Η συνεχώς αυξανόμενη παραγωγή αστικών αποβλήτων - υγρών, στερεών και τροφίμων - λόγω της
αύξησης του πληθυσμού και της ανόδου του βιοτικού επιπέδου, σε συνδυασμό με την κλιματική
αλλαγή καθώς και τις επιταγές τόσο της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης όσο και της κυκλικής
οικονομίας, έχει αναδείξει τη διαχείρισή τους σε ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά,
κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα της εποχής μας.
Η παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρεί μία ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη προσέγγιση στην
αξιοποίηση και επεξεργασία των στερεών, υγρών και τροφικών αστικών αποβλήτων, με ιδιαίτερη
έμφαση στις τεχνολογικές εφαρμογές, το θεσμικό πλαίσιο, τις καινοτομίες και τις προκλήσεις
εφαρμογής στο ελληνικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο, που θα λειτουργήσουν σαν μέσο μετάβασης στην
αειφόρο ανάπτυξη και στη σωτηρία του πλανήτη.
Θεωρητικά η εργασία εξετάζει τα βασικά χαρακτηριστικά (φυσικά και χημικά) των αστικών
αποβλήτων (ποσοτικά και ποιοτικά), τα πρότυπα διαχείρισης αποβλήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
τις υφιστάμενες δομές στην Ελλάδα (ΜΕΑ, ΣΣΛ, ΕΕΛ), τις αρχές της ιεράρχησης των επιλογών
διαχείρισης και τους στόχους του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ 2020–2030) που
συμβάλλουν δυνητικά στην κυκλική οικονομία, μέσω της ενεργειακής αξιοποίησης των αποβλήτων.
Αναλύονται τα επιμέρους ρεύματα αποβλήτων, με έμφαση στα τροφικά απόβλητα, τη λυματολάσπη
και τις δευτερογενείς πρώτες ύλες, ως πυλώνες μετάβασης στην κυκλική οικονομία. Γίνεται αναφορά
στη σημασία της πρόληψης, (γιατί το προλαμβάνειν είναι σημαντικότερο του θεραπεύειν) της
επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης, καθώς και στη σημασία των τεχνολογικών και
κοινωνικών προκλήσεων, καθότι η επεξεργασία και η αξιοποίηση συμβάλλει στον ενεργειακό
σχεδιασμό της χώρας μας.
Ακόμα αναφέρεται στα εκπαιδευτικά και χρηματοδοτικά εργαλεία που είναι η επαγγελματική
κατάρτιση σε εξειδικευμένο προσωπικό που βοηθάει στην επιχειρησιακή ικανότητα τέτοιων
σημαντικών έργων.
Η εργασία εστιάζει ειδικά στις διαθέσιμες τεχνολογίες επεξεργασίας στερεών αποβλήτων, όπως η
Μηχανική-Βιολογική Επεξεργασία (ΜΒΕ), η κομποστοποίηση, η αναερόβια χώνευση, η παραγωγή
RDF/SRF, καθώς και η θερμική επεξεργασία με ανάκτηση ενέργειας που είναι σημαντική στο
πλαίσιο της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης αλλά και στην ανάγκη μείωσης των εκπομπών αερίων
που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η επεξεργασία και αξιοποίηση των ΑΣΑ
συμβάλλει στην ανάκτηση ενέργειας για ανανεώσιμες πηγές (ΑΠΕ), οι οποίες θα συντελέσουν στην
περιβαλλοντική βιωσιμότητα και θα οδηγήσουν τόσο το τοπικό όσο και το εθνικό επίπεδο σε
ενεργειακή αυτάρκεια.
Παράλληλα, παρουσιάζονται οι εξελιγμένες τεχνολογικές λύσεις για τα υγρά αστικά απόβλητα, με
έμφαση στα συστήματα ενεργού ιλύος, στους Βιοαντιδραστήρες Μεμβράνης (MBR), στην
αξιοποίηση της εκροής των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) και στην παραγωγή
ενέργειας και υλικών από τη λυματολάσπη. Ιδιαίτερα χρήσιμο για τον υδροφόρο ορίζοντα είναι και
το επεξεργασμένο νερό.
Σε όλα τα παραπάνω, γίνεται χρήση παραδειγμάτων από ελληνικές μονάδες (π.χ. Ψυττάλεια, ΜΕΑ
Ηπείρου, ΜΕΒΑ Χανίων) και επιτυχημένες πρακτικές του εξωτερικού (Αυστρία).
Η εργασία περιλαμβάνει επίσης ειδικό κεφάλαιο για τα τροφικά απόβλητα και τη δυνατότητα
αξιοποίησής τους για την παραγωγή βιοαερίου, ζωοτροφών, λιπασμάτων και βιοπολυμερών.
Η μεθοδολογική προσέγγιση βασίζεται σε ανάλυση πολιτικών, τεχνολογικών επιλογών και
βιβλιογραφικής τεκμηρίωσης από επιστημονικά άρθρα, οδηγίες της Ε.Ε., εθνικά σχέδια, αναφορές
του ΥΠ.ΕΝ., και στοιχεία της Eurostat και άλλους διεθνείς φορείς. Ταυτόχρονα, αναδεικνύονται οι
προοπτικές και τα εμπόδια που προκύπτουν από κοινωνικούς (έλλειψη ενημέρωσης και
ευαισθητοποίησης των πολιτών), θεσμικούς (χρονοβόρες αδειοδοτικές διαδικασίες που
συνδυάζονται με την έλλειψη στοχευμένων χρηματοδοτικών εργαλείων) και τεχνικούς (έλλειψη
εξειδικευμένου προσωπικού) περιορισμούς.
