Μεθοδολογία Εκπαίδευσης Ενηλίκων: θεωρητικό πλαίσιο και προϋποθέσεις μάθησης / Γ. ΚΟΥΛΑΟΥΖΙΔΗΣ ΣΤΟ Α. ΚΟΚΚΟΣ, 2005
Ο Ν. Καζαντζάκης πολύ σοφά έλεγε πως ο ιδανικός δάσκαλος είναι εκείνος «που γίνεται γέφυρα για να περάσει αντίπερα ο μαθητής του κι όταν πια του έχει διευκολύνει το πέρασμα, αφήνεται χαρούμενα να γκρεμιστεί, ενθαρρύνοντας το μαθητή του να φτιάξει καινούριες γέφυρες». Το ερώτημα, που επιτακτικά τίθεται σήμερα, σ’ έναν αιώνα διαρκών ανακατατάξεων, είναι αν ο θεωρητικός εξοπλισμός του εκπαιδευτικού και ειδικότερα του φιλολόγου που διδάσκει στο λύκειο κρίνεται επαρκής για να περατώσει επιτυχώς το έργο που έχει αναλάβει. Οι απόψεις που έχουν οι φιλόλογοι για τη μάθηση και τη διδασκαλία, οι παραδοχές τους σχετικά με το εάν επιτελούν τελεσφόρα ή όχι το έργο τους κρίνονται ουσιαστικής σημασίας για την ευόδωση αυτού του έργου. Τούτο αποτελεί και το στόχο της παρούσας διπλωματικής εργασίας: να διερευνηθούν οι παραδοχές που εγκολπώνονται οι φιλόλογοι αναφορικά με τη μάθηση και τη διδασκαλία. Προκειμένου να διαπιστωθούν οι παραδοχές τους διερευνήθηκαν οι πεποιθήσεις, οι στόχοι και οι διδακτικές πρακτικές, που συνθέτουν την οπτική τους για τη διδασκαλία και τη μάθηση και το επίπεδο συνοχής μεταξύ των πεποιθήσεων - αντιλήψεων, των προθέσεων - διδακτικών στόχων και των διδακτικών τους πρακτικών. Επίσης, εξετάστηκε, εάν τα εκπαιδευτικά βιώματα των φιλολόγων υποκειμένων της έρευνας, έχουν επηρρεάσει και καθορίσει τις πεποιθήσεις και τις διδακτικές πρακτικές, που αυτοί υιοθετούν και εφαρμόζουν κατά τη διδασκαλία των διδακτικών τους αντικειμένων αλλά και ο τρόπος έκφρασης των προσωπικών τους βιωμάτων στην έμπρακτη εφαρμογή τους. Η διερεύνηση των ερωτημάτων πραγματοποιήθηκε με ποιοτική έρευνα, μέσω εκπαιδευτικών βιογραφικών συνεντεύξεων σε ομάδα οκτώ πληροφορητών φιλολόγων. Τα κύρια ευρήματα της έρευνας αναφορικά με το ποιες είναι οι πεποιθήσεις, οι στόχοι και οι διδακτικές πρακτικές που συνθέτουν την οπτική των φιλολόγων για τη διδασκαλία και τη μάθηση εγκατοπτρίζουν την πλεονάζουσα (οι πέντε από τους οκτώ ερωτηθέντες) πίστη τους στην τεχνική της απομνημόνευσης ως κύριας πρακτικής πρόσκτησης της γνώσης. Οι υπόλοιποι τρεις φιλόλογοι υπεραμύνονται της άποψης της βιωματικής και συνεργατικά παραγώμενης μάθησης. Όσον αφορά στη μέθοδο που επιλέγουν να διδάξουν τα επιστημονικά τους αντικείμενα οι έξι (6) από τους οκτώ (8) επιλέγουν το δασκαλοκεντρισμό και μόνον οι δύο (2) τη διδασκαλία που εστιάζει στο μαθητή. Οι έχοντες ως κύρια οπτική αυτήν της απλής μεταφοράς της γνώσης και της μηχανικής μάθησης στην πλειονότητά τους (οι πέντε από τους έξι) εμφανίζουν συγκλίνον προφίλ ανάμεσα σε πεποιθήσεις και πρακτικές. Μία φιλόλογος εξ αυτών εμφανίζει αποκλίνον προφίλ, καθώς παρατηρείται διάσταση ανάμεσα στις πεποιθήσεις της, που επικεντρώνονται στη συνεργατική μάθηση, και τη διδακτική πρακτική της, στην οποία ακολουθεί το δασκαλοκεντρισμό. Οι υπόλοιποι δύο (2) ερευνώμενοι, των οποίων οι πεποιθήσεις είναι υπέρ της συνεργατικής μάθησης, παρουσιάζουν επίσης συγκλίνον προφίλ καθώς χρησιμοποιούν στη διδασκαλία τους πιο ενεργητικές μεθόδους. Τέλος, βασικό εύρημα της έρευνας είναι και το γεγονός ότι για όλους τους ερευνώμενους η επίδραση των προηγούμενων εκπαιδευτικών εμπειριών τους υπήρξε καταλυτική και προσδιόρισε τόσο τις πεποιθήσεις τους για τη μάθηση και τη διδασκαλία όσο και τις πρακτικές που μετέρχονται στην τέλεση της διδακτικής πράξης, αφού διδάσκουν όπως διδάχθηκαν και πιστεύουν ό,τι και οι δάσκαλοί τους.
