανάπτυξη και το ενδιαφέρον για κάποιο γνωστικό αντικείμενο, τη μάθηση ή τη γνώση. Μάλιστα, ως σπουδαιότερα κίνητρα αναδείχθηκαν η προσωπική κι επαγγελματική ανάπτυξη και το ενδιαφέρον. Αναλογικά, οι προσδοκίες του πληθυσμού-στόχου από τις δραστηριότητες μάθησης αφορούσαν κατά βάση την επίτευξη στόχων, σχετικών με το επάγγελμα και την προσωπική ανάπτυξη. Ωστόσο, η αναθεώρηση των κινήτρων και των στόχων της ομάδας-στόχου, συναρτήσει της πρότερης εκπαιδευτικής εμπειρίας της, αποτέλεσε αμφιλεγόμενο ζήτημα. Από την άλλη, τα εμπόδια συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία στη διά βίου μάθηση φάνηκαν πολυάριθμα, πολυποίκιλα και σχετιζόμενα κυρίως με θεσμικούς παράγοντες, όπως η ελλιπής προσβασιμότητα στο υλικό. Χαρακτηριστικά, η αναπηρία κρίθηκε σχεδόν από το ήμισυ των περιπτώσεων ως παρεμποδιστικός ή/και δυσχερών παράγοντας συμμετοχής στη διά βίου μάθηση ενώ καταγράφηκαν και αμφιλεγόμενες απαντήσεις. Σπουδαιότερο εμπόδιο ανεδείχθη η προσβασιμότητα στην ολότητά της ή σε ορισμένες διαστάσεις της ενώ και οι προτεινόμενοι τρόποι άρσης των εμποδίων πραγματεύονταν συνηθέστερα την αντιμετώπιση ζητημάτων, σχετικών με εκείνη. Τέλος, οι συμμετέχοντες αναγνώρισαν τόσο τα οφέλη από τη συμμετοχή τους στη διά βίου μάθηση, όσο και την αναγκαιότητα και τη σημασία αυτής. Συγκεκριμένα, ως οφέλη επισημάνθηκαν διάφοροι παράγοντες, με συχνότερους τη μάθηση και την προσωπική εξέλιξη ενώ σπουδαία κρίθηκε και η απόκτηση γνώσεων κι εμπειριών. Τα συμπεράσματα της έρευνας υπέδειξαν ότι ο παράγοντας της αναπηρίας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις θέσεις των συμμετεχόντων αναφορικά με τα κίνητρα, τα εμπόδια και τα οφέλη συμμετοχής τους στη διά βίου μάθηση, δεδομένων των διαφοροποιήσεων των απαντήσεων ανά είδος αναπηρίας.
The present thesis examines the motivation, the obstacles and the benefits for participating in lifelong learning among adults with disabilities. The approach to this issue was taken on the one hand on a theoretical and on the other hand on a research level. Particularly, in the theoretical part, concepts were clarified and issues related to disability, lifelong learning, the motivations, the goals, the expectations, the obstacles and the benefits of adult participation in it were developed. Also, a review of the relevant literature was presented, which examines the current issues from the perspective of adults with disabilities. On a research level, twelve semi-structured interviews were conducted, based on the existing research questions, with the participants being adults with visual, hearing and mobility impairments. The results of the research showed that the motivation of the target group to participate in lifelong learning are varied numerically and qualitatively. More frequent reports were made for motivating factors such as the personal development and the interest in a subject, learning or knowledge. In fact, as most important motivations were pointed out the personal and the professional development and the interest. Accordingly, the expectations of the target population from the learning activities mainly had to do with the achievement of goals, related to the profession and the personal development. However, the revision of the motivation and the goals of the target group based on its previous educational experience was a controversial issue. On the other hand, the obstacles in the participation of people with disabilities in lifelong learning were numerous, various and mainly related to institutional factors, such as the lack of accessibility to material. Characteristically, disability was considered by almost half of the cases as a hindering or/and difficult factor for the participation in lifelong learning, while some controversial answers were recorded. The accessibility to its entirety or to some of its dimensions was pointed out as the most important obstacle, while the proposed ways of removing the obstacles usually had to do with the dealing of issues related to it. Finally, the participants recognized the benefits from their participation in lifelong learning, as well as its necessity and importance. In particular, various factors were identified as benefits, with the most common ones being the learning and the personal development, while the acquisition of knowledge and experience was also considered important. The findings of the research indicated that the factor of disability plays an important role in the participants’ positions on the motivation, the obstacles and the benefits of their participation in lifelong learning, given the differentiated responses depending on the type of the disability.
Κίνητρα, Εμπόδια κι Οφέλη Συμμετοχής των Ενηλίκων με Αναπηρία στη Διά Βίου Μάθηση