Στα συμπεράσματα της εργασίας διαπιστώνεται ότι, παρά τις σημαντικές εξελίξεις στην τεχνολογική
υποδομή της χώρας, εξακολουθούν να υπάρχουν δομικές αδυναμίες όπως η χαμηλή συμμετοχή των
πολιτών (που χωρίς τη συμμετοχή των πολιτών και των τοπικών φορέων κανένα έργο δεν μπορεί να
αποδώσει ολοκληρωτικά), η ανεπάρκεια στη διαλογή στην πηγή, η άνιση γεωγραφική κατανομή των
υποδομών και οι ανεπαρκείς δράσεις για την επαναχρησιμοποίηση των παραπροϊόντων της
επεξεργασίας. Παρόλα αυτά, αναγνωρίζεται η σημαντική προσπάθεια της Ελλάδας να στηρίξει και
να αξιοποιήσει ένα βιώσιμο σχέδιο κυκλικής οικονομίας που είναι στηριγμένο στη διαχείριση,
επεξεργασία και αξιοποίηση των αποβλήτων που δεν είναι σκουπίδια αλλά πηγές ανάπτυξης
δευτερογενών υλών. Για να γίνει εφικτή η ευθυγράμμιση του δυναμικού της Ελλάδας με τα
ευρωπαϊκά πρότυπα και δεδομένα, πρέπει να υλοποιηθούν στοχευμένες πολιτικές με τεχνολογική
καινοτομία, συμμετοχή της κοινωνίας και επενδύσεις με προοπτική.
Η εργασία ολοκληρώνεται με προτάσεις που στοχεύουν στη βελτίωση των υποδομών με τρόπο
ρεαλιστικό, στην αύξηση της ανάκτησης πόρων και στην ενίσχυση ενός βιώσιμου, αποκεντρωμένου
και κυκλικού μοντέλου διαχείρισης αποβλήτων. Φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο
γνώσης και καθοδήγησης για πολίτες, ερευνητές, ΟΤΑ και υπεύθυνους περιβαλλοντικής πολιτικής.

The ever-increasing production of municipal waste - liquid, solid and food - due to population growth
and rising living standards, combined with climate change, and with the imperatives of both
sustainable development and the circular economy, has highlighted their management as one of the
most important environmental, social and economic issues of our time.
This thesis attempts a comprehensive and documented approach to the utilization and processing of
solid, liquid and food municipal waste, with particular emphasis on technological applications, the
institutional framework, innovations and implementation challenges in the Greek and European
context, which will function as a means of transition to sustainable development and the salvation of
the planet.
Theoretically, the paper examines the basic characteristics (physical and chemical) of municipal waste
(quantitative and qualitative), the waste management standards of the European Union, the existing
structures in Greece (WWTP, SSL, EEL), the principles of prioritizing management options and the
objectives of the National Waste Management Plan (2020–2030) that potentially contribute to the
circular economy, through the energy recovery of waste.
The individual waste streams are analyzed, with emphasis on food waste, sewage sludge and
secondary raw materials, as pillars of the transition to the circular economy. Reference is made to the
importance of prevention (because prevention is more important than cure) of reuse and recycling, as
well as to the importance of technological and social challenges, since treatment and recovery
contribute to the energy planning of our country.
It also refers to the educational and financial tools that are the professional training of specialized
personnel that helps in the operational capacity of such important projects.
The work focuses specifically on the available solid waste treatment technologies, such as
Mechanical-Biological Treatment (MBT), composting, anaerobic digestion, RDF/SRF production, as
well as thermal treatment with energy recovery which is important in the context of the global energy
crisis but also in the need to reduce gas emissions responsible for the greenhouse effect. The
processing and utilization of MSW contributes to the recovery of energy for renewable sources (RES),
which will contribute to environmental sustainability and lead both the local and national levels to
energy self-sufficiency.
At the same time, advanced technological solutions for liquid municipal waste are presented, with
emphasis on activated sludge systems, Membrane Bioreactors (MBR), the utilization of the effluent
of Wastewater Treatment Plants (WTPs) and the production of energy and materials from sewage
sludge. Treated water is also particularly useful for the aquifer.
In all of the above, examples from Greek units (e.g. Psyttalia WWTP, Epirus WTP, Chania WTP) and
successful practices abroad (Austria) are used.
The work also includes a special chapter on food waste and the possibility of its utilization for the
production of biogas, animal feed, fertilizers and biopolymers.
The methodological approach is based on an analysis of political, technological options and
bibliographic documentation from scientific articles, EU directives, national plans, reports of the
Ministry of Environment, and data from Eurostat and other international bodies. At the same time,
the prospects and obstacles arising from social (lack of information and awareness of citizens),
institutional (time-consuming licensing procedures combined with the lack of targeted financial tools)
and technical (lack of specialized personnel) limitations are highlighted.
The conclusions of the work establish that, despite the significant developments in the country's
technological infrastructure, there are still structural weaknesses such as low citizen participation
(without which no project can be fully effective without the participation of citizens and local bodies),
inadequacy in source sorting, uneven geographical distribution of infrastructure and insufficient
actions for the reuse of processing by-products. Nevertheless, Greece's significant effort to support
and utilize a sustainable circular economy plan based on the management, processing and utilization
of waste that is not garbage but sources of development of secondary materials is recognized. In order
to align Greece's potential with European standards and data, targeted policies with technological
innovation, societal participation and prospective investments must be implemented.
The work concludes with proposals aimed at improving infrastructure in a realistic manner, increasing
resource recovery and strengthening a sustainable, decentralized and circular waste management
model. It aspires to be a useful knowledge and guidance tool for citizens, researchers, local authorities
and environmental policy makers.