Γραμματικό γένος, φύλο και νόηση: Η περίπτωση του ουσιαστικού «άνθρωπος»

Grammatical gender, social gender and cognition: Τhe case of the noun “anthropos” (Αγγλική)

  1. MSc thesis
  2. Χατζόγλου, Ιωάννα
  3. Σύγχρονες τάσεις στη γλωσσολογία για εκπαιδευτικούς (ΑΔΕ)
  4. 27 Φεβρουαρίου 2022 [2022-02-27]
  5. Ελληνικά
  6. 112
  7. Αλβανούδη, Αγγελική
  8. Γεωργαλλίδου, Μαριάνθη | Κανάκης, Κώστας
  9. Γραμματικό γένος | φύλο | νόηση | γλωσσικός σεξισμός | γενικευτική χρήση του αρσενικού | "άνθρωπος"
  10. 1
  11. 28
  12. 59
  13. Περιέχει: διαγράμματα, εικόνες
    • Η παρούσα εργασία εξετάζει κατά πόσο η γραμματική κατηγορία του γένους, και ειδικότερα το αρσενικό γραμματικό γένος του ουσιαστικού άνθρωπος, καθοδηγεί τις/τους ομιλήτριες/ομιλητές σε αρσενικές νοητικές αναπαραστάσεις ή σε αναπαραστάσεις που αφορούν και τα δύο φύλα. Λαμβάνοντας υπόψη, αφενός φεμινιστικές κοινωνιογλωσσολογικές προσεγγίσεις που συνδέουν το γραμματικό γένος με την απόδοση θηλυκού ή αρσενικού φύλου στο αναφερόμενο πρόσωπο και τον ρόλο του γραμματικού γένους στην αναπαραγωγή της ανισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών και αφετέρου τις γνωσιακές προσεγγίσεις που αφορούν τη θεωρία της γλωσσικής σχετικότητας σύμφωνα με την οποία το γραμματικό γένος αποτελεί γλωσσική κατηγορία που επηρεάζει τις νοητικές αναπαραστάσεις των ομιλητριών/ομιλητών, επαναλαμβάνεται το πείραμα που διεξήγαγε η Makri-Tsilipakou το 1989 στη σύγχρονη εποχή. Η γενικευτική χρήση του αρσενικού -ως ασημάδευτου γένους- για αναφορά και στα δύο φύλα αποτελεί το κύριο μέσο αναπαραγωγής του γλωσσικού σεξισμού και το ουσιαστικό άνθρωπος αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα λέξης που, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί γενικευτικά, στην πλειονότητα των περιπτώσεων χρησιμοποιείται συγκεκριμένα για αναφορά σε αρσενικό πρόσωπο. Μέσω ενός ερωτηματολογίου αποτελούμενου από φράσεις που χρησιμοποιούνται σε πραγματικές επικοινωνιακές περιστάσεις και εμπεριέχουν το ουσιαστικό άνθρωπος ελέγχθηκε το προσδιδόμενο φύλο στο ουσιαστικό άνθρωπος. Τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν ότι η τάση ερμηνείας του φύλου του προσώπου που δηλώνει το ουσιαστικό άνθρωπος ως αρσενικού έχει μειωθεί σε σχέση με την τάση που καταγράφεται το 1989. Ωστόσο, οι πληροφορήτριες και οι πληροφορητές συνδέουν τον άνθρωπο με το αρσενικό φύλο σε ποσοστό 67%, ενώ με το θηλυκό σε ποσοστό 33%, επιβεβαιώνοντας την υπόθεση ότι, ακόμη και στη σύγχρονη εποχή, το αρσενικό γραμματικό γένος του ουσιαστικού επηρεάζει τις νοητικές αναπαραστάσεις των ομιλητριών/ομιλητών, αναπαράγοντας τον γλωσσικό σεξισμό, αποκλείοντας τη γυναίκα από την ίδια την ανθρώπινη υπόσταση και συντηρώντας την κυρίαρχη έμφυλη τάξη.
    • This study examines whether the grammatical category of gender, and in particular the masculine grammatical gender of the noun “anthropos” (=human), guides speakers to the interpretation of referent sex as male or both male and female. Taking into account feminist sociolinguistic approaches that link grammatical gender with the attribution of female or male sex to the referent and the role of grammatical gender in the reproduction of the inequality between women and men, as well as cognitive approaches on the theory of linguistic relativity according to which grammatical gender is a linguistic category that influences speaker’s mental representations, the present study repeats the experiment conducted by Makri-Tsilipakou in 1989 in modern times. The generic use of the masculine - as the unmarked gender – is the basic means for reproducing linguistic sexism and the noun “anthropos” is a typical example of a word that can be used generically, yet in most cases it is used specifically to refer to male humans. In order to test sex attribution to the noun “anthropos”, a questionnaire that consists of phrases used in real communicative situations and contain the noun “anthropos” was used. The findings of the study demonstrated a decrease in speakers’ tendency to interpret the sex of “anthropos” as male, compared to the tendency observed in 1989. However, the informants tend to associate “anthropos” with the male sex more often (67%) than with the female sex (33%). This finding confirms the hypothesis that, even today, the masculine grammatical gender of the noun influences speakers’ mental representations, reproducing linguistic sexism, excluding women from the category ‘human’ and maintaining the dominant gender order.
  15. Items in Apothesis are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.