Βιογραφίες στον ελληνικό κινηματογράφο - Όψεις της ελληνικής εθνικής ταυτότητας στην Δημόσια Ιστορία: Το παράδειγμα τριών ταινιών της διετίας 1980-1981
Biopics in Greek cinema - Greek national aspects in Public History: The paradigm of three biopics at the years of 1980-1981. (english)
Σταυρακάκης Γιάννης, Λαϊκισμός: Μύθοι, στερεότυπα και Αναπροσανατολισμοί, Αθήνα, ΕΑΠ, 2019.
Η εργασία ασχολείται με τη συμβολή των κινηματογραφικών βιογραφιών στη διάχυση της
Ιστορίας στη δημόσια σφαίρα. Χρησιμοποιώ ως μελέτη περίπτωσης τη μεταβατική
περίοδο της Μεταπολίτευσης και, συγκεκριμένα, τη διετία 1980-1981, όπου, προβλήθηκαν
τρεις βιογραφίες, που διαπραγματεύονταν σημαντικά και συγκρουσιακά ζητήματα για την
κοινωνία της εποχής. Πρόκειται για τις ταινίες Ελευθέριος Βενιζέλος (1910-1927) του
Παντελή Βούλγαρη, ο Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο του Νίκου Τζίμα και οι 17 Σφαίρες για
έναν Άγγελο του Νίκου Φώσκολου. Κάθε μια από τις ταινίες αυτές καταδεικνύω ότι
προκάλεσε, με τον τρόπο της, ποικίλες αντιδράσεις, οι οποίες αποτυπώθηκαν στο πολιτικό
σκηνικό της εποχής, που ήταν τότε εν βρασμώ. Επιπλέον, καταθέτω ότι συνέβαλαν στη
διάρθρωση μιας πολεμικής μεταξύ των παρατάξεων γύρω από το πολιτιστικό αποτύπωμα
που υπερασπιζόταν η κάθε μια.
Στο θεωρητικό κεφάλαιο αναλύω δυο διακριτά ζητήματα: στο πρώτο, εστιάζω σε ζητήματα
γύρω από τη συλλογική μνήμη , τη λήθη και τη συμβολή της συλλογικής ενθύμησης για τη
συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας της Μεταπολίτευσης. Επιπλέον, εξετάζω τη συμβολή
της βιογραφίας ως ιστοριογραφικό εργαλείο, που συμβάλλει στην διαμόρφωση της Φήμης
των Μεγάλων Ανδρών, μέσα στο χρόνο. Κομμάτι αυτής της διαμόρφωσης είναι και οι
κινηματογραφικές βιογραφίες Στο δεύτερο ζήτημα, προσεγγίζω τα πολιτικά
χαρακτηριστικά της Μεταπολίτευσης, η οποία χαρακτηρίζεται για τη σχέση της με το
παρελθόν και το βλέμμα της προς το μέλλον, ταυτόχρονα. Από αυτή τη διπολική όψη
ευνοήθηκε η πρωτοκαθεδρία του λαϊκισμού στον πολιτικό λόγο, ο οποίος εξαπλώθηκε και
στο πολιτιστικό πεδίο, αναδύοντας έναν πολιτιστικό λαϊκισμό. Πρόθεση της εργασίας είναι
να παρουσιάσει το μέγεθος του πολιτιστικού λαϊκισμού, όπως αυτός εκδηλώθηκε μέσα από
τις ταινίες και τα επίδικά τους.
Για τη διαπίστωση των παραπάνω, αξιοποιήθηκε η έντυπη αρθρογραφία της εποχής.
Επιχείρησα να καταγράψω το ιστορικό πλαίσιο του βιογραφούμενου, την καλλιτεχνική και
ιστοριογραφική προσέγγιση της ταινίας και επίδικα που ακολούθησαν. Μέσα από την
πρόσληψη των συγκρουσιακών ιστορικών κεφαλαίων από τον Τύπο και την κοινωνία
προσπάθησα να παρουσιάσω το μέγεθος της επιδραστικότητας των ταινιών στη
διαμόρφωση της ιστορικής συνείδησης κατά τη δεδομένη ιστορική περίοδο.
The thesis deals with the contribution of biopics to the diffusion of History (and its
traumatic/conflicting chapters) into the public sphere.Αs a case study, I use the
transitional period of the greek Political Transition (Metapolítefsi) and, in particular, the
years 1980-1981: during this period, three biopics were presented, which represent
important and conflicting issues for the society of that time. These films are: Eleftherios
Venizelos (1910-1927) by Pantelis Voulgaris, The Man with the Carnation by Nikos Jimas
and the 17 Spheres for an Angel by Nikos Foskolos. These films I provoke that show, each
in its own way, a variety of reactions, which were reflected in the political scene of the time,
a scene that was then boiling. Furthermore, I testify that these films contributed to the
structure of a polemic between the factions around the cultural footprint defended by each.
Αt the theoretical chapter, I analyse two distinct issues: in the first, I focus on issues
around collective memory, oblivion and the contribution of collective remembrance to the
formation of the national identity of the Metapolítefsi. In addition, I examine the
contribution of biography as a historiographical tool that contributes to the formation of
the Reputation of the Great Men, over time. Part of this making of Fame is the biopics. On
the second issue, I approach the structure and political characteristics of the Metapolítefsi,
which is characterized for its relationship with the past and its look to the future, at the
same time. From this bipolar point of view, the primacy of populism was favoured in
political discourse, which also spread to the cultural field, emerging a cultural
populism.The intention of the thesis is to present the magnitude of cultural populism, as
manifested through the films and their controversies. On that purpose, the printed articles
of the time were used. I tried to record the historical context of the protagonist, the artistic
and historiographical approach of the film and the questions that followed. Through the
reception of conflicting historical chapters by the Press and society I have attempted to
show the magnitude of the impact of films on the formation of historical consciousness
during the given historical period.
Items in Apothesis are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.
Main Files
Βιογραφίες στον ελληνικό κινηματογράφο - Όψεις της ελληνικής εθνικής ταυτότητας στην Δημόσια Ιστορία: Το παράδειγμα τριών ταινιών της διετίας 1980-1981 Description: 504278_ΟΦΛΙΔΟΥ_ΘΕΟΦΑΝΩ.pdf (pdf)
Book Reader Info: Κυρίως σώμα διπλωματικής Size: 16.4 MB
Βιογραφίες στον ελληνικό κινηματογράφο - Όψεις της ελληνικής εθνικής ταυτότητας στην Δημόσια Ιστορία: Το παράδειγμα τριών ταινιών της διετίας 1980-1981 - Identifier: 6515
Internal display of the 6515 entity interconnections (Node labels correspond to identifiers)