Γλωσσικές ιδεολογίες | γλωσσικές στάσεις | ιδεολογία πρότυπης γλώσσας | γεωγραφικές ποικιλίες | ρόλος της εκπαίδευσης | linguistic ideologies | linguistic attitudes | model language ideology | geographical varieties | role of education
1
49
14
0
Γούτσος, Δ. (2013). Γλώσσα και επικοινωνία. Στο Γ. Ι. Ξυδόπουλος (επιμ.), Γλώσσα, Κοινωνία και Εκπαίδευση: Εγχειρίδιο Μελέτης.
Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως αντικείμενο τις γλωσσικές ιδεολογίες και στάσεις απέναντι στις γεωγραφικές ποικιλίες ή διαλέκτους και διερευνά τη θέση των διαλέκτων στην εκπαίδευση, με βάση τις σύγχρονες γλωσσολογικές προσεγγίσεις. Η διάρθρωση της εργασίας έχει ως εξής. Αρχικά ορίζονται οι γλωσσικές ιδεολογίες και οι στάσεις και αναφέρονται οι συγκεκριμένοι τόποι στους οποίους βρίσκουν εφαρμογή. Έπειτα γίνεται αναφορά στις γλωσσικές ποικιλίες και πρωτίστως στις γεωγραφικές και προσδιορίζονται και διακρίνονται γλωσσολογικά αλλά και εξωγλωσσικά οι όροι «γλώσσα» και «διάλεκτος». Στη συνέχεια γίνεται συζήτηση για την υποβαθμισμένη θέση των γεωγραφικών ποικιλιών στην εκπαίδευση, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στο σχολείο οι διαλεκτόφωνοι μαθητές και την ασυνέπεια που χαρακτηρίζει τα προγράμματα σπουδών και τα βιβλία όσον αφορά την αντιμετώπιση των διαλέκτων. Ακολουθεί η αναφορά σε μελέτες που έχουν γίνει γύρω από τις ποικιλίες, κυρίως στο χώρο της εκπαίδευσης, που φανερώνουν τις γλωσσικές προκαταλήψεις των καθηγητών, μαθητών και φοιτητών απέναντι στις διαλέκτους. Έπειτα παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μιας πιλοτικής έρευνας που πραγματοποίησα με τη μορφή συνέντευξης τον Ιανουάριο του 2020 με πέντε μαθητές και μαθήτριες του γυμνασίου Αμφίκλειας στη Φθιώτιδα. Και σε αυτή την έρευνα οι μαθητές θεωρούν ως πρότυπο σωστής γλώσσας αυτή που μιλιέται στη Αθήνα και στα μεγάλα αστικά κέντρα και υποτιμούν τις διαλέκτους. Οι θετικές στάσεις που εκφράζουν αφορούν τις διαλέκτους ως φορείς πολιτισμού και παραδόσεων και όχι ως γλώσσες κύρους που θα μπορούσαν να τις χρησιμοποιήσουν παράλληλα με την πρότυπη γλώσσα. Η χρήση τους, η οποία γίνεται ελάχιστες φορές, αφορά συγκεκριμένες περιστάσεις επικοινωνίας με διαλεκτόφωνους ομιλητές. Στο τέλος γίνεται συζήτηση πάνω στα αποτελέσματα των μελετών και αναπτύσσονται συμπεράσματα πάνω στην προβληματική της βελτίωσης της θέσης των γεωγραφικών ποικιλιών στην εκπαίδευση, αφήνοντας πολλά ερωτήματα ανοιχτά για μελλοντική έρευνα.
The MA dissertation deals with linguistic ideologies and attitudes towards regional varieties or dialects in education, drawing on modern linguistic approaches. The outline of the dissertation is as follows. First, I define linguistic ideologies and attitudes and I discuss their role in social life. Then linguistic varieties, primarily regional, are examined and the terms ‘language’ and ‘dialect’ are identified and distinguished. Following is a discussion about the marginalized status of regional varieties in education, the difficulties that students who speak Greek dialects face at school, and the inconsistency of curricula and textbooks in dealing with dialects. Following is a review of studies on varieties, mainly in the field of education, which reveal the linguistic prejudices of teachers, pupils and students against dialects. I present the results of a small-scale pilot study I conducted in January 2020 through sociolinguistic interviews. Participants were five students at the Amfikleia high school in Fthiotida. As the study shows, students consider the model of ‘correct’ language to be spoken in Athens and large urban centers, and underestimate dialects. They have positive attitudes towards dialects, which are treated as carriers of culture and traditions; yet, they do not treat dialects as valid languages. Finally, the results of the study are summarized and the role of regional varieties in education is further discussed.
Γλωσσικές ιδεολογίες στην εκπαίδευση: Μια κριτική προσέγγιση