N. Kazantzakis wisely argued that the ideal teacher is the one «who serves as a bridge so that his student can cross to the other side, and when this passage has been made easy, that bridge is willingly left to collapse, encouraging the student to create new ones». The question that urgently needs to be answered today, is whether the theoretical equipment of a teacher, and especially of a philologist teaching in high school, is deemed sufficient for a successful completion of the undertaken task. The ideas of teachers regarding teaching and learning, their assumptions on whether they conduct their service properly or not, are substantially essential for the success of their task. This is also the aim of this master thesis: to investigate the assumptions dwelled into philologists as regards learning and teaching. Their beliefs, goals and teaching practices, that together constitute their point of view on teaching and learning as well as the consistency of their beliefs, thoughts, intentions, teaching goals and practices were examined in order to ascertain their assumptions. Furthermore, the question whether teaching experiences of philologists participating in the research have influenced and determined their beliefs and teaching practices, which they foster and apply during the teaching of their subjects of knowledge, as well as the way of expressing their personal experiences in their practical application were examined. The investigation of the questions was conducted through qualitative research, with the use of educative, biographical interviews with a group of eight philologists. The main questions of the research concerning which are the beliefs, goals and teaching practices that make up the point of view of philologists on teaching and learning reflect a majority faith (five out of eight people questioned) in the practice of by heart learning as the main practice of knowledge acquisition. The remaining three philologists advocate for the opinion of experiential and collaboratively produced learning. As concerns the method of choice for teaching their scientific subjects, six (6) out of eight (8) prefer the teacher-centered approach and only two (2) the student-centered. The main supporters of the view of the simple transfer of knowledge and instrumental learning, presented in their majority (five out of six) convergent profiles on beliefs and practices. One of those philologists illustrates a divergent profile, in which dissociation between her beliefs, which are focused on collaborative learning, and her teaching practice, which is teacher-centered, is observed. The remaining two (2) examined philologists, whose beliefs are in favor of collaborative learning, exhibit a convergent profile as well, on the basis of integrating interactive practices in their teaching. Finally, a basic finding of the research is also the fact that for all educationers examined, the effect of their previous teaching experiences was of key importance and determined both their beliefs on teaching and learning as well as their practices involved in the conduction of the teaching process, as they teach in the way they were taught and believe what their teachers believed.
"ΚΑΛΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ": ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ ΤΩΝ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