ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι στεφανιαίες αρτηρίες περιβάλλουν τον καρδιακό μυ και τον τροφοδοτούν με αίμα και
οξυγόνο, εξασφαλίζοντας τη σωστή λειτουργία του. Όταν οι αρτηρίες αυτές
αποφράσσονται, η αιμάτωση της καρδιάς διαταράσσεται, με αποτέλεσμα την εκδήλωση
στηθάγχης ή εμφράγματος του μυοκαρδίου. Η στεφανιαία νόσος αποτελεί σοβαρή
πάθηση, η οποία απαιτεί έγκαιρη και κατάλληλη αντιμετώπιση, προκειμένου να
αποτραπούν περαιτέρω επιπλοκές στην υγεία του ασθενούς. Σήμερα, χάρη στις ιδιαίτερα
εξελιγμένες θεραπευτικές μεθόδους, όπως είναι η χειρουργική επέμβαση
αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (bypass), ο κίνδυνος επιπλοκών μειώνεται σημαντικά,
ενώ παράλληλα βελτιώνεται το προσδόκιμο και η ποιότητα ζωής των ασθενών. Η
επέμβαση αυτή ενδείκνυται κυρίως σε περιπτώσεις πολυαγγειακής νόσου («νόσος τριών
αγγείων») ή όταν υπάρχει σημαντική στένωση του στελέχους, δηλαδή της κύριας
αρτηρίας της καρδιάς.
Σημαντικό μέρος της προετοιμασίας κάθε καρδιοχειρουργικής επέμβασης αποτελεί ο
προεγχειρητικός έλεγχος, ο οποίος πραγματοποιείται πάντα βάσει των οδηγιών του
θεράποντος καρδιοχειρουργού και σύμφωνα με τις εξατομικευμένες ανάγκες κάθε
ασθενούς. Ο έλεγχος αυτός διενεργείται συνήθως 7 έως 10 ημέρες πριν από το
χειρουργείο. Ο ασθενής προσέρχεται έχοντας μαζί του το υπερηχοκαρδιογράφημα, τη
στεφανιογραφία και τον κατάλογο της φαρμακευτικής αγωγής που λαμβάνει, ενώ
υποβάλλεται σε γενικές αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις, καθώς και σε εξετάσεις
ούρων. Επιπλέον, πραγματοποιείται ακτινογραφία θώρακος, ενώ ειδικοί ιατροί, όπως ο
πνευμονολόγος και ο αναισθησιολόγος, διενεργούν τις απαραίτητες κλινικές εκτιμήσεις.
Ανάλογα με τα ευρήματα, μπορεί να απαιτηθούν και συμπληρωματικές εξετάσεις.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η προεγχειρητική συνέντευξη και η ολοκληρωμένη ενημέρωση
του ασθενούς, καθώς συμβάλλουν ουσιαστικά στην ψυχολογική του προετοιμασία και
στην ομαλή πορεία προς την επέμβαση. Μετεγχειρητικά, καθοριστικής σημασίας είναι η
νοσηλεία και παρακολούθηση στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και, στη συνέχεια, στην
καρδιοχειρουργική κλινική. Τίθεται δε το εύλογο ερώτημα κατά πόσο η επέμβαση
ανοιχτής καρδιάς οδηγεί σε ουσιαστική βελτίωση των συμπτωμάτων και σε αναβάθμιση
της καθημερινότητας των ασθενών.

