Εισαγωγή: Ο όρος "Second Victim" εισήχθη από τον Wu (2000) και περιγράφει τους επαγγελματίες υγείας που βιώνουν ποικίλες συναισθηματικές επιπτώσεις μετά από ένα ιατρικό σφάλμα ή δυσμενές συμβάν. Αν και έχει μελετηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, τα ευρωπαϊκά δεδομένα παραμένουν περιορισμένα.

Σκοπός: Η διερεύνηση των ψυχοκοινωνικών και επαγγελματικών παραγόντων που σχετίζονται με την εμφάνιση και τη διαχείριση  του φαινομένου Second Victim στους επαγγελματίες υγείας στην Ευρώπη.

Υλικό και Μέθοδος: Στη συγχρονική μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Νοέμβριο του 2024 μέχρι και το Μάρτιο  του 2025, συμμετείχαν 354 επαγγελματίες υγείας ( νοσηλευτές, γιατροί και βοηθοί νοσηλευτών) από ευρωπαϊκές χώρες Αυστρία, Ελλάδα, Κύπρος, Κροατία, Β. Μακεδονία, Μάλτα, Ιταλία, Ιρλανδία, Σλοβενία, Σλοβακία, Ισπανία, Ην. Βασίλειο, Γερμανία, Ολλανδία, Ισραήλ. Οι συμμετέχοντες στρατολογήθηκαν μέσω προσκλήσεων σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης και υφιστάμενων επαγγελματικών δικτύων και συμπλήρωσαν ανώνυμα αυτοχορηγούμενα ερωτηματολόγια.  Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο που περιελάμβανε τα δημογραφικά-επαγγελματικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων και τις κλίμακες της ηθικής ανθεκτικότητας (Rushton Moral Resilience Scale-16, RMRS-16) (Cronbach’s α = 0.70-0.75),  των Rushton et al. (2023), της Εργασιακής Δέσμευσης της Ουτρέχτης (Utrecht Work Engagement Scale-UWES) (Cronbach’s α = 0.79-0.82) των Schaufeli et al., (2002), το εργαλείο Proquol (The Professional Quality of Life Scale) (Cronbach’s α = 0.62), το ερωτηματολόγιο 10-Παραγόντων Προσωπικότητας (Ten-Item Personality Inventory, ΤΙΡΙ), και το Ερωτηματολόγιο SeViD (Cronbach’s α = 0.45-0.94),  Το ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε στα ελληνικά, αγγλικά και γερμανικά.  Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με το στατιστικό πακέτο IBM SPSS Statistics έκδοση 29.0. Υπολογίστηκαν περιγραφικά στατιστικά μέτρα και εφαρμόστηκε το τεστ Kolmogorov–Smirnov για τον έλεγχο της κανονικότητας. Λόγω μη κανονικής κατανομής, χρησιμοποιήθηκαν μη παραμετρικές μέθοδοι, συμπεριλαμβανομένου του μη παραμετρικού συντελεστή συσχέτισης Spearman. Επιπλέον, διενεργήθηκαν αναλύσεις πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης καθώς και δυαδικής λογιστικής παλινδρόμησης. Το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας ορίστηκε στο p < 0.05.

Αποτελέσματα: Το 65,8% των συμμετεχόντων ανέφερε εμπειρία ως second victim, ενώ το 60,2% δήλωσε άγνοια του όρου. Η ηθική ανθεκτικότητα και η ευσυνειδησία συσχετίστηκαν με μειωμένα επίπεδα ψυχολογικής δυσφορίας και αυξημένη αναζήτηση υποστήριξης. Η πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση για την αναζήτηση υποστήριξης έδειξε ότι η απόκριση σε ηθικές αντιξοότητες είχε αρνητική επίδραση (b = -0.284, p = .023), ενώ η ευσυνειδησία θετική (b = 0.211, p = .009), εξηγώντας το 10.6% της διακύμανσης (R² = .106, F(18, 334) = 2.195, p = .004). Αντίστοιχα, στο μοντέλο για τη δυσφορία, η κατοχή διοικητικής θέσης (b = 0.295, p = .037) και η επαγγελματική εξουθένωση (b = -0.304, p = .035) βρέθηκαν να έχουν στατιστικά σημαντική επίδραση.

