Περίληψη

Εισαγωγή: Στα σύγχρονα νοσοκομειακά περιβάλλοντα και γενικότερα στα συστήματα υγείας αποτελεί αυξανόμενη πρόκληση η διαχείριση της φροντίδας υγείας των πολιτισμικά ετερογενών ομάδων - πληθυσμών.

Σκοπός: Η παρούσα εργασία διερευνά τη σημασία της διαπολιτισμικής επάρκειας και της ενσυναίσθησης διαμέσου διεπιστημονικής θεώρησης των κρίσιμων αυτών εννοιών, φωτίζοντας τις συνδέσεις ανάμεσα στη διαπολιτισμική ικανότητα, την επαγγελματική εκπαίδευση και την ποιότητα της φροντίδας υγείας.

Μεθοδολογία: Η ερευνητική προσέγγιση βασίστηκε σε ποσοτική μεθοδολογία η οποία πραγματοποιήθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Βόλου ''Αχιλλοπούλειο'' το χρονικό διάστημα από 15-02-2025 έως 10-04-2025 . Συνολικά, διανεμήθηκαν 330 έντυπα ερωτηματολόγια, από τα οποία επιστράφηκαν πλήρως συμπληρωμένα τα 210, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ποσοστό απόκρισης 63.6%. Για τις ανάγκες της πραγματοποίησης της παρούσας συγχρονικής έρευνας, χρησιμοποιήθηκε ένα ερωτηματολόγιο με 2 μέρη: α) 62 ερωτήσεις μέτρησης της διαπολιστισμικής επάρκειας του Clinical Cultural Competency Questionnaire (C.C.C.Q) και β) 16 ερωτήσεις μέτρησης της Κλίμακας ενσυναίσθησης του Toronto Empathy Questionnaire (TEQ). Η επεξεργασία και η στατιστική ανάλυση των δεδομένων της έρευνας έγινε με τη χρήση του λογισμικού πακέτου «IBM SPSS Statistics» έκδοση 26.00, με τις μεθόδους της Περιγραφικής και Επαγωγικής Στατιστικής.

Αποτελέσματα: Τα ευρήματα ανέδειξαν ότι οι επαγγελματίες υγείας έχουν σχεδόν μέτριο επίπεδο διαπολιτισμικής επάρκειας (Μ.Τ.=3,26, Τ.Α.=0,92) και χαμηλό βαθμό εκπαίδευσης σε θέματα πολυπολιτισμικότητας (Μ.Τ.=1,98, Τ.Α.=0,84), ενώ δηλώνουν ότι έχουν συχνά ενσυναίσθηση (Μ.Τ.=3,06, Τ.Α.=0,45). Διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική αρνητική συσχέτιση της ηλικίας με την Εκπαίδευση/Κατάρτιση (r=-0,236, p<0,001) ενώ επιπλέον διαπιστώθηκε ότι η γνώση ξένων γλωσσών συμβάλει θετικά στη διαχείριση διαπολιτισμικών καταστάσεων [t(50,319)=2,070, p=0,044]. Το επάγγελμα διαπιστώθηκε ότι επηρεάζει τη Συνειδητοποίηση σε κοινωνικοπολιτισμικά θέματα και την πολυπολιτισμική φροντίδα υγείας, με τους Νοσηλευτές να παρουσιάζουν στατιστικά υψηλότερο βαθμό σε σχέση με τους Γιατρούς (Νοσηλευτές: Μ.Τ.=3,36, Τ.Α.=0,80 έναντι Γιατροί: Μ.Τ.=3,08, Τ.Α.=0,73). Επίσης, το τμήμα στο οποίο εργάζονται και οι κοινωνικές συναναστροφές διαπιστώθηκε ότι επιδρούν στις Δεξιότητες και στις Καταστάσεις, καθώς και στην Ενσυναίσθηση. Η παρακολούθηση Σεμιναρίων Διαπολιτισμικής Υγείας διαπιστώθηκε ότι διαφοροποιεί παράγοντες της διαπολιτισμικής επάρκειας-όπως τις Καταστάσεις [t(53,117)=4,167, p<0,001], τη Συνειδητοποίηση [t(202)=2,647, p=0,009], την Εκπαίδευση/Κατάρτιση [t(201)=5,651, p<0,001] και την Ενσυναίσθηση [t(201)=2,830, p=0,005]. Επιπλέον διαπιστώθηκε σημαντική θετική συσχέτιση της Ενσυναίσθησης με τη διαχείριση διαπολιτισμικών Καταστάσεων (r=0,284, p<0,001), ιδιαίτερα με τους παράγοντες της Συνειδητοποίησης (r=0,204, p=0,003) και της Εκπαίδευσης/Κατάρτισης (r=0,196, p=0,005).

