Αναπαραστάσεις έμφυλων ταυτοτήτων σε τηλεοπτικές σειρές: κριτική ανάλυση και διδακτικές προτάσεις

Gender identity representation in TV shows: critical discourse analysis and teaching proposals. (english)

  1. MSc thesis
  2. ΒΟΥΛΓΑΡΗ, ΒΑΣΙΛΙΚΗ
  3. Σύγχρονες τάσεις στη γλωσσολογία για εκπαιδευτικούς (ΑΔΕ)
  4. 21 March 2021 [2021-03-21]
  5. Ελληνικά
  6. 123
  7. ΤΣΑΜΗ, ΒΑΣΙΑ
  8. ΤΣΑΜΗ , ΒΑΣΙΑ | ΠΟΤΑΜΙΑΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ
  9. Κριτικός γραμματισμός, κείμενα μαζικής κουλτούρας, έμφυλα στερεότυπα, χιούμορ, μοντέλο πολυγραμματισμών
  10. 3
  11. 32
  12. 16
  13. 21
    • Τα τελευταία χρόνια σημειώνονται αρκετές αλλαγές στο Αναλυτικό Πρόγραμμα όσον αφορά την προσέγγιση και τη στοχοθεσία των γλωσσικών μαθημάτων (Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία) στο σχολείο. Ο κριτικός γραμματισμός καταλαμβάνει πολύ σημαντική θέση στην όλη εκπαιδευτική διαδικασία (Τεντολούρης & Χατζησαββίδης 2014, Στάμου κα. 2016). Οι μαθητές/τριες καλούνται, δηλαδή, να στέκονται κριτικά απέναντι στα κείμενα, αντιλαμβανόμενοι/ες ότι αυτά απηχούν τις επικρατέστερες κοινωνικές ιδεολογίες. Πιο συγκεκριμένα, το μάθημα καθίσταται ωφέλιμο για τους μαθητές/τριες όταν αυτό συνδέει την ‘εντός’ σχολικής πραγματικότητας γνώσης (κείμενα προερχόμενα από τα σχολικά συγγράμματα) με την αντίστοιχη ‘εκτός’ (κείμενα προερχόμενα από τις καθημερινές- εξωσχολικές- εμπειρίες τους). Μάλιστα, οι σύγχρονες κοινωνιογλωσσικές έρευνες υποστηρίζουν ότι τα κείμενα μαζικής κουλτούρας (προερχόμενα από τα ΜΜΕ) προσφέρονται για την υλοποίηση αυτού του εκπαιδευτικού στόχου. Ο/Η εκπαιδευτικός με την κατάλληλη αξιοποίηση τους, μεταφέρει στην τάξη την εξωσχολική εμπειρία γραμματισμού των μαθητών/τριών, εμπλουτίζοντας το «παραδοσιακό» μάθημα με νέους ελκυστικούς τρόπους διδακτικής προσέγγισης, βασιζόμενους σε σύγχρονα πολυτροπικά κείμενα, κυρίως, οπτικοακουστικής φύσεως. Στην παρούσα εργασία θα αξιοποιήσω κείμενα μαζικής κουλτούρας, ώστε να αναδειχθούν, μέσα από την κοινωνιογλωσσική ανάλυση, έμφυλα στερεότυπα ως προς τη θέση της γυναίκας. Επέλεξα συνολικά πέντε (5) σύγχρονες τηλεοπτικές σειρές, μεγάλης απήχησης μεταξύ όλων των ηλικιακών ομάδων. Οι δύο (2) πρώτες είναι «Το καφέ της Χαράς» και «Το σόι σου», στις οποίες αναπαρίστανται στο πρόσωπο της Σταυρούλας και της Χαρούλας, αντίστοιχα, οι στερεοτυπικά παραδοσιακές –αδύναμες και χειραγωγήσιμες- γυναίκες. Οι τρεις (3) επόμενες είναι οι τηλεοπτικές σειρές: «Μην αρχίζεις την μουρμούρα», «Για πάντα παιδιά» και «Η οικογένεια βλάπτει». Σε αυτές προβάλλονται «σύγχρονες» - δυναμικές και χειραφετημένες- γυναικείες παρουσίες, η Βάσω, η Πέρσα και η Λαμπρινή, αντίστοιχα. Τα πορίσματα, που εξήγαγα από την κοινωνιογλωσσική ανάλυσή μου, ήταν πως τα κείμενα μαζικής κουλτούρας τελικά στοχοποιούν τη σύγχρονη χειραφετημένη γυναίκα, είτε αναπαράγοντας το στερεότυπο της γυναίκας νοικοκυράς («Το καφέ της Χαράς», «Το σόι σου») είτε προβάλλοντάς την με έναν τρόπο που αναπαράγει το χιούμορ, προκαλώντας την έκπληξη των τηλεθεατών («Μην αρχίζεις την μουρμούρα», «Για πάντα παιδιά», «Η οικογένεια βλάπτει»). Συνεπώς, η άρση στερεοτυπικών ιδεολογιών για τη θέση της γυναίκας δεν καθίσταται εφικτή, ίσα ίσα που οι σεναριογράφοι διαιωνίζουν μέσα από τη μυθοπλασία τους τις επικρατέστερες και κυρίαρχες έμφυλες κοινωνικές αντιλήψεις. Το συμπέρασμα αυτό, ότι δηλαδή, τα κείμενα μαζικής κουλτούρας απηχούν κοινωνικές ιδεολογίες, θα διαπιστώσουν και οι μαθητές/τριες κατά τη συμπλήρωση του φύλλου εργασίας, που δημιούργησα για μαθητές της Α’ λυκείου με βάση το μοντέλο των πολυγραμματισμών. Στόχος μας είναι η ανάπτυξη της κριτικής γλωσσικής επίγνωσης των μαθητών/τριων για θέματα έμφυλων ταυτοτήτων.
