Η μνήμη της Γενοκτονίας των Εβραίων στον ελληνικό κινηματογράφο και την ελληνική ιστοριογραφία το β΄ μισό του 20ού αιώνα

The memory of the genocide of the Jews in the Greek cinema and the Greek historiography in the second half of the 20th century (Αγγλική)

  1. MSc thesis
  2. Σταμουλόπουλος, Σταμούλης
  3. Δημόσια Ιστορία (ΔΙΣ)
  4. 28 Ιουλίου 2019 [2019-07-28]
  5. Ελληνικά
  6. 87
  7. Τενεκετζής, Αλέξανδρος
  8. Λεμονίδου, Έλλη | Αθανασιάδης, Θεοχάρης
  9. Ολοκαύτωμα, «Τελική Λύση», Ψυχρός Πόλεμος, Μνήμη, Ιστοριογραφία, Κινηματογράφος, Μεταπολίτευση | Holocaust, "Final Solution", Cold War, Memory, Historiography, Cinema, Regime change
  10. 2
  11. 52
  12. 7
  13. 0
    • Η Γενοκτονία των Εβραίων της Ευρώπης, για την οποία επικράτησε ο όρος «Ολοκαύτωμα», αποτελεί μοναδικό γεγονός στην παγκόσμια ιστορία. Εκατομμύρια άνθρωποι από όλη την Ευρώπη, Εβραίοι όλων των ηλικιών, ακόμη και παιδιά, σκόπιμα, μεθοδικά και με βιομηχανικά μέσα οδηγήθηκαν στον θάνατο για λόγους φυλετικού μίσους την περίοδο της ναζιστικής κυριαρχίας. Στην Ελλάδα της τριπλής κατοχής των Γερμανών, των Βουλγάρων και των Ιταλών, με τον ιδιαίτερο ρόλο κάθε κατοχικής δύναμης, η εφαρμογή της «Τελικής Λύσης του Εβραϊκού Ζητήματος» είχε ως αποτέλεσμα τον αφανισμό της εβραϊκής κοινότητας. Η μελέτη της ιστοριογραφικής και κινηματογραφικής αποτύπωσης του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα συμπορεύεται με τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις του 20ού αιώνα. Η δεκαετία του 1940 εμπεριέχεται στο εθνικό αφήγημα με την ανάδειξη του ηρωισμού, της νίκης του στρατού στον ελληνοϊταλικό πόλεμο και της γενναιότητας με την οποία Έλληνες αξιωματικοί και στρατιώτες συνέδραμαν τους συμμάχους την περίοδο της Κατοχής. Απουσιάζουν διχαστικά στοιχεία και τραυματικά γεγονότα, όπως ο δωσιλογισμός και η δράση των Ταγμάτων Ασφαλείας, ενώ αποσιωπάται ο ρόλος της Αριστεράς στην Αντίσταση και ο Εμφύλιος. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η σιωπή για τη θλιβερή και «μη ηρωική» μοίρα των Εβραίων. Την περίοδο της Mεταπολίτευσης, με την ένταξη της Αντίστασης στο εθνικό αφήγημα ως αγώνας σύσσωμου του ελληνικού έθνους, επιβάλλεται η απόκρυψη προβληματικών ζητημάτων, όπως η συνεργασία Ελλήνων με τους κατακτητές ή η εξόντωση των Εβραίων, για να μην πληγεί ο ενωτικός προσανατολισμός. Το εβραϊκό ζήτημα στο εθνικό αφήγημα αποτελεί μέρος των συνεπειών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τη δεκαετία του 1980 αναδύεται η μνήμη για τη Γενοκτονία των Εβραίων και εκδίδονται στην Ελλάδα οι πρώτες μαρτυρίες. Το ενδιαφέρον ενισχύεται και την επόμενη δεκαετία αναδεικνύεται ως ιστοριογραφικό αντικείμενο. Εδώ και τριάντα χρόνια, νέες ιστοριογραφικές μελέτες και μαρτυρίες επιζησάντων των στρατοπέδων συγκέντρωσης και θανάτωσης αναδεικνύουν τη μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος. Μελετώνται οι αιτίες ανάδυσης και ενίσχυσης της ιδεολογίας του μίσους και οι συνέπειες της απάθειας, της σιωπής και της αδιαφορίας για τις διακρίσεις και τις διώξεις των «άλλων». Αναλύεται η σταδιακή και συγκαλυμμένη σχεδίαση της γενοκτονίας των Εβραίων από τους ναζί και ο δωσιλογισμός, ο ρόλος της εβραϊκής ηγεσίας, η συμμετοχή στην Αντίσταση και η διάσωση, η επιστροφή των επιζησάντων και η υποδοχή τους, η τύχη των περιουσιακών τους στοιχείων και η μετανάστευση των περισσότερων στο Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Το κινηματογραφικό ενδιαφέρον για τον αφανισμό των εβραϊκών κοινοτήτων στην Ελλάδα δεν ακολουθεί την ανοδική ιστοριογραφική πορεία ούτε την αντίστοιχη ευρωπαϊκή και αμερικανική παραγωγή ταινιών. Η γενοκτονία των Ελλήνων Εβραίων κατέχει μικρή θέση στη μεγάλη οθόνη και σε συνάρτηση με τις πολιτικές, ιδεολογικές και κοινωνικές συνθήκες της χώρας. Λίγες οι ταινίες μυθοπλασίας, καταδεικνύουν, όμως, το ενδιαφέρον των νέων κινηματογραφιστών για την επανεξέταση των ιστορικών γεγονότων.
