Σκοπός: Η αξιολόγηση της ικανοποίησης των ασθενών αποτελεί κρίσιμη παράμετρο για τη μέτρηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Η παρούσα μελέτη εστιάζει στη μεθοδολογική διερεύνηση δύο διαφορετικών μορφών απαντήσεων σε ερωτηματολόγια ικανοποίησης – της κλίμακας τύπου Likert και της κλίμακας Item-Specific Response Options (ISRO) – στο πλαίσιο δημόσιου νοσοκομείου. Βασικός στόχος είναι η σύγκριση των ψυχομετρικών τους ιδιοτήτων, η αποτίμηση της αξιοπιστίας και εγκυρότητάς τους και η ανίχνευση ενδεχόμενων διαφορών στα αποτελέσματα που παράγουν.

Υλικά - Μέθοδος: Η μελέτη διεξήχθη στο Γενικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας με τη συμμετοχή 400 νοσηλευόμενων ασθενών, οι οποίοι κατανεμήθηκαν με τυχαία δειγματοληψία σε δύο ισάριθμες ομάδες των 200 ατόμων. Κάθε ομάδα συμπλήρωσε ένα από τα δύο ερευνητικά εργαλεία: την κλίμακα τύπου Likert ή το ερωτηματολόγιο με «επιλογές απόκρισης συγκεκριμένου στοιχείου» (Item-Specific Response Options – ISRO). Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε στο ίδιο χρονικό πλαίσιο νοσηλείας, εξασφαλίζοντας την ομοιογένεια των συνθηκών απάντησης. Τα ερωτηματολόγια περιλάμβαναν ερωτήσεις για την εμπειρία από τη νοσηλεία, τη συμπεριφορά του προσωπικού, τη φροντίδα και τις διοικητικές υπηρεσίες.
Η στατιστική ανάλυση διεξήχθη με τη χρήση του λογισμικού IBM SPSS (έκδοση 23.0). Περιλάμβανε αρχικά περιγραφικά στατιστικά μέτρα για τις βασικές μεταβλητές (μέσοι όροι, τυπικές αποκλίσεις, συχνότητες), ενώ πραγματοποιήθηκε έλεγχος κανονικότητας των ποσοτικών μεταβλητών με το τεστ Kolmogorov-Smirnov. Για τη διερεύνηση διαφορών μεταξύ ομάδων χρησιμοποιήθηκαν μη παραμετρικές δοκιμασίες, όπως το τεστ Mann-Whitney, και για την κατανόηση των παραγόντων που σχετίζονται με τις θετικές απαντήσεις εφαρμόστηκε λογιστική παλινδρόμηση. Αξιολογήθηκε η συσχέτιση μεταξύ των παραγόντων με χρήση κατάλληλων συντελεστών συσχέτισης και ελέγχθηκε η εγκυρότητα των εργαλείων μέσω επιβεβαιωτικής παραγοντικής ανάλυσης (CFA). Η εσωτερική συνοχή των ερωτηματολογίων εξετάστηκε μέσω του δείκτη αξιοπιστίας Cronbach’s a, ενώ ελήφθη υπόψη η επίδραση δημογραφικών χαρακτηριστικών στις απαντήσεις.

Αποτελέσματα: Η στατιστική ανάλυση ανέδειξε διαφοροποιήσεις στον τρόπο κατανομής των απαντήσεων μεταξύ των δύο τύπων ερωτηματολογίων, με επιμέρους διαφορές στις διαμέσους και στα ποσοστά θετικών απαντήσεων. Η κλίμακα ISRO φάνηκε να ενισχύει τη διακριτική ικανότητα των απαντήσεων, καθώς περιόρισε τη συγκέντρωση των συμμετεχόντων σε ουδέτερες επιλογές, σε σύγκριση με την κλίμακα Likert. Παράλληλα, η αξιολόγηση της εσωτερικής συνέπειας μέσω του δείκτη Cronbach’s a έδειξε υψηλότερη αξιοπιστία για την κλίμακα ISRO, ιδίως στις διαστάσεις που αφορούσαν την ικανοποίηση από το νοσηλευτικό προσωπικό. Στον αντίποδα, η κλίμακα Likert παρουσίασε περιορισμένη διακριτική ικανότητα σε ορισμένες μεταβλητές, γεγονός που πιθανώς οφείλεται στη γενική διατύπωση των απαντήσεων. Η επιβεβαιωτική παραγοντική ανάλυση ενίσχυσε την εγκυρότητα κατασκευής του εργαλείου ISRO, με ικανοποιητικούς δείκτες προσαρμογής (CFI, TLI, RMSEA). Τέλος, δημογραφικοί παράγοντες όπως το φύλο, η ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο και η αντιλαμβανόμενη κατάσταση υγείας χρησιμοποιήθηκαν για τον εντοπισμό στατιστικά σημαντικών διαφορών σε ορισμένες απαντήσεις.

