Δημοσιογραφικός λόγος journalistic language, | δημοτική/ καθαρεύουσα demotic Greek/ katharevousa | ιδεολογία ideology | Κοινή Νέα Common Modern Greek | λόγια στοιχεία learned element | πρότυπη γλώσσα standard variety
16
85
5
Περιέχει: πίνακες
Η πλούσια διαχρονία της ελληνικής γλώσσας επηρέασε διττά την γλωσσική πραγματικότητα του ελληνικού κράτους. Αφενός μέσω του γλωσσικού εξαρχαϊσμού υπηρέτησε την ιδέα της εθνικής υπόστασης και μετατράπηκε σε φορέα ιδεολογικών σημάνσεων και αφετέρου διαμόρφωσε μια λειτουργική ποικιλία υψηλού κύρους. Στην παρούσα εργασία μελετάται η ιδεολογική αξιοποίηση του λόγιου στοιχείου της Νέας Ελληνικής στον δημοσιογραφικό λόγο δύο εφημερίδων διαφορετικού πολιτικού στίγματος, σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους: Λίγο μετά την επίσημη καθιέρωση της δημοτικής (1978) και μετά από είκοσι χρόνια επίσημης Κοινής Νεοελληνικής γλώσσας (1996). Τα θεματολογικά διαφοροποιημένα άρθρα, ανιχνεύουν τη σύνδεση των +λόγιων στοιχείων με το επιδιωκόμενο επίπεδο ύφους. Η εργασία διαρθρώνεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο, το θεωρητικό πλαίσιο, παρουσιάζεται η πορεία διαμόρφωσης της πρότυπης ελληνικής γλώσσας μέσα από τη σύγκρουση καθαρεύουσας και δημοτικής και η επικράτηση μιας μικτής ποικιλίας, που ευνοούσε τη συνύπαρξη λόγιων και δημοτικών στοιχείων, συνδέοντας όμως τη χρήση τους με υπονοήματα κύρους και ιδεολογίας. Ο δημοσιογραφικός λόγος, ως δημόσιος λόγος, αξιοποιώντας τους +/-λόγιους πόρους απηχούσε το κοινωνικοπολιτικό του στίγμα. Στο δεύτερο μέρος, τη μεθοδολογία της έρευνας, μετά από ποσοτική και ποιοτική διερεύνηση τύπων που αποδελτιώθηκαν βάσει συγκεκριμένων μεταβλητών από άρθρα των εφημερίδων, φαίνεται ο συσχετισμός ιδεολογίας και +/-λόγιων επιλογών, ο βαθμός υφολογικής αξιοποίησης του λόγιου επιπέδου της Νέας Ελληνικής, αλλά και η σχέση του δημοσιογραφικού λόγου με τη γλωσσική νόρμα.
The rich diachrony of the greek language has had a dual effect on the linguistic reality of the greek state. On the one hand, through the linguistic archaism it served the idea of the national subsistence and was transformed to a means of ideological meanings, and on the other hand it formed a functional variety of high status. This paper explores the ideological utilization of the learned elements of Modern Greek in the journalistic language of two newspapers of a different political stigma, in two different time periods: shortly after the official establishment of demotic Greek (1978) and after twenty years of official Koine Neohellenic language (1996). The thematically differentiated articles investigate the connection of the learned elements with the intended register. The essay is structured in two parts. In the former, the theoretical background, the formation of the standard Greek language is presented, through the conflict between the archaic Greek and the demotic Greek and the prevalence of a mixed variety allowing the coexistence of archaic words connecting, however, their usage with connotations of status and ideology. The journalistic language, as a public language, utilizing the archaic resources echoed its sociopolitical stigma. In the latter part, the methodology of the research, through quantitative and qualitative investigation of indexed forms based on specific variables from newspaper articles, the correlation between ideology and archaic choices, the extent of stylistic utilization of the archaic level of Modern Greek, as well as the relation of the journalistic language with the linguistic norm are foregrounded.
Το λόγιο στοιχείο στον ειδησεογραφικό λόγο της δεκαετίας του 1990