ΣΚΟΠΟΣ

Η παρούσα μελέτη στοχεύει στο να διερευνηθεί αν και σε ποιο βαθμό η ικανοποίηση
των ασθενών από τον αναισθησιολόγο, μπορεί να αποτελέσει έναν αποτελεσματικό
τρόπο μείωσης του προεγχειρητικού άγχους σε ασθενείς που υποβάλλονται σε
αορτοστεφανιαία παράκαμψη. Επιπλέον σκοπός της είναι να αναδείξει μετεγχειρητικά
την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών που υποβάλλονται σε by pass
χειρουργείο.
ΥΛΙΚΟ- ΜΕΘΟΔΟΣ
Τα ερωτηματολόγια θα δοθούν σε 59 ασθενείς που επρόκειτο να υποβληθούν σε
προγραμματισμένες χειρουργικές επεμβάσεις αορτοστεφανιαίας παράκαμψης της
καρδιοθωρακοχειρουργικής κλινικής του Γ.Ν.Α. ¨ο Ευαγγελισμός¨ κατά την περίοδο
Νοέμβριος – Απρίλιος 2024-2025. Τα στοιχεία για την μελέτη συλλέχτηκαν με την
μορφή προσωπικής συνέντευξης την προηγούμενη της προγραμματισμένης χειρουργικής
επέμβασης. Τα ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν κατά την συνέντευξη
περιελάμβαναν ερωτήσεις κοινωνικών δημογραφικών και ανθρωπομετρικών
χαρακτηριστικών καθώς και ερωτήσεις ιατρικού περιεχομένου και οικογενειακού
ιστορικού των ασθενών. Πέραν των παραπάνω συμπληρωθήκαν και τα παρακάτω
ερωτηματολόγια: το ερωτηματολόγιο ISQ σχετικά με την ικανοποίηση των ασθενών από
την πληροφόρηση, καθώς και το ερωτηματολόγιο SFQ σχετικά με το φόβο της
χειρουργικής επέμβασης. Έγινε καταγραφή και του ερωτηματολογίου για την ποιότητα
ζωής SF-12. Για την στατιστική ανάλυση χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSS.
ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Τα ευρήματα μας ενισχύουν προηγούμενα στοιχεία της βιβλιογραφίας και προσθέτουν
επιπλέον πληροφορίες. Μέσα από την έρευνα αναμένουμε να προκύψει ότι υπάρχει
σύνδεση του άγχους και του φόβου των προεγχειρητικών ασθενών με καρδιαγγειακά
νοσήματα σε σχέση με τα υποστηρικτικά δίκτυα. Συγκεκριμένα, θα περιγραφεί χαμηλό
επίπεδο προεγχειρητικού άγχους στην ύπαρξη ισχυρού υποστηρικτικού δικτύου, με
μείωση του φόβου χειρουργικής επέμβασης αλλά και των βραχυπρόθεσμων και
μακροπρόθεσμων συνεπειών αυτής. Συνάμα οι ασθενείς αναμένουμε να παρουσιάσουν
στατιστικά σημαντική βελτίωση σε όλες τις παραμέτρους του ερωτηματολογίου που θαχρησιμοποιήσουμε τρεις μήνες μετά την επέμβαση (κινητικότητα, αυτοεξυπηρέτηση,
συνηθισμένες δραστηριότητες, πόνος, άγχος), καθώς επίσης να σημειωθεί και
στατιστικά σημαντική αύξηση της οπτικής αναλογικής κλίμακας, η οποία θα
αποτυπώνει την προσωπική εκτίμηση των ασθενών για την υγεία τους. Συνάμα μέσα από
την έρευνα αναμένουμε να προκύψει ότι υπάρχει σύνδεση του άγχους και του φόβου των
προεγχειρητικών ασθενών με καρδιαγγειακά νοσήματα σε σχέση με τα υποστηρικτικά
δίκτυα. Συγκεκριμένα, θα περιγράφει χαμηλό επίπεδο προεγχειρητικού άγχους στην
ύπαρξη ισχυρού υποστηρικτικού δικτύου, με μείωση του φόβου χειρουργικής επέμβασης
αλλά και των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων συνεπειών αυτής.

INTRODUCTION
Coronary artery disease is a major health issue often requiring surgical intervention, such
as coronary artery bypass grafting (CABG). Preoperative anxiety and fear are common
among patients awaiting such procedures. Adequate preoperative communication,
especially with the anesthesiologist, may help reduce anxiety levels. Additionally, the
impact of surgery on quality of life remains a key consideration.
OBJECTIVE
To assess the relationship between patients’ preoperative anxiety/fear and their
satisfaction with preoperative information provided by the anesthesiologist. A secondary
objective was to evaluate changes in quality of life postoperatively.
MATERIALS AND METHODS
The study involved 59 patients undergoing elective CABG at the Cardiothoracic Surgery
Department of Evangelismos General Hospital between November 2024 and April 2025.
Data were collected through structured interviews conducted one day before surgery.
Tools used included demographic and medical history questionnaires, the Information
Satisfaction Questionnaire (ISQ), the Surgical Fear Questionnaire (SFQ), and the SF-12
Health Survey for quality of life. Follow-up data were collected three months
postoperatively. Statistical analysis was performed using SPSS.
EXPECTED RESULTS
It is anticipated that higher levels of satisfaction with preoperative information,
particularly by the anesthesiologist, will correlate with lower levels of preoperative
anxiety and fear. Additionally, postoperative assessments are expected to show significant improvement in quality of life across multiple dimensions, including mobility, self-care, pain, anxiety, and daily activities, as well as an increase in patients’ perceived health status as measured by the Visual Analogue Scale.
CONCLUSION
The study aims to highlight the importance of effective preoperative communication in
reducing patient stress and fear, and to confirm the positive impact of CABG on the
postoperative quality of life.