    • The Genocide of the Jews of Europe, studied by the term Holocaust, is a unique chapter in the world history. Millions of people from all over Europe, Jews of all ages, even children, were led deliberately, methodically and industrially to death by the racial hatred during the Nazi domination. In Greece, the triple occupation of the Germans, the Bulgarians and the Italians, with each occupying power having its special role, the application of the "Final Solution of the Jewish Issue", had as result the extinction of the Jewish community. The study of the historiographical and cinematic capture of the Holocaust in Greece join hands with the social and political developments of the 20th century. In the national narrative, the 1940s include the promotion of heroism, the victory of the army in the Greek-Italian war and the bravery with which Greek officers and soldiers helped the allies during the Occupation. There is no reference to divisional elements and traumatic events, such as the collaboration with the enemy and the action of the Security Battalions, while the role of the Left in Resistance and Civil War is absent. In the same context, there is silence about the tragic and “non-heroic” fate of the Jews. During the period of the Regime change in 1974, with the Resistance being included in the national narrative as the struggle of the whole Greek nation, it is necessary to conceal problematic issues, such as the cooperation of some Greeks with the conquerors or the extermination of the Jews, in order not to have a negative impact on the uniting orientation. The Jewish issue in the national narrative is part of the consequences of the Second World War. In the 1980s, the memory of the Genocide of the Jews emerges and the first testimonies are published in Greece. The interest becomes stronger and in the next decade it becomes a historiographical object. For thirty years now, new historiographical studies and testimonies of concentration and killing camps survivors have shown the uniqueness of the Holocaust. The causes of the emergence and reinforcement of the ideology of hatred and the consequences of apathy, silence and indifference for the discrimination and the persecution of "others" are studied. The gradual and covered plan of the Jews’ genocide from the Nazis and the collaboration with the enemy is analysed, as well as the role of Jewish leadership, the participation in the Resistance and the rescue, the return of the survivors and their reception back home, the fortune of their belongings and the migration of the biggest part in Israel and the USA. The cinematic interest for the extinction of the Jewish communities in Greece does not follow the increasing historiographical movement nor the corresponding European and American film production. The genocide of Greek Jews occupies a small part on the big screen in connection with the political, ideological and social conditions of the country. Few fiction films, however, show the interest of young filmmakers in re-examining historical events.
  15. Αναφορά Δημιουργού 3.0 Ελλάδα