    • In recent years there are many changes in the curriculum regarding the approach and the goal of language subjects (Modern Greek and Literature) at school. Critical literacy plays an important role in the entire educational process (Tentolouris & Chatzisavvidis 2014, Stamou and others 2016). Students are essentially requested to critically assess the texts, realizing that they reflect the prevailing and dominant social ideologies. Specifically, the lesson becomes beneficial for the students when it interconnects their knowledge about “indoors” school reality (texts drawn from the school books) with the corresponding “outdoors” one (texts drawn from their daily activities). In fact, recent sociolinguistic researches mention that popular cultural texts (drawn from Mass Media) are fertile land for accomplishing this educational purpose. Taking advantage of them, the teacher is implementing the students’ “outdoors” literacy experience within the classroom, enriching the traditional lesson with modern and attractive ways of teaching approach, based on multimodal texts of mainly audiovisual content. In this dissertation, I will make good use of popular cultural texts, in order to highlight the gender stereotypes regarding women’s status, throughout the sociolinguistic analysis. I have selected five (5) modern TV shows, widely popular among all age groups. The first two (2) are “To kafe tis Charas” and “To soi sou”, in which the characters of Stavroula and Charoula are depicted as stereotypical weak and manipulative women respectively. The next three (3) TV shows are: “Min archizis tin mourmoura”, “Ya panda pedia” and “I ikogenia vlapti”. They depict “modern’’, dynamic and emancipated female characters, Vaso, Petra and Lamprini respectively. The outcome of my sociolinguistic analysis is that the popular cultural texts, eventually, target the modern, emancipated women, in a way that reproduces the stereotype of female housewife (“To kafe tis Charas” and “To soi sou”) or projecting it in a way that reproduces humor, surprising the viewers (“Min archizis tin mourmoura”, “Ya panda pedia” and “I ikogenia vlapti”). Therefore, lifting the stereotypical ideologies about the status of women is not possible. On the contrary, the screenwriters perpetuate the prevailing and dominant gender social perceptions through their fiction. Students will realize this very finding, that the popular cultural texts echo the social ideologies, by completing the worksheet I created for first grade High School students, based on the multiliteracies model. Οur goal is to develop their critical language awareness for gender identities.
  15. Items in Apothesis are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.