Συμπεράσματα: Η παρούσα μελέτη ανέδειξε ότι η συνολική ικανοποίηση των ασθενών από τη νοσηλεία σε δημόσιο νοσοκομείο ήταν σε υψηλά επίπεδα, ιδίως όσον αφορά τη φροντίδα που παρείχε το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Επιβεβαιώθηκε ότι η μορφή της απαντητικής κλίμακας δεν αποτελεί απλώς τεχνική λεπτομέρεια, αλλά ουσιώδη παράγοντα που επηρεάζει την κατανομή, την αξιοπιστία και τη διακριτική ικανότητα των απαντήσεων. Συγκεκριμένα, η κλίμακα ISRO παρουσίασε ενισχυμένη ψυχομετρική απόδοση σε σύγκριση με την κλίμακα Likert, προσφέροντας μεγαλύτερη σαφήνεια και καλύτερη αποτύπωση των διαφοροποιήσεων μεταξύ τω ασθενών.
Τα ευρήματα υπογραμμίζουν την ανάγκη επαναξιολόγησης της ευρείας χρήσης γενικών εργαλείων μέτρησης, όπως η κλίμακα Likert, και προτείνουν την επιλογή μεθοδολογιών προσαρμοσμένων στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και το περιεχόμενο κάθε ερώτησης. Παράλληλα, η μελέτη περιορίζεται από το μέγεθος του δείγματος και την περιορισμένη γεωγραφική εμβέλεια, γεγονός που προτείνει προσοχή στη γενίκευση των αποτελεσμάτων.
Μελλοντικές μελέτες με μεγαλύτερα δείγματα, σε διαφορετικά κλινικά περιβάλλοντα, και σε εφαρμογή προηγμένων ψυχομετρικών μοντέλων (π.χ. Rasch, CFA, SEM) μπορούν να συμβάλουν περαιτέρω στην επικύρωση και την επεκτασιμότητα των συμπερασμάτων. Τέλος, η εφαρμογή της κλίμακας ISRO στην κλινική πρακτική μπορεί να βελτιώσει την αξιολόγηση της ικανοποίησης των ασθενών, συμβάλλοντας στην αναβάθμιση της ποιότητας της φροντίδας και στη λήψη πιο τεκμηριωμένων αποφάσεων σε επίπεδο υγειονομικής πολιτικής.

Purpose: Patient satisfaction assessment constitutes a critical parameter for measuring the quality of healthcare services provided. This study focuses on the methodological investigation of two different response formats in satisfaction questionnaires – the traditional Likert scale and the Item-Specific Response Options (ISRO) scale – within the context of a public hospital. The primary objective is to compare their psychometric properties, evaluate their reliability and validity, and identify potential differences in the results they produce.

Methods: The study was conducted at the General University Hospital of Larissa, involving 400 hospitalized patients who were randomly assigned into two equal groups of 200 individuals each. Each group completed one of the two research instruments: the Likert-type scale or the Item-Specific Response Options (ISRO) questionnaire. Data collection took place during the same hospitalization period, ensuring homogeneity of response conditions. The questionnaires included items related to the hospitalization experience, staff behavior, care quality, and administrative services.
Statistical analysis was performed using IBM SPSS software (version 23.0). Descriptive statistics (means, standard deviations, frequencies) were initially calculated for the main variables, and normality of quantitative variables was tested using the Kolmogorov-Smirnov test. Non-parametric tests, such as the Mann-Whitney test, were applied to investigate differences between groups. Logistic regression was used to examine factors associated with positive responses. Correlations between variables were evaluated using appropriate correlation coefficients, and validity was assessed through confirmatory factor analysis (CFA). Internal consistency of the questionnaires was examined by Cronbach’s alpha, while the influence of demographic characteristics on responses was also considered.

Results: Statistical analysis revealed differences in the distribution of responses between the two questionnaire types, with specific variations in medians and proportions of positive answers. The ISRO scale appeared to enhance the discriminatory ability of responses by reducing participant clustering in neutral options compared to the Likert scale. Moreover, internal consistency assessment via Cronbach’s alpha demonstrated higher reliability for the ISRO scale, particularly in dimensions concerning satisfaction with nursing staff. Conversely, the Likert scale showed limited discriminatory capacity in certain variables, likely due to the general phrasing of response options. Confirmatory factor analysis further supported the construct validity of the ISRO tool, with satisfactory fit indices (CFI, TLI, RMSEA). Finally, demographic factors such as gender, age, educational level and perceived health status were used to find statistically significant differences on certain responses

Conclusions: The present study demonstrated that overall patient satisfaction with hospitalization in a public hospital was high, especially regarding the care provided by medical and nursing staff. It was confirmed that the format of the response scale is not merely a technical detail but a fundamental factor affecting the distribution, reliability, and discriminatory capacity of responses. Specifically, the ISRO scale exhibited enhanced psychometric performance compared to the Likert scale, offering greater clarity and better capturing variations among patients.
The findings highlight the need to reconsider the widespread use of general measurement tools like the Likert scale and suggest selecting methodologies adapted to the specific characteristics and content of each question. The study is limited by the sample size and restricted geographic scope, warranting caution in generalizing the results.
Future research with larger samples, in diverse clinical settings, and applying advanced psychometric models (e.g., Rasch, CFA, SEM) can further contribute to the validation and generalizability of these findings. Finally, the implementation of the ISRO scale in clinical practice may improve patient satisfaction assessment, thus enhancing care quality and supporting more evidence-based decision-making in health policy.