Ροτζώκος Ν., (1999). «Η νεοελληνική εθνική ιδεολογία και η εθνική ιστοριογραφία», στο Γ. Μαργαρίτης, Σπ. Μαρκέτος, Κ. Μαυρέας, Ν Ροτζώκος, Ελληνική ιστορία Τόμος Γ΄ Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική ιστορία, Πάτρα: Ε.Α.Π.
Ο Δικέφαλος αετός θεωρείται το κατ’ εξοχίν αντιπροσωπευτικό σύμβολο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, στην συνείδηση σχεδόν όλων των Ελλήνων αλλά και πολλών ξένων. Η επιβίωση του εμβλήματος για διάστημα μεγαλύτερο της μισής χιλιετίας μετά την διάλυση της αυτοκρατορίας, αποτέλεσε κίνητρο για την συγγραφή της παρούσας εργασίας. Εξετάζεται η προέλευση και η ιστορική διαδρομή του συμβόλου, η αυθεντικότητά του ως γνήσια αντιπροσωπευτικού του Βυζαντίου, αλλά και η ιδεολογική του χρήση, σε διάφορους τομείς της κοινωνικής ζωής της σημερινής Ελλάδας. Η βιβλιογραφική επισκόπηση στα δυο πρώτα κεφάλαια αυτής, οδήγησε στο συμπέρασμα ότι αφενός ο Δικέφαλος αετός πιθανότατα αποτελεί «δάνειο» των Τουρκομάνων στους Βυζαντινούς και αφετέρου ότι παρότι χρησιμοποιήθηκε από αυτοκρατορικές οικογένειες, δεν υπήρξε το επίσημο και αποκλειστικό αυτοκρατορικό έμβλημα και η κρατική σημαία του Βυζαντίου. Αντίθετα πολλές πηγές υποδεικνύουν το εικονογράφημα του ισόπλευρου σταυρού με τα τέσσερα πυρέκβολα ως επίσημο έμβλημα της αυτοκρατορίας. Το δεύτερο μέρος της εργασίας (αποτελούμενο από τρία κεφάλαια), συγκεντρώνει στοιχεία από τον τύπο και πηγές του διαδικτύου, αναφορικά με την ιδεολογική χρήση του συμβόλου στην σύγχρονη Ελλάδα και κυρίως την τελευταία τριαντακονταετία. Προκύπτουν ενδιαφέροντα στοιχεία για την χρήση του συμβόλου τόσο στον χώρο του αθλητισμού (ποδόσφαιρο) και της εκκλησίας. Μια σημαντική πτυχή που ξεδιπλώθηκε μέσα από την έρευνα, είναι η διαρκής παρουσία του συμβόλου σε εκδηλώσεις με επίχρισμα προγονολατρείας και εκφάνσεις εθνικισμού, σχεδόν πάντα σε συνάφεια με ακροδεξιές ιδεολογίες. Ακόμα πιο εντυπωσιακή είναι η διαπιστούμενη σύνδεση της εκκλησίας με εθνικιστικές πρακτικές ανάκλησης της βυζαντινής δόξας συνδεδεμένης με την ορθοδοξία, οπότε το υπό εξέταση σύμβολο εξυπηρετεί το συγκεκριμένο φαντασιακό. Στην δε περίπτωση των λαοσυνάξεων, η χειραγώγηση μεγάλων μαζών μέσω της επίκλησης του αισθήματος της πατριδολατρείας και της προστασίας του θρησκευτικού ιδεώδους από εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς, δείχνει να έχει ιδιαίτερα ικανή απήχηση. Τέλος η συνδεδεμένη με τον εθνικισμό χρήση του συμβόλου δεν απουσιάζει από κρατικές δομές όπως η αστυνομία και οι στρατιωτικές δυνάμεις.
The double-headed eagle is considered to be the most representative symbol of the Byzantine Empire, in the consciousness of almost all Greeks and many foreigners. The survival of the emblem for more than half a millennium after the dissolution of the empire, was the motivation for writing this work. The origin and the historical course of the symbol are examined, its authenticity as a genuine representative of Byzantium, but also its ideological use, in various sectors of the social life of today's Greece. The bibliographic review in the first two chapters led to the conclusion that most likely the Double-headed Eagle was probably a "loan" of the Turkomans to the Byzantines and also that although used by imperial families, it was not the official and exclusive imperial emblem of Byzantine empire. On the contrary, many sources point to the conclusion that the symbol of the equilateral cross with the four B’s was the official emblem of the empire. The second part of the paper (consisting of three chapters), gathers data from the press and internet sources, regarding the ideological use of the symbol in modern Greece and especially in the last thirty years. Interesting facts emerge about the use of the symbol both in the field of sports (football) and religion. An important aspect that unfolded through the research, is the constant presence of the symbol in events with a coating of ancestry lust and manifestations of nationalism, almost always in connection with far-right ideologies. Even more impressive is the established connection of the church with nationalist practices of revoking the Byzantine glory associated with Orthodoxy, so the symbol in question serves the specific imaginary. In the case of rallies, the manipulation of large masses through the invocation of a sense of patriotism and the protection of the religious ideal from internal and external enemies, seems to have a particularly strong impact. Finally, the use of the symbol associated with nationalism is not absent from state structures such as the police and the military.
Ιδεολογικές Χρήσεις του Βυζαντινού Δικέφαλου αετού: από τις παλαιές αυτοκρατορίες στον σύγχρονο αστικό δημόσιο χώρο Περιγραφή: 504426_Rodopoulos_Konstantinos.pdf (pdf)
Book Reader Άδεια: Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Διεθνές Πληροφορίες: Κυρίως σώμα Διπλωματικής εργασίας Μέγεθος: 5.5 MB
Ιδεολογικές Χρήσεις του Βυζαντινού Δικέφαλου αετού: από τις παλαιές αυτοκρατορίες στον σύγχρονο αστικό δημόσιο χώρο - Identifier: 6633
Internal display of the 6633 entity interconnections (Node labels correspond to identifiers)
Ιδεολογικές Χρήσεις του Βυζαντινού Δικέφαλου αετού: από τις παλαιές αυτοκρατορίες στον σύγχρονο αστικό δημόσιο χώρο