Γράμματα ΙΙ. Νεοελληνική Φιλολογία (19ος και 20ός αιώνας). Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία (19ος και 20ός αιώνας). Εγχειρίδιο Μελέτης, 2008, Πάτρα: ΕΑΠ/Βαρελάς, Λ. κ.ά.
Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως θέμα της τη λογοτεχνική συνομιλία δύο σημαντικών ποιητών, του Κ. Π. Καβάφη και του Γιάννη Ρίτσου μέσα από μία συλλογή με τίτλο 12 ποιήματα για τον Καβάφη που συνέθεσε ο Ρίτσος αποτίοντας φόρο τιμής στον Αλεξανδρινό. Η εργασία περιλαμβάνει δύο μέρη, ένα θεωρητικό και ένα δημιουργικό. Στο πρώτο μέρος, περιγράφουμε την ιδιαιτερότητα της σχέσης των δύο ποιητών, ποια είναι τα σημεία σύγκλισης και απόκλισης μεταξύ τους καθώς και τη φύση της λογοτεχνικής τους συνομιλίας. Εξηγούμε το κίνητρο της συγγραφής των ποιημάτων, την πρόθεση του Ρίτσου να υμνήσει τον Καβάφη εκατό χρόνια μετά τη γέννησή του. Στη συνέχεια, παρατηρούμε στο σύνολο της συλλογής αφηγηματικά στάδια και προβαίνουμε στην αντιστοίχισή τους με το αφηγηματικό μοντέλο του Freytag. Προκειμένου να αποδείξουμε την ποιητική σχέση Ρίτσου-Καβάφη, ανιχνεύουμε καβαφικά μοτίβα που εμφανίζονται στη συλλογή, όπως: ευτελή αντικείμενα που αποκτούν αξία, τοποθετημένα με όρους σκηνοθετικούς και σκηνογραφικούς, τη λειτουργία του φωτός, το σιωπηλό περιβάλλον και τη σιωπή ως αντίδραση, τον ηδονισμό, το συσχετισμό του ερωτισμού με τη νοσταλγική ανάμνηση και τη μνήμη, το αναπόφευκτο της φθοράς, των γηρατειών και του θανάτου, την ανίχνευση του αρχαίου μύθου και της θρησκείας. Στοιχεία της καβαφικής γλώσσας και στιχουργικής ανιχνεύονται στη συλλογή και θυμίζουν το ιδιαίτερο ύφος του Καβάφη, ο Ρίτσος ωστόσο διατηρεί σε μεγάλο βαθμό τις δικές του υφολογικές επιλογές. Ακολουθούν κάποιες φωνές αμφισβήτησης για το αισθητικό αποτέλεσμα της συλλογής και ολοκληρώνουμε το θεωρητικό μέρος συμπεραίνοντας το μέγεθος της συμβολής του Ρίτσου στην καθολικότητα του Καβάφη εξυμνώντας τον μέσα από τη συλλογή των 12 ποιημάτων.
Το δημιουργικό μέρος περιλαμβάνει μια σειρά αντίστοιχων ποιημάτων της ίδιας φιλοσοφίας. Πρόκειται για μια ποιητική άσκηση κατά τον τρόπο των δύο ποιητών, όπως περιγράφεται στο θεωρητικό μέρος. Τα ποιήματα πραγματεύονται την καθημερινότητα του Καβάφη, το περιβάλλον της αγαπημένης του πόλης, Αλεξάνδρειας, τη φιλοσοφία της ποίησής του, που γνωρίζουμε τόσο μέσα από την καβαφική ποίηση όσο και μέσα από τα πεζά του κείμενα. Αξιοποιούμε μοτίβα και εκφραστικά μέσα τόσο του Καβάφη όσο και του Ρίτσου. Κλείνουμε με επεξηγήσεις μεθοδολογίας και άλλες ερμηνευτικές παρατηρήσεις.
The subject of this thesis is a literary conversation between two important poets, C.P. Cavafy and Υannis Ritsos, through a collection titled 12 Poems for Cavafy, composed by Ritsos in honor of the Alexandrian poet. The work is separated into a theoretical and a creative part. In the first part we describe the outstanding relationship between these poets, the point of convergence and divergence between them, as well as the nature of their literary dialogue. We explain the motives behind the composition of the poems, Ritsos’s intention to praise Cavafy, a century after the day he was born. We continue by observing the various narrative stages in the entire collection and proceed to examine how they correspond to Freytag’s narrative model. In order to prove the poetic relationship between them, we trace cavafian motifs in the collection, such as: indifferent objects that rise to prominence in the way they have been placed in terms of scene and scenography, the role of light, silent environment and silence as response, hedonism, relevance of eroticism with nostalgic recollection and memory, the inescapable of aging, old age and death, traces of ancient myth and religion. Elements of Cavafy’s particular style in the language used and verse writing can be traced in the collection, although Ritsos generally uses his own style of expression. Certain opinions of doubt about the aesthetic impression that comes out of the collection are examined next and the theoretical part ends by concluding the enormous influence effected by Ritsos in the perception held for Cavafy, by praising him through the collection of 12 poems.
The creative part includes a series of poems that correspond to relevant philosophy. It is about a poetic exercise in the manner of the two poets, as described in the first part. The poets deal with Cavafy’s daily routine, the environment of his beloved city, Alexandria and the philosophy of his poetry, as we know them through his poems as well as his prose works. We make use of Cavafy’s, as well as Ritsos’s, motifs and tools of expression. This work then ends with explanations on methodologies and other interpretive notes.
Γιάννης Ρίτσος- Κων/νος Π. Καβάφης : Ζητήματα ποίησης και ποιητικής μιας λογοτεχνικής συνομιλίας