Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται τη διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στην κοινωνική βιωσιμότητα, τον συμμετοχικό σχεδιασμό και τη γειτονιά ως θεμελιώδη κλίμακα παρέμβασης και συγκρότησης του αστικού χώρου. Αφετηρία της έρευνας αποτελεί η αναγνώριση του δημόσιου χώρου όχι απλώς ως υλικής υποδομής, αλλά ως πεδίου συλλογικών σχέσεων, διαπραγματεύσεων και μικροπολιτικών ζυμώσεων, που συνιστούν τη βάση για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και την προώθηση μορφών αστικής ανθεκτικότητας.

Η εργασία οργανώνεται σε δύο βασικούς άξονες: ο πρώτος άξονας αφορά την θεωρητική προσέγγιση και την αποσαφήνιση κρίσιμων εννοιών, όπως η βιώσιμη ανάπτυξη, η κοινωνική βιωσιμότητα και ο συμμετοχικός σχεδιασμός, υπό το πρίσμα της σύγχρονης διεθνούς βιβλιογραφίας και μέσα από μια κριτική ανασκόπηση παραδειγμάτων εφαρμογής σε ευρωπαϊκές πόλεις (ενδεικτικά, Βαρκελώνη, Λισαβόνα, Μπολόνια). Σκοπός είναι να αναδειχθούν οι τρόποι με τους οποίους οι συμμετοχικές πρακτικές συμβάλλουν στη δημιουργία δημόσιων χώρων που λειτουργούν ως κοινά σημεία αναφοράς, ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη, την προσβασιμότητα και τη συλλογική ευθύνη.

Ο δεύτερος άξονας επικεντρώνεται στην εμπειρική διερεύνηση της περίπτωσης της Πρωτοβουλίας Γειτονιάς της οδού Αλεξάνδρου Σβώλου στη Θεσσαλονίκη. Μέσα από την ανάλυση ποιοτικών δεδομένων, ερωτηματολογίων και υλικού τεκμηρίωσης, επιχειρείται να αποτυπωθούν οι μορφές συλλογικής δράσης, οι θεσμικές και οργανωτικές διαστάσεις της πρωτοβουλίας, καθώς και οι προκλήσεις που ανακύπτουν στη διαχείριση και τη φροντίδα του δημόσιου χώρου σε συνθήκες έντονης αστικής πίεσης.

Η εργασία φιλοδοξεί να συνεισφέρει στον διάλογο για τη σημασία της γειτονιάς ως βασικής χωρικής ενότητας που επιτρέπει τη σύζευξη τοπικών αναγκών με στρατηγικές κοινωνικής ενδυνάμωσης, αλλά και να αναδείξει τα κρίσιμα ζητήματα που ανακύπτουν από την αναμέτρηση συμμετοχικών εγχειρημάτων με μηχανισμούς αγοράς, τάσεις εμπορευματοποίησης και φαινόμενα εξευγενισμού. Τέλος, η εργασία κλείνει με μια συνολική κριτική αποτίμηση και διατυπώνει προβληματισμούς που μπορούν να τροφοδοτήσουν τον διάλογο για τη στήριξη ανάλογων πρωτοβουλιών στον ελληνικό αστικό χώρο, αναδεικνύοντας τη σημασία της σύνδεσης της βιωσιμότητας με την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατική διακυβέρνηση του χώρου.

This thesis explores the interrelationship between social sustainability, participatory design, and the neighbourhood as a fundamental scale of intervention and configuration within the urban fabric. The starting point of the research is the recognition of public space not merely as physical infrastructure, but as a field of collective relationships, negotiations, and micro-political processes that constitute the basis for strengthening social cohesion and promoting forms of urban resilience.

The thesis is structured around two main axes: the first axis focuses on the theoretical framework and the clarification of key concepts such as sustainable development, social sustainability, and participatory design, through the lens of contemporary international literature and a critical review of selected European case studies (notably, Barcelona, Lisbon, Bologna). The aim is to highlight how participatory practices contribute to the creation of public spaces that function as common points of reference, enhancing social inclusion, accessibility, and collective responsibility.

The second axis centres on the empirical investigation of the Neighbourhood Initiative of Alexandrou Svolou Street in Thessaloniki. Through the analysis of qualitative data, questionnaires, and supporting material, the study seeks to map the forms of collective action, the institutional and organisational dimensions of the initiative, as well as the challenges that arise in the management and maintenance of public space under conditions of intense urban pressure.

This thesis aspires to contribute to the discourse on the importance of the neighbourhood as a core spatial unit that enables the linkage of local needs with strategies for social empowerment, while also shedding light on the critical issues emerging from the encounter between participatory initiatives, market mechanisms, trends of commodification, and processes of gentrification. Finally, the thesis concludes with a comprehensive critical appraisal and articulates reflections that can inform the dialogue on supporting similar initiatives in the Greek urban context, underlining the significance of connecting sustainability with social justice and the democratic governance of space.