Περίληψη
Η παρούσα εργασία προσεγγίζει ταυτότητες μαθητριών και μαθητών λυκείων των δυτικών προαστίων της Αθήνας. Η επιλογή δεν ήταν τυχαία αφενός, γιατί η συγκεκριμένη περιοχή αποτελεί το πεδίο δράσης του συντάκτη και αφετέρου, γιατί οι έφηβες/έφηβοι του συγκεκριμένου προφίλ, που χαρακτηρίζεται από χαμηλή σχολική επίδοση, παραβατική και αντισυμβατική συμπεριφορά, χαμηλή κοινωνική προέλευση από κατώτερα μικροαστικά ή εργατικά στρώματα, υιοθετούν έναν ιδιαίτερο τρόπο γλωσσικής χρήσης που συνιστά ένα άκρως ενδιαφέρον γλωσσικό αποτύπωμα.
Η μεθοδολογία λήψης των γλωσσικών δηλώσεων που ακολουθήθηκε είναι συνδυαστική, καθώς καταβλήθηκε προσπάθεια τα γλωσσικά δείγματα να είναι όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικά και αυθόρμητα. Έτσι οι συνθήκες της μαγνητοφώνησης ακολούθησαν τον εθνογραφικό τύπο, λήφθηκαν κατά το πλείστο μέρος εκτός του σχολικού χώρου, στην ευρύτερη περιοχή των δυτικών προαστίων της Αθήνας, σε χώρους νεανικών συναθροίσεων όπως γήπεδα μπάσκετ, πλατείες, υπαίθριες καφετέριες κλπ. Το έναυσμα για την γλωσσική εκδήλωση των εφήβων ήταν ένα ερωτηματολόγιο που αφορούσε σε όσο το δυνατόν περισσότερες πτυχές της οικογενειακής, σχολικής και ευρύτερης κοινωνικής ζωής των συμμετεχόντων. Αποδείχτηκε στην πορεία ότι το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο πολύ γρήγορα εγκαταλειπόταν μια και οι αφηγητές ακολουθούσαν μια ιδιαίτερη πορεία ανάλογα με τα προσωπικά τους βιώματα και ανάγκες έκφρασης.
Η εντυπωσιακή και πολύ πρόθυμη ανταπόκριση στην έκκληση για παραχώρηση συνεντεύξεων φανέρωσε την ανάγκη των συγκεκριμένων εφήβων για έκφραση και εξωτερίκευση του εσωτερικού τους προβληματισμού.
Η μεθοδολογία προσέγγισης των νεανικών αφηγήσεων που ακολουθήθηκε ήταν συνδυαστική καθώς καταβλήθηκε προσπάθεια να γίνει αντιληπτός ο ιδιαίτερος τρόπος σύλληψης του κόσμου από τους αφηγητές, η θεώρηση της υπάρχουσας εμπειρίας, αλλά και η προσπάθεια αναδόμησης της πραγματικότητας μέσα από τις ιδιαίτερες γλωσσικές επιλογές του κάθε αφηγητή. Οι απομαγνητοφωνημένες αφηγήσεις και οι ενδεικτικές αναλύσεις τους προκρίθηκε να ταξινομηθούν σε κατηγορίες με κριτήριο τα κοινωνικά ζητήματα και χώρους όπου αναφέρονται. Έτσι δομήθηκαν στις εξής κατηγορίες: σχολείο, οικογένεια, σχέσεις με γονείς, γονεϊκά πρότυπα και ευρύτερη κοινωνική δράση, κοινωνικές αντιλήψεις. Έτσι από τις δεκατρείς συνολικά αφηγήσεις που περιέχονται στην εργασία, οι έξι αφορούν στις αντιλήψεις για το σχολείο, δύο καταπιάνονται με την οικογένεια και τις σχέσεις με τους γονείς και πέντε αναφέρονται στην ευρύτερη κοινωνική δράση και τις κοινωνικές αντιλήψεις των αφηγητών. Η γλωσσολογική ανάλυση των αφηγήσεων ανέδειξε ποικίλες πληροφορίες γύρω από τον τρόπο θέασης του κόσμου από τους νεαρούς αφηγητές.
Τέλος παρουσιάζονται κάποια γενικότερα συμπεράσματα σε μια προσπάθεια να ομαδοποιηθούν οι εκφραζόμενες θέσεις, αλλά και τα χαρακτηριστικά των γλωσσικών εκφορών και να αναδειχθούν έτσι ενδεχομένως κάποιες κανονικότητες που φανερώνουν ίσως ευρύτερες κοινωνικές τάσεις και δυναμικές.
Abstract
This study is the result of research on the identities and expectations of high-school students from the west suburban area of Athens. Practical and theoretical considerations determined the location of the research field: the author is a high-school teacher familiar with the area, who has been struck by the distinctive use of language by the narrators combined with lower economic class social identity, offensive behavior, and poor educational achievements.
Various interview methods have been combined in an attempt to gather more realistic and impulsive language samples. I followed an ethnographic approach, the interviews taking place outside of the school area in the broad western suburban area of Athens, at basketball courts, public cafés on squares, etc. A questionnaire about school, family, and social life, was the basic tool for the interviews. However, during the procedure, the narrators soon followed a very personal story line depending on their personal experiences. The young students’ unexpected response to the interviewer’s calling implied an obvious need to express and externalize their thoughts, emotions, and experiences.
The methodology followed for analyzing the narrations examines the narrators’ particular expressions and language choices in order to comprehend their specific world conceptions, visions of their life experiences, and efforts to reconstruct reality.
The analysis of the narrations is classified in three categories: school experiences, family relationships and parental models, and social experiences, action and beliefs. Thus, from a total of thirteen narrations, six are related to school, two involve family and parental relations, and five refer to the narrators’ social action at large. The great variety of information concerning each narrator’s views about the aforementioned three social sections (school, family, community), revealed through linguistic analysis, follows each interview.
The thesis concludes with an attempt to group and categorize the expressed views as well as the linguistic features pointing at linguistic regularities that reveal broader social tendencies and dynamics.
Νεανικές ταυτότητες και προσδοκίες της Δυτικής Αττικής μέσα από συνομιλίες και αφηγήσεις.