Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη των γυναικείων μορφών σε ορισμένα χαρακτηριστικά έργα της ελληνικής μεταπολεμικής πεζογραφίας. Μέσα από την εξέταση του φεμινισμού και του αντίστοιχου ιστορικού πλαισίου, θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε τη θέση των γυναικών στην ελληνική κοινωνία στα μέσα του 20ου αιώνα και τη στάση τους απέναντι στο κοινωνικό και ιστορικό γίγνεσθαι.
Η δομή της παρούσας εργασίας διακρίνεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος αφορά το θεωρητικό πλαίσιο και το δεύτερο τη δημιουργική ανάπλαση μερών των τριών μυθιστορημάτων. Όσον αφορά το πρώτο μέρος της εργασίας, χωρίζεται σε τρία κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια συνοπτική παρουσίαση του φεμινισμού. Η εργασία ξεκινά με την ιστορική ανασκόπηση της πορείας του φεμινισμού, αρχίζοντας περίπου από τον 18ο αιώνα και καταλήγοντας στη δεκαετία του 1970. Εν συνεχεία, γίνεται ξεχωριστή αναφορά στη θέση της γυναίκας στον Ευρωπαϊκό χώρο, στην πορεία του έμφυλου ζητήματος στον ελλαδικό χώρο και τέλος στη διαδρομή του φεμινιστικού κινήματος στην Ελλάδα. Από το δεύτερο κεφάλαιο και έπειτα γίνεται αναφορά στις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες που επικράτησαν τις δεκαετίες 1940-1970, στη θέση της γυναίκας στη μεταπολεμική πεζογραφία, στον όρο στρατευμένη τέχνη αλλά και στο έργο των υπό εξέταση μεταπολεμικών πεζογράφων.
Στο δημιουργικό μέρος , επιχειρείται η παραλλαγή γυναικείων μορφών, ηρωίδων των τριών μυθιστορημάτων που επιλέχθηκαν. Παρουσιάζονται τρία ξεχωριστά διηγήματα, βασισμένα σε γυναίκες της εποχής. Οι τρεις ηρωίδες προέρχονται από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα, ανήκουν σε διαφορετική περίοδο και είναι τελείως διαφορετικές μεταξύ τους. Μέσα από τις τρεις ηρωίδες αντανακλάται το κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής. Οι πεζογράφοι των οποίων τα έργα θα μας απασχολήσουν, αν και ανήκουν στην ίδια λογοτεχνική γενιά, συγγράφουν σε διαφορετικές δεκαετίες, καλύπτοντας έτσι ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Για τον σκοπό αυτό, θα αξιοποιηθούν τα έργα «Μαουτχάουζεν» του Ιάκωβου Καμπανέλλη,, ο «Καπνισμένος Ουρανός» του Κώστα Κοτζιά και η «Η Χαμένη Άνοιξη» του Στρατή Τσίρκα. Στα παραπάνω έργα η γυναικεία μορφή είναι διαρκώς παρούσα. Ορισμένες ηρωίδες αντικατοπτρίζουν τις κοινωνικές προκαταλήψεις της εποχής, κάποιες άλλες πέφτουν θύματα του πατριαρχικού μοντέλου, ενώ άλλες καταφέρνουν να υψώσουν το ανάστημά τους και να κυνηγήσουν τα όνειρά τους.
Αφορμή για την εργασία αυτή, στάθηκε η έντονα ταραχώδης περίοδος που σηματοδοτήθηκε με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και επισφραγίστηκε με την Κατοχή, τον Εμφύλιο Πόλεμο και την καθιέρωση της δικτατορίας των συνταγματαρχών στην Ελλάδα. Ειδικότερα, η εργασία στοχεύει να παρουσιάσει τη γραφή της μεταπολεμικής γενιάς αλλά και τη θέση των γυναικών στις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές ανακατατάξεις που επέβαλε ο προηγούμενος αιώνας, λαμβάνοντας ως δείγμα γραφής έργα σημαντικών λογοτεχνών.
The aim of the present work is the study of female figures in post-war prose. The position of women in society in the middle of the 20th century and their attitude towards the social and historical becoming is highlighted through the examination of feminism and its historical context.
This work is structured in two distinct parts. The first part concerns the theoretical framework and the second one focuses on the creative reconstruction of three short stories. As for the first part of the work, it is divided into three chapters. The first chapter presents feminism. The work begins with a historical review of the course of feminism, beginning around the 18th century and ending in the 1970s. Then, a separate reference is made to the position of women in Europe, the course of women in Greece and finally to the path of the feminist movement in Greece. From the second chapter onwards, reference is made to the political and social conditions that prevailed in the decades between 1940-1970, the position of women in post-war prose, the term ‘militant art’ and the work of important post-war novelists.
In the creative part, what is attempted is the variation of female characters, the heroines of the three selected novels. Three separate short stories are presented, based on women of the time. The three heroines come from different social backgrounds, belong to different periods and are completely different from each other. It is through the study and explication of their character that the social becoming is revealed and reflected. Although the novelists, whose works will occupy us, belong to the same literary generation, they write in different decades, thus covering a long period of time. For this purpose, the works «Mauthausen» by Iakovos Kampanellis, «Smoked Sky» by Kostas Kotzias and «Lost Spring» by Stratis Tsirkas will be examined under this perspective. In the above works, the female form is constantly present. Some heroines reflect the social prejudices of the time, others fall victim to the patriarchal model, while others manage to rise to the occasion and pursue their dreams.
The interest for the subject of this work was triggered by the intensely turbulent period that marked the beginning of World War II and was sealed with the Occupation, the Civil War and the establishment of the dictatorship of the colonels in Greece. In particular, not only does the work aim to present the writing of the post-war generation but it also highlights the position of women in the political, social and economic reorganizations imposed by the previous century. All the afore-mentioned objectives are achieved by taking works of important writers as a writing sample.
Μεταπολεμική Πεζογραφία. Γυναικείες Μορφές στα έργα Μαουτχάουζεν, Καπνισμένος Ουρανός και Χαμένη Άνοιξη