Περίληψη

Η ραγδαία ανάπτυξη των μεγάλων αστικών περιοχών στην Ευρώπη έχει προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα γι’ αυτό και είναι επιτακτική ανάγκη να παρακολουθούνται συνεχώς τα επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Στην εργασία αυτή έγινε μια προσπάθεια να μελετηθούν τα επίπεδα των ατμοσφαιρικών ρύπων στις ευρωπαϊκές και ελληνικές πόλεις. Πιο συγκεκριμένα, σ’ αυτήν τη διπλωματική εργασία, το προσδοκώμενο αποτέλεσμα ήταν να διερευνηθεί η διαχρονική εξέλιξη των συγκεντρώσεων των κυριότερων ατμοσφαιρικών ρύπων, δηλαδή των ΡΜ10, ΡΜ2.5, ΝΟ, ΝΟ2 και Ο3, για διάφορες περιοχές στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, για την περίοδο 2013-2023. Τα διαθέσιμα δεδομένα προήλθαν από την καταγραφή των ατμοσφαιρικών ρύπων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) και του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ) του ΥΠΕΝ.

Από τα αποτελέσματα αυτής της εργασίας προκύπτει ότι για την περίοδο μελέτης, οι εκπομπές των περισσότερων ατμοσφαιρικών ρύπων στην ΕΕ, έχουν δείξει ότι υπάρχει μια πτωτική τάση, παρά τη σημαντική αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος ΑΕΠ (GDP). Η διαχρονική διακύμανση των μέσων ετήσιων συγκεντρώσεων του Ο3, δείχνει ότι στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης παρουσίασε αυξητική τάση της τάξης του 3-5%, ενώ των ΡΜ10, ΡΜ2.5, ΝΟ και ΝΟ2 παρουσίασαν πτωτικές τάσεις περίπου 8%, 7%, 15% και 10%, αντίστοιχα, για την περίοδο 2013-2023. Στις ελληνικές πόλεις παρατηρήθηκαν ανάλογες τάσεις, για τους παραπάνω ατμοσφαιρικούς ρύπους. Επίσης, προκύπτει ότι, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ κρατών, ενώ υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης καταγράφονται σε περιοχές της κεντρικής, νότιας και ανατολικής Ευρώπης.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η ποιότητα του αέρα βελτιώνεται στην Ευρώπη, αλλά τα θεσμοθετημένα όρια δεν πληρούνται ακόμη σ’ ολόκληρη την περιοχή. Όμως, η αναμενόμενη αυστηροποίηση των θεσμοθετημένων ορίων, βάση της νέας Οδηγίας της ΕΕ (2024/2881), δείχνει ότι πολλοί σταθμοί παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης δεν θα πληρούν τα νέα όρια, που θα τεθούν σε ισχύ από το 2026. Έτσι, απαιτούνται περαιτέρω βελτιώσεις για την προστασία της δημόσιας υγείας και των οικοσυστημάτων, ώστε να προσεγγίσουν τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης που συστήνει ο ΠΟΥ

Abstract

The rapid development of large urban areas in Europe has caused serious problems in air quality, which is why it is imperative to constantly monitor air pollution levels.

In this study an attempt was made to investigate the levels of atmospheric pollution in european and Greek cities. More specifically, in this study, the expected result was to investigate the temporal evolution of the concentrations of the main atmospheric pollutants, namely PM10, PM2.5, NO, NO2 and O3, for various regions in Europe and Greece, for the period 2013-2023. The available data came from the recording of atmospheric pollutants by the European Environment Agency (EEA) and the National Air Pollution Monitoring Network of the Ministry of Environment and Energy.

The results of this study show that, emissions of most air pollutants in the EU have shown a downward trend, despite a significant increase in GDP. The long term variation of average annual concentrations of O3 shows that in most European countries it showed an increasing trend of 3-5%, while PM10, PM2.5, NO and NO2 showed downward trends of approximately 8%, 7%, 15% and 10%, respectively, for the period 2013-2023. Similar trends were observed in Greek cities for the above air pollutants. It also appears that there are significant differences between countries, while high levels of air pollution are recorded in areas of central, southern and eastern Europe.

From the above it follows that air quality is improving in Europe, but the legislative limits are not yet met throughout Europe. However, the expected tightening of the statutory limits, based on the new EU Directive (2024/2881), indicates that many air pollution monitoring stations will not meet the new limits, which will come into force from 2026. Thus, further improvements are needed to protect public health and ecosystems, to approach the air pollution levels recommended by the WHO.