παιδική και εφηβική παραβατικότητα | juvenile delinquency | συμβατική κινηματογραφική αφήγηση | conventional film narrative | αντισυμβατικός κινηματογράφος | unconventional cinema | Επαναστάτης χωρίς αιτία | Rebel without a Cause | Λος Ολβιδάδος | Los Olvidados | 71 Συμπτώσεις | 71 Fragments of a Chronology of Chance
2
42
6
0
Η παρούσα διπλωματική εργασία ερευνά το ζήτημα της παραβατικότητας των ανηλίκων,
όπως αποτυπώνεται στην οπτικοακουστική αφήγηση και ιδιαίτερα στον κινηματογράφο.
Στο θεωρητικό σκέλος αναλύονται κατ’ αρχάς τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά του
παιδιού και του εφήβου σε ψυχικό, πνευματικό και κοινωνικό επίπεδο, εδραιώνοντας μια
γενικότερη διερεύνηση του φαινομένου της παραβατικότητας, που περιλαμβάνει τον
ορισμό της έννοιας και τον εντοπισμό των βασικών της αιτιών, με κύρια εστίαση στην
ιδιαιτερότητα των νεαρών παραβατών. Ακολουθεί μια επισκόπηση των τρόπων
απεικόνισης παιδικών και νεανικών χαρακτήρων στην εξέλιξη του κινηματογράφου
καθώς και, δευτερευόντως, άλλων οπτικοακουστικών μέσων και προϊόντων (τηλεόραση,
διαφήμιση), που διαμόρφωσαν και διαμορφώνουν την αντίληψη του μέσου θεατή για
αυτήν την ευαίσθητη ηλικιακή ομάδα. Τέλος, διερευνάται ο τρόπος παρουσίασης της
παιδικής και νεανικής παραβατικότητας στον κινηματογράφο, μέσα από τη συγκριτική
μελέτη ταινιών που υιοθετούν μια συμβατική αφήγηση εκπροσωπώντας ένα καθιερωμένο
αισθητικό αλλά και αξιακό κώδικα, σε αντιδιαστολή με γραφές κατ’ ουσίαν
«παραβατικές» τόσο ως προς τα δομικά και μορφολογικά τους χαρακτηριστικά όσο και
ως προς την ικανότητά τους να μεταφέρουν έναν ουσιαστικό προβληματισμό στον θεατή.
Για τον σκοπό αυτό επελέγη αφενός η ταινία Επαναστάτης χωρίς αιτία (1955) του
Νίκολας Ρέι, που αποτελεί κλασικό παράδειγμα της χολιγουντιανής προσέγγισης του
θέματος, αφετέρου οι ταινίες Λος Ολβιδάδος (1950) του Λουίς Μπουνιουέλ και 71
Συμπτώσεις (1994) του Μίκαελ Χάνεκε, που υπερβαίνουν και στην ίδια τη γραφή τους,
όπως και οι νεαροί ήρωές τους, την πεπατημένη οδό. Στο δημιουργικό σκέλος της
εργασίας παρατίθεται η σύνθεση ενός πρωτότυπου σεναρίου με τίτλο «Τεντωμένο σκοινί»,
το οποίο δανείζεται και αξιοποιεί στοιχεία από την αισθητική των δύο παραπάνω ταινιών
του Μπουνιουέλ και του Χάνεκε. Πρόκειται για το σενάριο μιας multi-plot ταινίας μικρού
μήκους, στο οποίο διαπλέκονται οι ιστορίες τριών εφήβων που οδηγούνται σε ρήξη με
τους καταπιεστικούς θεσμούς που καθορίζουν τη ζωή τους.
This M.A. thesis explores the issue of juvenile delinquency, as it is depicted in audiovisual
narratives and particularly in film. In the theoretical section we begin by analysing the
developmental characteristics of children and young individuals on a psychological,
spiritual and social level, thus setting the ground for a wider research of the delinquency
phenomenon, including the definition of the term as well as the recognition of its
fundamental causes, while focusing on the uniqueness of young transgressors. There
follows a survey of the portrayal of children and young characters in the evolution of
motion pictures as well as, secondarily, other audiovisual media and products (such as
television and advertising), which has shaped the average viewer’s perception of this
sensitive age group. Finally, we investigate the depiction of juvenile delinquency in
cinema, through the comparative study of films that adopt a conventional narrative
reflecting established aesthetic as well as ethical values, in contrast to essentially
“transgressive” narratives, in terms of their structural and formal attributes but also of their
capacity to provoke the viewer’s critical thought. For this purpose we selected on one hand
the film “Rebel without a Cause” (1955) by Nicholas Ray, which represents a typical
Hollywood approach of the issue, and on the other hand the films “Los Olvidados” (1950)
by Luis Buñuel and “71 Fragments of a Chronology of Chance” (1994) by Michael
Haneke, two films which diverge in their very diction, just as their young heroes do, from
the beaten track. The creative section of the thesis consists of an original screenplay
entitled “Tightrope”, which is influenced by the aesthetic and dramatic choices made by
Buñuel and Haneke in the above films. It is a multi-plot short fiction scenario which
interweaves the stories of three young heroes, all of whom come into conflict with the
repressive institutions that determine their lives.
Όψεις της Παιδικής/Νεανικής Παραβατικότητας στον Κινηματογράφο