Οι μικρές διηγήσεις του Σύριου Οσάμα Αλομάρ έχουν προσφάτως ελκύσει το ενδιαφέρον της κριτικής στις ΗΠΑ, όπου και έχουν μεταφραστεί και επανεκδοθεί. Πρόκειται για σύγχρονες διηγήσεις που ανήκουν στο είδος της μικροαφήγησης ή μικρομυθοπλασίας· το είδος, με μακραίωνη ιστορία, έχει προβάλλει δυναμικά στο λογοτεχνικό/πολιτισμικό πεδίο κι έχει κερδίσει το ενδιαφέρον των καλλιτεχνών και του κοινού. Με την ανά χείρας διατριβή προτείνεται μια κριτική ανάγνωση του έργου του Αλομάρ, καθώς και η παιδαγωγική αξιοποίησή του στα λογοτεχνικά προγράμματα σπουδών της ελληνικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ειδικά σε πολυπολιτισμικές τάξεις με πρόσφυγες ή/και μετανάστες μαθητές με καταγωγή από την Μέση Ανατολή. Αξιοποιώντας τη θεωρία των λογοτεχνικών γενών και ειδών καθώς και τα κριτικά και ερμηνευτικά εργαλεία της πολιτισμικής κριτικής / ποιητικής του πολιτισμού διερευνώνται οι πολιτισμικές/κοινωνικές συνθήκες του συγκεκριμένου λογοτεχνικού έργου, ενός έργου που έχει παραχθεί σε ένα αυταρχικό πολιτικό καθεστώς, και προτείνεται μια ερμηνεία που λαμβάνει υπόψη τις συμβάσεις του είδους εν σχέσει προς το γενικότερο λογοτεχνικό σύστημα, καθώς και τις συνθήκες πρόσληψης του έργου. Κατά την ανάλυση προκύπτει ότι, ειδικά κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 20ου αι. και τις αρχές του 21ου, το σύντομο διήγημα και η μικροαφήγηση κερδίζουν έδαφος στη συριακή λογοτεχνία. Η φόρμα έχει μια ιδιαίτερη πλαστικότητα, οι συγγραφείς/καλλιτέχν(ιδ)ες στρέφονται σ’ αυτή διότι σημασιοδοτεί παρακάμπτοντας τα φίλτρα της λογοκρισίας, π.χ., μέσω ομιλούντων σιωπών· αξιοποιούνται, επίσης, τρόποι της λαϊκής κουλτούρας, ώστε να συνομιλούν με το κοινό και να διασπούν το μονόλιθο της καθεστωτικής ιδεολογίας. Ο Αλομάρ, δε, αξιοποιεί κατά κόρον το λαϊκό χιούμορ στις μικρές διηγήσεις του. Τα πορίσματα αυτά αξιοποιούνται στο δεύτερο μέρος της διατριβής ώστε να σχεδιαστεί παιδαγωγική παρέμβαση στη διδασκαλία της λογοτεχνίας στις μέσες τάξεις. Η παρέμβαση έχει εδώ τη μορφή ενός σεναρίου διδασκαλίας όπου, μαζί με κείμενα του σχολικού λογοτεχνικού κανόνα, αξιοποιούνται επιλεκτικά μεταφρασμένες μικροαφηγήσεις του Αλομάρ.
Osama Alomar’s very short stories have attracted recently critical attention. They belong to the genre of short short stories or microfiction, a genre that lately has stepped with emphasis in the (western) literary/cultural system, having though a long history in world literature. With this thesis a critical reading of Alomar’s work is proposed, and a pedagogy for teaching literature in Greek high school multicultural classes, especially with refugee and/or migrant children, primarily from the Middle East. Drawing on genre theory and from a cultural poetics perspective, the cultural possibilities of a literary work, produced during political autocracy – late 20th century Syria –, are researched, and a corresponding interpretation is performed considering the generic conventions in relation to the literary/cultural system and the reception of the work. The review shows that, during late 20th and beginning of 21st century in Syria, the short story and microfiction fascinated writers. The form showed protean qualities, and the writers were drawn at it for its instancy, dense signification, the ability to side-pass the filters of censorship, e.g., through speaking silences, imagery, etc.; they harnessed, furthermore, the expressive ways of popular culture, to communicate directly with the public, and break through the bloc of official ideology; Alomar, for that fact, comfortably uses popular humor in his stories. These observations, then, are employed in the second part of the thesis to plan an appropriate pedagogy for literature teaching in Greek high school multicultural classes. The pedagogy materializes in the design of a teaching scenario where, together with texts of the school literary canon, selected, translated stories of Alomar are introduced.
Οι αραβικές μικροϊστορίες του Οσάμα Αλομάρ: Μια κριτική ανάγνωση για χρήση σε πολυπολιτισμικές τάξεις