Τα ευρήματα ανέδειξαν την απουσία συστηματικής εκπαίδευσης στην πολιτισμική επάρκεια, «στη βασική επαγγελματική εκπαίδευση» (Μ.Τ.=2,23, Τ.Α.=1,18) και «Στο σχολείο» (Μ.Τ.=2,12, Τ.Α.=1,15), τη σημασία της προσωπικής ενσυναίσθησης ως μηχανισμού γεφύρωσης πολιτισμικών αποστάσεων, καθώς και την επίδραση της επαγγελματικής εξουθένωσης στην ικανότητα συναισθηματικής σύνδεσης με τον ασθενή. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν πρακτικά εμπόδια, όπως ο γλωσσικός φραγμός, η έλλειψη θεσμικής υποστήριξης και η απουσία προτύπων αντιμετώπισης διαφορών πολιτισμικής φύσεως.

Συμπεράσματα: Η εργασία καταλήγει στη διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων πολιτικής και εκπαίδευσης, υποστηρίζοντας ότι η διαπολιτισμική επάρκεια δεν είναι μία στατική δεξιότητα, αλλά μια συνεχής διαδικασία επαγγελματικής και ηθικής ωρίμανσης. Τονίζεται η ανάγκη για θεσμική ενσωμάτωση αντίστοιχων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αλλά και για ενίσχυση της συναισθηματικής και πολιτισμικής καλλιέργειας των επαγγελματιών υγείας, ως βασική προϋπόθεση για τη δίκαιη και ανθρώπινη φροντίδα.

Abstract

Introduction: In modern hospital environments and in health systems in general, the management of health care for culturally heterogeneous groups - populations is a growing challenge.

Purpose: This paper explores the importance of intercultural competence and empathy through an interdisciplinary perspective of these critical concepts, illuminating the connections between intercultural competence, professional education and the quality of health care.

Methodology: The research approach was based on a quantitative methodology which was carried out at the Volos General Hospital ''Achillopouleio'' from 15-02-2025 to 10-04-2025. In total, 330 printed questionnaires were distributed, of which 210 were returned fully completed, a percentage corresponding to a response rate of 63.6%. For the purposes of this cross-sectional study, a questionnaire with 2 parts was used: a) 62 questions measuring intercultural competence of the Clinical Cultural Competency Questionnaire (C.C.C.Q) and b) 16 questions measuring the empathy scale of the Toronto Empathy Questionnaire (TEQ). The processing and statistical analysis of the research data was carried out using the software package "IBM SPSS Statistics" version 26.00, with the methods of Descriptive and Inductive Statistics.

Results: The findings revealed that health professionals have an almost moderate level of intercultural competence (M.T.=3.26, T.A.=0.92) and a low level of education in multicultural issues (M.T.=1.98, T.A.=0.84), while they state that they often have empathy (M.T.=3.06, T.A.=0.45). A statistically significant negative correlation of age with Education/Training was found (r=-0.236, p<0.001) while it was also found that knowledge of foreign languages ​​contributes positively to the management of intercultural situations [t(50.319)=2.070, p=0.044]. The profession was found to influence Awareness of sociocultural issues and multicultural healthcare, with Nurses showing a statistically higher score compared to Doctors (Nurses: M.T.=3.36, T.A.=0.80 vs. Doctors: M.T.=3.08, T.A.=0.73). Also, the department in which they work and social interactions were found to influence Skills and Situations, as well as Empathy. Attending Intercultural Health Seminars was found to differentiate factors of intercultural competence - such as Situations [t(53,117)=4,167, p<0,001], Awareness [t(202)=2,647, p=0,009], Education/Training [t(201)=5,651, p<0,001] and Empathy [t(201)=2,830, p=0,005]. Furthermore, a significant positive correlation of Empathy with the management of intercultural Situations (r=0,284, p<0,001), especially with the factors of Awareness (r=0,204, p=0,003) and Education/Training (r=0,196, p=0,005).

The findings highlighted the lack of systematic training in cultural competence, “in basic vocational education” (M.T.=2.23, T.A.=1.18) and “In school” (M.T.=2.12, T.A.=1.15), the importance of personal empathy as a mechanism for bridging cultural distances, as well as the impact of professional burnout on the ability to emotionally connect with the patient. Participants reported practical obstacles, such as the language barrier, the lack of institutional support and the absence of standards for dealing with cultural differences.

Conclusions: The paper concludes with the formulation of specific policy and educational proposals, arguing that intercultural competence is not a static skill, but a continuous process of professional and moral maturation. The need for institutional integration of corresponding educational programs is emphasized, as well as for strengthening the emotional and cultural cultivation of health professionals, as a basic prerequisite for fair and humane care.