Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση της χρήσης του μυθικού στοιχείου, του μύθου και της μυθολογίας από σύγχρονους συγγραφείς, προκειμένου να θίξουν και να εξετάσουν σημερινά κοινωνικά ζητήματα. Ειδικότερα, από τις γυναίκες συγγραφείς του 21^ου αιώνα, οι οποίες καταδικάζουν και κατακεραυνώνουν μέσα από το έργο τους την πατριαρχεία, όσο εξυμνούν την αυτονομία και δίνουν βήμα σε γυναικείες μορφές να ακουστούν.

Στο θεωρητικό μέρος της εργασίας, παρουσιάζεται ο μύθος: ο ορισμός του, η διαχρονική του λειτουργία, η διακειμενική του χρήση, η εκδοχή του ως πολιτισμική μνήμη, οι λειτουργίες του μύθου και η ανασημασιοδότησή του στη σύγχρονη λογοτεχνία. Παρά την συσχέτιση του μύθου με την λογοτεχνία, στην παρούσα εργασία εξετάζεται επίσης η ιδιαίτερη σχέση των δύο ειδών, η οποία φαίνεται να λαμβάνει έναν χαρακτήρα παράδοξο. Έπειτα, εξετάζονται οι λόγοι, που οι συγγραφείς εξ αρχής προσπάθησαν να κάνουν χρήση του μύθουκαθώς και η σχέση αυτού μετην εισαγωγή της μυθικής μεθόδου στην λογοτεχνία από τον T.S. Eliot, ο οποίος ενέπνευσε το συγγραφικό κύμα της μεταπολεμικής περιόδου και τον τρόπο με τον οποίο χειρίζονται τον μύθο. Μιας και η εστίαση γίνεται κυρίως στην γυναικεία γραφή, προχωράμε στην ανάλυση του φεμινισμού εν γένει, αλλά και αυτού που διέπει την λογοτεχνία μέσω της φεμινιστικής κριτικής: Ο τρόπος που αμφισβητεί τις παραδοσιακές αφηγήσεις, καθώς και το ζήτημα της επιστροφής των γυναικών σε οικεία πρόσωπα που έχουν τις ρίζες τους στην παράδοση και την ελληνική μυθολογία. Οι μεταπλάσεις των μορφών της Πηνελόπης και της Κίρκης είναι αυτές που εξετάζονται ως επί το πλείστον, μιας και θα μας απασχολήσουν αργότερα στην δεύτερη ενότητα.

Περνώντας στην ανάλυση δύο παραδειγμάτων γυναικείας γραφής, αποδεικνύονται έμπρακτα μέσα από δύο σύγχρονα μυθιστορήματα, οι θέσεις των συγγραφέων MadelineMiller (2019) και MargaretAtwood (2018), σχετικά με την γυναικεία χειραφέτηση, αυτονομία και αποδέσμευση από την πατριαρχική κοινωνία, η οποία είναι δυναμικά παρούσα για τους μυθικούς χαρακτήρες της Κίρκης και Πηνελόπης στον κλασικό ομηρικό κόσμο. Αφού αναλυθούν τα δύο έργα, γίνεται η συγκριτική τους ανάλυση, όπου και προκύπτει η αναλογική τους χρήση ως προς την σηματοδότησή των καίριων κοινωνικών προβλημάτων.

Θα γίνει επομένως μια προσπάθεια συσχέτισης των θεωρητικών στοιχείων της χρήσης των μυθικών προσώπων ως προσωπείο καταγγελίας των πατριαρχικών μοτίβων, με τα έργα που πραγματεύονται τις δύο γυναικείες ομηρικές μορφές που παρουσιάζονται παθητικές. Για τον σκοπό αυτό θα χρησιμοποιηθεί η μεθοδολογία της συγκριτικής μελέτης και ανάλυσης, προσπαθώντας να απαντηθούν, όσο το δυνατόν πειστικότερα, τα ερευνητικά ερωτήματα: Πώς χρησιμοποιείται ο μύθος στις σύγχρονες αφηγήσεις; Ποια ζητήματα θίγονται; Πώς απεικονίζονται τα μυθικά γυναικεία πρόσωπα σήμερα;

Τέλος, στο δημιουργικό μέρος της εργασίας, με αφορμή την ανατρεπτική γραφή της Atwood, δοκιμάζεται να χρησιμοποιηθεί η μορφή της Πηνελόπης μέσα από ένα μικρό διήγημα. Γίνεται δηλαδή μια προσπάθεια αξιοποίησης του μυθικού παρελθόντος, προκειμένου να εκφραστούν οι φεμινιστικές ιδέες που επιθυμούν την εξάλειψη της πατριαρχίας κάθε μορφής.

The aim of the present thesis is to explore the use of mythical elements, myth, and mythology by contemporary authors in order to address and examine current social issues. In particular, the essay focuses on 21st-century women writers who, through their work, denounce and vehemently criticize patriarchy, while celebrating autonomy and giving voice to female figures.

In the theoretical part of the thesis, the concept of myth is presented: its definition, its diachronic function, its intertextual use, its version as cultural memory, the functions of myth, and its resemanticization in contemporary literature. Despite the connection between myth and literature, the thesis also examines the unique relationship between the two forms, which appears to take on a paradoxical character. Then, the reasons why authors have sought from the outset to use myth are investigated, along with its relation to the introduction of the mythical method into literature by T.S. Eliot, who inspired the wave of post-war writing and influenced the way myth is handled.

As the focus is primarily on women's writing, the analysis then moves on to feminism in general, as well as its presence in literature through feminist criticism: the way it challenges traditional narratives, and the issue of women returning to familiar figures rooted in tradition and Greek mythology. The transformations of the figures of Penelope and Circe are primarily examined, as they will later concern us in the second section.

Moving on to the analysis of two examples of women’s writing, the positions of authors Madeline Miller (2019) and Margaret Atwood (2018) are practically demonstrated through two contemporary novels, regarding female emancipation, autonomy, and liberation from patriarchal society—an ever-present force in the mythical characters of Circe and Penelope in the classical Homeric world. After the two works are analyzed, a comparative analysis follows, revealing their analogous use in highlighting critical social issues.

Therefore, an attempt will be made to correlate the theoretical elements regarding the use of mythical figures as a mask for denouncing patriarchal patterns with the works that deal with the two Homeric female figures, who are traditionally presented as passive. To this end, the methodology of comparative study and analysis will be employed, aiming to answer as convincingly as possible the research questions: How is myth used in contemporary narratives? What issues are addressed? How are mythical female figures portrayed today?

Finally, in the creative part of the thesis, inspired by the subversive writing of Atwood, an attempt is made to utilize the figure of Penelope through a short story. This constitutes an effort to draw on the mythical past aiming to express feminist ideas that seek to abolish all forms of patriarchy.