Συμπεράσματα: Η μελέτη ανέδειξε τον κρίσιμο ρόλο της ηθικής ανθεκτικότητας (RMRS-16) και των προσωπικών χαρακτηριστικών – όπως η ευσυνειδησία (TIPI-10) – στην πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου second victim. Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι η υψηλή ηθική ανθεκτικότητα μπορεί να λειτουργήσει ως προστατευτικός παράγοντας, μειώνοντας την ένταση των συμπτωμάτων και ενισχύοντας την αναζήτηση υποστήριξης. Η απουσία οργανωσιακής στήριξης καταδεικνύει την ανάγκη για θεσμική ενίσχυση και ανάπτυξη υποστηρικτικών δομών. Η καθιέρωση κουλτούρας ψυχολογικής ασφάλειας αποτελεί κλειδί για την προαγωγή της επαγγελματικής ευημερίας και την ενίσχυση της ασφάλειας των ασθενών.

Introduction: The term "Second Victim" was first introduced by Wu (2000) to describe healthcare professionals who experience various emotional consequences following a medical error or adverse event. Although widely studied globally, data from European settings remain limited.

Aim: To investigate the psychosocial and professional factors related to the occurrence and management of the Second Victim phenomenon among healthcare professionals in Europe.

Materials and Methods: This cross-sectional study was conducted between November 2024 and March 2025 and included 354 healthcare professionals (nurses, physicians, and nursing assistants) from Austria, Greece, Cyprus, Croatia, North Macedonia, Malta, Italy, Ireland, Slovenia, Slovakia, Spain, the United Kingdom, Germany, the Netherlands, and Israel. Participants were recruited via social media platforms and existing professional networks and completed anonymous self-administered questionnaires. The survey included sociodemographic and professional characteristics and the following validated instruments: Rushton Moral Resilience Scale-16 (RMRS-16) (Cronbach’s α = 0.70–0.75) (Rushton et al., 2023), Utrecht Work Engagement Scale (UWES) (Cronbach’s α = 0.79–0.82) (Schaufeli et al., 2002), Professional Quality of Life Scale (ProQOL) (Cronbach’s α = 0.62), Ten-Item Personality Inventory (TIPI), Second Victim Experience and Support Tool (SeViD) (Cronbach’s α = 0.45–0.94). The questionnaire was available in Greek, English, and German. Data analysis was conducted using IBM SPSS Statistics version 29.0. Descriptive statistics and the Kolmogorov–Smirnov test for normality were performed. Due to non-normal distribution, non-parametric methods were used, including Spearman’s correlation. Additionally, multiple linear and binary logistic regression analyses were carried out. The level of statistical significance was set at p < 0.05.

Results: A total of 65.8% of participants reported having experienced an event as a second victim, while 60.2% stated they were unaware of the term. Moral resilience and conscientiousness were associated with lower psychological distress and greater help-seeking behavior. Multiple linear regression showed that moral adversity response had a negative effect on support-seeking (b = –0.284, p = .023), whereas conscientiousness had a positive effect (b = 0.211, p = .009), explaining 10.6% of the variance (R² = .106, F (18, 334) = 2.195, p = .004). In the distress model, holding a leadership position (b = 0.295, p = .037) and professional burnout (b = –0.304, p = .035) had statistically significant effects.

Conclusions: This study highlights the pivotal role of moral resilience (RMRS-16) and personal traits – such as conscientiousness (TIPI-10) – in preventing and managing the second victim experience. Findings suggest that high moral resilience may act as a protective factor, reducing symptom severity and promoting help-seeking. The lack of organizational support underscores the need for institutional reinforcement and the development of supportive structures. Establishing a culture of psychological safety is essential for promoting professional well-being and enhancing patient safety.