Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται την προστασία του λήπτη ενυπόθηκου και καταναλωτικού δανείου καθώς και τις νομοθετικές και νομολογιακές εξελίξεις που έχουν συντείνει στην ενίσχυσή της.

Η ανάλυση ξεκινά με τις νομοθετικές προβλέψεις για το προσυμβατικό στάδιο σύναψης δανείου καθώς και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των πιστωτών και των δανειοληπτών σε κάθε είδος δανείου στο συγκεκριμένο στάδιο. Εμφανής σε όλο το φάσμα της διπλωματικής εργασίας είναι η ανισότητα που ενυπάρχει στη σχέση των δύο μερών, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη νομοθετική παρέμβαση για την αποτροπή καταχρηστικών πρακτικών και την ενίσχυση της διαφάνειας. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στους καταχρηστικούς Γενικούς όρους Συναλλαγών που περιλαμβάνονται σε κάθε τύπο δανειακής σύμβασης και στις επιταγές της αρχής της διαφάνειας.

Ακολουθεί εμβάθυνση των συνεπειών της υπερημερίας του οφειλέτη, της καταγγελίας της δανειακής σύμβασης στην περίπτωση αυτή, καθώς και της προστασίας που επιφυλάσσει ο νόμος στους δανειολήπτες ενυπόθηκων και καταναλωτικών δανείων. Το ανωτέρω ζήτημα έχει εξέχουσα σημασία καθότι σήμερα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αποτελούν σημαντικό τμήμα των τραπεζικών συναλλαγών και οι συνέπειές τους για τους καταναλωτές είναι δυσβάστακτες.

Επίσης, στην παρούσα εργασία, αναλύεται η προστασία που επιφυλάσσει ο νόμος για την προστασία των προσωπικών δεδομένων στα ενυπόθηκα και καταναλωτικά δάνεια. Η προστασία αυτήεξειδικεύεται και στην περίπτωση των «κόκκινων» δανείων, τα οποία μεταβιβάζονται – μαζί με τα δεδομένα των καταναλωτών- σε εταιρείας διαχείρισης και απόκτησης απαιτήσεων.

Τέλος, γίνεται αναφορά στον πολύπλευρο και κρίσιμο ρόλο του Συνηγόρου του Πολίτη και στη συμβολή του φορέα στην προστασία των δανειοληπτών. Η εργασία ολοκληρώνεται με μια σύνθεση των συμπερασμάτων και την υποβολή προτάσεων πολιτικής και νομοθετικής φύσης. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η ανάγκη για διαρκή ενίσχυση της οικονομικής παιδείας των πολιτών, η απλούστευση των διαδικασιών ρύθμισης οφειλών και η ενίσχυση της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών. Επίσης, προτείνεται η θεσμοθέτηση ορισμένων ευρωπαϊκών πρακτικών, όπως η προσωρινή αναστολή πλειστηριασμών σε περιόδους κρίσεων και η εισαγωγή διαδικασιών προσωπικής πτώχευσης με κοινωνικά κριτήρια.

Συμπερασματικά, διαπιστώνεται ότι η προστασία του δανειολήπτη παραμένει ένα κρίσιμο ζήτημα κοινωνικής και οικονομικής σημασίας, που απαιτεί συνεχή νομοθετική εγρήγορση και ισορροπία μεταξύ της διασφάλισης της τραπεζικής σταθερότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Παραμένει διαχρονικό ζητούμενο και όχι επίκαιρο δεδομένο γεγονός που επιτάσσει στον νομοθέτη όσο και στον δικαστή να προσαρμόζονται στις διαρκείς εξελίξεις και να «διευρύνουν» το προστατευτικό πλέγμα προς όφελος τόσο των δανειοληπτών όσο και των πιστωτών.

This thesis examines the protection of mortgage and consumer loan recipients, as well as the legislative and jurisprudential developments that have contributed to its enhancement.

The analysis begins with legislative provisions regarding the pre-contractual stage of loan agreements, focusing on the rights and obligations of creditors and borrowers for each type of loan during this stage. Throughout the thesis, the inherent imbalance in the relationship between the two parties is evident, highlighting the need for legislative intervention to prevent abusive practices and to promote transparency. Particular emphasis is placed on unfair General Terms and Conditions included in every type of loan agreement and on the requirements imposed by the principle of transparency.

The study then delves into the consequences of the debtor's default, the termination of the loan agreement in such cases, and the legal protections afforded to mortgage and consumer loan recipients. This issue is of particular importance, as non-performing loans now constitute a significant portion of banking transactions, with burdensome consequences for consumers.

Additionally, the thesis analyzes the protection of personal data in the context of mortgage and consumer loans. This protection becomes especially relevant in cases involving non-performing loans, which are transferred — along with consumers’ data — to debt management and acquisition companies.

Furthermore, the multifaceted and crucial role of the Consumer Ombudsman is discussed, particularly regarding the institution’s contribution to the protection of borrowers. The thesis concludes with a synthesis of findings and the presentation of political and legislative policy proposals. These include the continuous strengthening of citizens’ financial literacy, the simplification of debt settlement procedures, and the promotion of out-of-court dispute resolution. Also proposed are the adoption of certain European practices, such as the temporary suspension of foreclosures during periods of crisis and the introduction of personal insolvency proceedings based on social criteria.

In conclusion, it is found that borrower protection remains a critical issue of social and economic importance. It requires constant legislative vigilance and a balance between ensuring banking stability and promoting social justice. It continues to be a long-standing demand rather than a fixed reality — one that calls upon both legislators and judges to adapt to ongoing developments and to expand the protective framework in favor of both borrowers and creditors.