Η παρούσα διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών Δημιουργική Γραφή και επικεντρώνεται στην αναγνώριση και παρουσίαση βασικών θέσεων του Νικολάου Κάλα μέσα από τα ποιήματα και τα κριτικά κείμενα και δοκίμια, στη διαδρομή του προς τον υπερρεαλισμό. «Ο τρισυπόστατος» Νίκος Καλαμάρης, όπως είναι το πραγματικό του όνομα, ποιητής Νικήτας Ράντος, κριτικός Μ. Σπιέρος, θεωρητικός του υπερρεαλισμού και της κριτικής της τέχνης Nicolas Calas, που χρονολογικά ανήκει στη γενιά του ’30, ανεξάρτητα αν με την στάση του δεν συγκαταλέγεται σε αυτήν, θέλησε να αποτυπώσει στο έργο του την έντονη επιθυμία για μετασχηματισμό της πραγματικότητας και την επαναστατική του διάθεση απέναντι σε κάθε κονφορμισμό στην τέχνη και τη ζωή, χρησιμοποιώντας ως εφαλτήριο τα εργαλεία του υπερρεαλισμού, τον μαρξισμό και τον φροϋδισμό με ανεξάντλητη διαλεκτική διάθεση.
Για τη μελέτη του έργου του αξιοποιήθηκαν κυρίως τα ποιήματα και κριτικά κείμενά του γραμμένα στην ελληνική γλώσσα, καθώς και τα μεταφρασμένα στην ελληνική δοκίμια και ποιήματα. Με τη συνδρομή και της κριτικής για το έργο του, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου παραμένει αμετάφραστο και αδημοσίευτο στην ελληνική γλώσσα, συγκεντρώθηκαν τα σημαντικά στοιχεία που μας κατευθύνουν να παρακολουθήσουμε την περιπέτεια της διαδρομής του στην ποίηση και την τέχνη ως “poet, diagnostician and polemicist” μέσα από τις δυσκολίες που έθετε η εποχή του και δημιουργούσε η συνεχής προσωπική του αναζήτηση.
Ειδικότερα διαπιστώθηκε ότι με την πάροδο του χρόνου ο Κάλας διαφοροποιεί την ποιητική του γραφή, επανεξετάζει τις ιδέες του, αναθεωρεί απόψεις και συνθέτει νέους τρόπους προσέγγισης της ποίησης και της εικαστικής δημιουργίας χωρίς να παρεκκλίνει κατά βάση από την αρχική αυτοπαρουσίασή του: «είμαι κομμουνιστής στις πολιτικές μου πεποιθήσεις, ο υπερρεαλισμός με ενδιαφέρει στην τέχνη και στη ζωή περιφρονώ πολλούς ηθικούς κανόνες». Η ερευνητική μας δοκιμή ανέδειξε τη συνομιλία της ποίησης και του κριτικού και δοκιμιακού του έργου. Παράλληλα, με τη μέθοδο ανάλυσης περιεχομένου, φάνηκε πως η σύζευξη τέχνης ζωής, ο μαρξισμός, η κατασκευή του λογοτεχνικού παρελθόντος, η συνεχής επανεξέταση της ιδεολογίας και της κοινωνικής πραγματικότητας, το διαθλαστικό γυαλί της ψυχανάλυσης, το επαναστατικό στοιχείο, η πολυσυλλεκτικότητα και οι νέες συνθέσεις είναι τα βασικά στοιχεία που αναδεικνύονται σε παράλληλες κι όμως πολλαπλά τεμνόμενες μη ευκλείδειες και ενδεχομένως υπερρεαλιστικές ευθείες.
Το δεύτερο μέρος της παρούσας εργασίας –το δημιουργικό– αποτελεί μια δοκιμή ποιητικής συνομιλίας με τον Νικόλαο Κάλα.
This thesis was carried out within the purposes of postgraduate curriculum studies upon Creative Writing and focuses on recognizing and presenting Nicolas Calas’ key positions through the poems and critical texts and essays, throughout his path towards surrealism. The little known today intellectual, the “triune” Nikos Kalamaris, poet Nikitas Rantos, critic M. Spieros, theorist of surrealism and art critique Nicolas Calas, who chronologically belongs to the generation of the 30s, regardless of whether his stance complies with it, wanted to capture in his work the strong desire to transform the reality and his revolutionary disposition towards any conformism in art and life, using the tools of surrealism, marxism and freudism with endless dialectic spirit, as a springboard.
In order to study his work, we mainly used his written in Greek poems and critical essays, as well as the translated to Greek ones. With the assistance of the criticism on his work, and although the largest part of his corpus remains untranslated and unpublished in Greek, important features were collected, that guide us to observe his adventure as a “poet, diagnostician and polemicist” through the hardships of his time and his constant personal search.
In particular, it has been found that over time Callas diversifies his poetic writing, reexamines his ideas, reconsiders his views, and develops new ways of approaching poetry and art without deviating, at core from his original self-expression: “I am a communist in my political beliefs, surrealism interests me in art and in life I disregard many moral rules”
Our research trial showcased the connection between his poetry and his critical work. At the same time, through the method of content analysis, it seemed that a life-art conjunction, the marxism, the construction of the literal past, the constant reexamination of ideology and social reality, the refracting glass of psychoanalysis, the revolutionary aspect, the versatility and the new compositing tools are the basic features that highlight in parallel and yet multiply crossing, non euclidean and possibly surrealistic lines.
The second part of this work -the creative one- is an attempt of poetic conversation with Nicolas Calas.
Νικόλαος Κάλας. Η περιπέτεια φόβου και τόλμης του «δικού» του υπερρεαλισμού