Τα αιωρούμενα σωματίδια (PM- Particulate Matters) αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα είδη ατμοσφαιρικής ρύπανσης και έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας λόγω των σοβαρών συνεπειών που προκαλούν στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον. Πρόκειται για υγρά ή στερεά σωματίδια που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα και ποικίλουν σε προέλευση, χημική σύσταση και μέγεθος. Η πιο συνηθισμένη ταξινόμηση βασίζεται στο μέγεθος: PM2.5 (διάμετρος < 2,5 μm), PM10 (διάμετρος < 10 μm) και με τα λεπτόκοκκα σωματίδια να θεωρούνται πιο επιβλαβή για την υγεία εξαιτίας της ικανότητάς τους να εισχωρούν βαθιά στους πνεύμονες.
Οι επιπτώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές για τη δημόσια υγεία καθώς η έκθεση στα αιωρούμενα σωματίδια έχει συσχετιστεί με αναπνευστικά και καρδιοαγγειακά προβλήματα, αλλεργίες, ακόμη και καρκίνο.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα για τις επιπτώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων στην ανθρώπινη υγεία. Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι συγκεντρώσεις PM10 και PM2.5 υπερβαίνουν συχνά τα θεσπισμένα όρια σε μεγάλα αστικά κέντρα. Οι μελέτες αυτές έχουν συσχετίσει άμεσα τα επίπεδα σωματιδιακής ρύπανσης με αυξημένα περιστατικά αναπνευστικών νοσημάτων, βρογχίτιδας σε παιδιά, καθώς και αυξημένες εισαγωγές σε νοσοκομεία λόγω οξέων και χρόνιων παθήσεων του αναπνευστικού. Επιπλέον, καταγράφεται ισχυρή γεωγραφική και χρονική συσχέτιση ανάμεσα στις υπερβάσεις των συγκεντρώσεων PM10 και στη συχνότητα εμφάνισης νοσημάτων, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη στοχευμένων παρεμβάσεων δημόσιας υγείας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει όρια ποιότητας του αέρα για τα PM10 και PM2.5 μέσω συγκεκριμένων οδηγιών, οι οποίες εφαρμόζονται και στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει προτάσεις για ακόμη αυστηρότερα όρια έως το 2030, στο πλαίσιο της στρατηγικής της Ε.Ε. για μηδενική ρύπανση έως το 2050.
Συνοψίζοντας, τα αιωρούμενα σωματίδια αποτελούν έναν από τους σοβαρότερους περιβαλλοντικούς και υγειονομικούς κινδύνους των σύγχρονων πόλεων και απαιτείται πολυεπίπεδη προσέγγιση για τη μείωση των επιπτώσεών τους, από την εφαρμογή νομοθεσίας έως την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών.

Particulate matter (PM) represents one of the most significant forms of air pollution and has attracted considerable attention from the scientific community due to its severe consequences for both human health and the environment. These are liquid or solid particles suspended in the atmosphere, varying in origin, chemical composition, and size. The most common classification is based on particle diameter: PM2.5 (diameter < 2.5 μm) and PM10 (diameter < 10 μm), with fine particles being considered particularly harmful to health because of their ability to penetrate deeply into the lungs.
The impacts of particulate matter are especially alarming for public health, as exposure has been strongly associated with respiratory and cardiovascular diseases, allergies, and even cancer. Of particular interest are studies conducted in Greece on the health effects of particulate matter. Research findings indicate that PM10 and PM2.5 concentrations frequently exceed established limits in major urban centers. These studies have directly linked elevated particulate levels to an increased incidence of respiratory diseases, childhood bronchitis, as well as higher hospital admissions for both acute and chronic respiratory conditions. Furthermore, strong geographical and temporal correlations have been observed between PM10 exceedances and disease prevalence, underscoring the urgent need for targeted public health interventions.
The European Union has established air quality standards for PM10 and PM2.5 through specific directives, which are also enforced in Greece. In recent years, proposals have been made to adopt even stricter limits by 2030 as part of the EU’s broader strategy to achieve zero pollution by 2050.
In summary, particulate matter constitutes one of the most serious environmental and health threats in modern cities, requiring a multi-level approach to mitigate its impacts – ranging from the enforcement of legislation to public awareness and education initiatives.