Εισαγωγή:

Ο φόβος εξέλιξης της νόσου (Fear of Progression - FoP) αποτελεί μια συχνή ψυχολογική κατάσταση στους ογκολογικούς ασθενείς, επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής και την ψυχική τους ευημερία. Η αυτο-αποτελεσματικότητα, δηλαδή η αντιλαμβανόμενη ικανότητα διαχείρισης της ασθένειας, θεωρείται πιθανός προστατευτικός παράγοντας απέναντι στον FoP.

Σκοπός:

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ FoP και αυτο-αποτελεσματικότητας σε ενήλικες ασθενείς με καρκίνο σταδίου Ι–ΙΙΙ που λαμβάνουν ή έχουν λάβει συστηματική θεραπεία.

Μεθοδολογία:

Πραγματοποιήθηκε συγχρονική ποσοτική μελέτη με δείγμα 121 ογκολογικών ασθενών, που συγκεντρώθηκε με δειγματοληψία ευκολίας. Στην παρούσα μελέτη πραγματοποιήθηκε στάθμιση των εργαλείων FoP-Q και CBI L V3, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για τη μέτρηση του FoP και της αυτο-αποτελεσματικότητας. Η στατιστική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με το πρόγραμμα SPSS 27.0.

Αποτελέσματα:

Το 58,7% των συμμετεχόντων παρουσίασε υψηλά επίπεδα φόβου εξέλιξης. Η μέση τιμή FoP ήταν 33,48 (SD = 8,79), ενώ η μέση τιμή αυτο-αποτελεσματικότητας ήταν 44,73 (SD = 10,69), υποδηλώνοντας μέτρια προς υψηλά επίπεδα. Σημαντική αρνητική συσχέτιση καταγράφηκε μεταξύ FoP και αυτο-αποτελεσματικότητας (r = -0,455, p < 0,001), γεγονός που υποδηλώνει ότι όσο μεγαλύτερη είναι η αίσθηση ελέγχου και ικανότητας των ασθενών, τόσο μειώνεται ο φόβος για εξέλιξη της νόσου. Επίσης, γυναίκες, νεότεροι ασθενείς και εκείνοι με μικρότερο χρόνο από τη διάγνωση είχαν στατιστικά υψηλότερα επίπεδα FoP.

Συμπεράσματα:

Τα ευρήματα αναδεικνύουν την κεντρική σημασία της ενίσχυσης της αυτο-αποτελεσματικότητας ως μηχανισμού προστασίας από τον ψυχολογικό κίνδυνο που ενέχει ο FoP. Παράλληλα, προκύπτει η ανάγκη σχεδιασμού στοχευμένων παρεμβάσεων ψυχολογικής και νοσηλευτικής υποστήριξης, οι οποίες θα επικεντρώνονται σε ευάλωτες ομάδες ασθενών. Ο ρόλος του νοσηλευτή είναι καίριος στην πρώιμη ανίχνευση των ψυχολογικών αναγκών, στη διασφάλιση της ψυχοσυναισθηματικής ενδυνάμωσης του ασθενούς και στην εφαρμογή παρεμβάσεων βασισμένων σε επιστημονικά τεκμήρια.

Introduction:

Fear of progression (FoP) is a common psychological condition among oncology patients, significantly affecting their quality of life and psychological well-being. Self-efficacy, or the perceived ability to manage one’s illness, is considered a potential protective factor against FoP.

Purpose:

The purpose of this study was to investigate the relationship between FoP and self-efficacy in adult patients with stage I–III cancer who are undergoing or have completed systemic treatment.

Methodology:

A cross-sectional quantitative study was conducted with a convenience sample of 121 oncology patients. The study involved the validation of the FoP-Q and CBI-L V3 instruments in the Greek environment, which were used to assess fear of progression and self-efficacy, respectively. Statistical analysis was performed using SPSS version 27.0.

Results:

A total of 58.7% of participants exhibited high levels of FoP. The mean FoP score was 33.48 (SD = 8.79), while the mean self-efficacy score was 44.73 (SD = 10.69), indicating moderate to high levels. A statistically significant negative correlation was found between FoP and self-efficacy (r = -0.455, p < 0.001), suggesting that a higher sense of control and perceived ability is associated with lower levels of fear. Additionally, women, younger patients, and those with a shorter time since diagnosis reported significantly higher FoP levels.

Conclusions:

Findings highlight the crucial role of enhancing self-efficacy as a protective mechanism against the psychological burden of FoP. There is a need for targeted psychological and nursing interventions focusing on vulnerable patient groups. Nurses play a key role in the early detection of psychological needs, emotional empowerment of patients, and implementation of evidence-based supportive interventions.