Ο όρος «κοινά» αναφέρεται στην συλλογική διαχείριση κοινών πόρων στη βάση της αυτοδιαχείρισης και αυτοοργάνωσης. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξημένο ενδιαφέρον στην ακαδημαϊκή κοινότητα για το συγκεκριμένο πεδίο, με τους θεωρητικούς των κοινών να ερευνούν τους παράγοντες εκείνους που συμβάλλουν στην βιωσιμότητά τους λαμβάνοντας υπόψη, ανάλογα με την εκάστοτε προσέγγιση, τις μετασχηματιστικές δυναμικές τους σε κοινωνικό, οικονομικό ή πολιτικό επίπεδο . Στο πλαίσιο αυτό ερευνώνται τα οφέλη μιας συνεργατικής σχέσης κράτους-κοινών, αλλά και οι κίνδυνοι απο-ριζοσπαστικοποίησης και αποπολιτικοποίησης, όταν τα κοινά χρησιμοποιούνται εργαλειακά από κυβερνητικούς φορείς εξουσίας. Στην παρούσα διπλωματική εργασία εξετάζονται οι συνέπειες της θεσμοποίησης των κοινών στην μετασχηματιστική δυναμική τους, εστιάζοντας σε μια ειδική κατηγορία κοινών, τα αστικά κοινά. Ο δήμος της Μπολόνια στην Ιταλία είναι ο πρώτος παγκοσμίως που υιοθέτησε επίσημο καταστατικό που ρυθμίζει τις σχέσεις τοπικής αυτοδιοίκησης και αστικών κοινών, με απώτερο στόχο την δημιουργία ενός καινοτόμου μοντέλου συνδιακυβέρνησης. Πρόκειται για τον Κανονισμό της Μπολόνια, η μελέτη του οποίου αναδεικνύει την σημασία χάραξης και υλοποίησης πολιτικών σε τοπικό επίπεδο, αλλά και τον ρόλο που διαδραματίζει το ευρύτερο κοινωνικο-πολιτικό περιβάλλον στην ανάπτυξη και βιωσιμότητα των αστικών κοινών. Όπως αποδεικνύεται, η εφαρμογή του Κανονισμού έχει συνδράμει στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και την καθιέρωση μιας κουλτούρας συνεργασίας για την διακυβέρνηση της πόλης. Ωστόσο, από τα στοιχεία που μελετήθηκαν προκύπτει ότι η προσέγγιση που υιοθετείται δεν συνάδει απαραίτητα με τα ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά των αστικών κοινών που παραπέμπουν σε πολιτικό μετασχηματισμό.
The term "commons" refers to the collective management of common resources based on self-management and self-organization. In recent years there has been an increasing academic interest in this field, with particular attention to those factors that contribute to their viability and transformational dynamics at the social, economic or political level. In this context, theorists have paid attention to the benefits that the commons can have from their relation with a “partner state”, but also the impact that such a close relation and interaction can have concerning the cooptation, instrumentalization, and deradicalization of the commons. This dissertation examines the consequences of the institutionalization of the commons on their transformative dynamics, focusing on a specific category of commons, the “urban commons”. The municipality of Bologna in Italy is the first in the world to adopt a formal statute that regulates the relations between the local government and urban commons, with the ultimate goal of creating an innovative model of co-governance. This is the Bologna Regulation, the study of which highlights on the one hand the importance of policy-making at the local level, but also the role that the wider sociopolitical environment plays in the development and sustainability of urban commons. As it turns out, the implementation of the Regulation has helped to strengthen social cohesion and to establish a culture of cooperation for city governance. However, our evidence shows that the Bologna’s experiment also put certain threats to the more radical characteristics of the city’s urban commons partially suppressing their transformative potential.
Αστικά κοινά, Θεσμοποίηση, Μετασχηματιστικές δυναμικές. Το παράδειγμα της Μπολόνια