Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται το μνημείο της Γενοκτονίας των Ποντίων που βρίσκεται στον οικισμό της Γκορυτσάς στον Ασπρόπυργο, στο Θριάσιο Πεδίο. Το μνημείο αυτό αποτελεί ένα σύνθετο παράδειγμα αποτύπωσης της δημόσιας ιστορίας στο χώρο όπου ο σχηματισμός ιστορικής συνείδησης συνδέεται με την έννοια του τραύματος, που στην περίπτωση των Ποντίων δεν είναι άλλο παρά η γενοκτονία και ο ξεριζωμός. Επιπλέον έχουμε το παράδειγμα της δημόσιας ιστορίας ως πρακτικής εκτός ακαδημαϊκών χώρων, με τον ενεργό ρόλο του Συλλόγου «Ακρίτες του Πόντου» και τη συνεργασία του με τον τότε Δήμαρχο Ασπροπύργου, για τη δημιουργία του μνημείου.

Το μνημείο έχει την ιδιαιτερότητα, πως αποτυπώνει στον χώρο του Ασπροπύργου μια αναφορά στο ιστορικό παρελθόν μιας βασικής συνιστώσας του Ελληνισμού, δηλαδή αυτής του Ποντιακού Ελληνισμού, που ναι μεν δεν σχετίζεται με την τοπική ιστορία του Ασπροπύργου, αλλά με αυτό εντάσσεται η ιστορική μνήμη μιας μεγάλης κοινωνικής ομάδας του τοπικού πληθυσμού στον δημόσιο χώρο του Ασπροπύργου, με το βλέμμα στο μέλλον. Η συλλογική μνήμη ενισχύεται με την διενέργεια σχετικών τελετών και άλλων εκδηλώσεων, που ζωντανεύουν την παρουσία του μνημείου μέσα από την επέτειο της γενοκτονίας και τονίζουν τον ρόλο του στην οικοδόμηση της συλλογικής ταυτότητας, ακόμη και για τους νεότερους που δεν έχουν βιώσει οι ίδιοι αυτές τις μνήμες της καταστροφής

Στην εργασία αυτή, μετά από μία περιληπτική παρουσίαση των γεγονότων του ξεριζωμού των Ποντίων από τις πατρογονικές τους εστίες, δίνεται μια εικόνα των μεταναστευτικών διαδρομών που ακολούθησαν οι Πόντιοι και εστιάζουμε στην περίπτωση της εγκατάστασης των Ποντίων στον Ασπρόπυργο Αττικής. Βασικό στοιχείο που προέκυψε ήταν πως, παρά τις πολύ δύσκολες συνθήκες που αντιμετώπιζαν οι Πόντιοι που εγκαταστάθηκαν στον Ασπρόπυργο, δεν ενδιαφέρθηκαν μόνο για την επίλυση των καθημερινών προβλημάτων, αλλά, έχοντας αποφασίσει πως είχαν έρθει για μόνιμη εγκατάσταση, προσπάθησαν και μάλιστα συλλογικά να διατηρήσουν τις παραδόσεις τους (όπως μουσική και χορούς) με ταυτόχρονη διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης, συμμετέχοντας μάλιστα ενεργητικά στην τοπική αυτοδιοίκηση.

This study examines the Monument to the Genocide of the Pontic Greeks, located in the settlement of Gorytsa in Aspropyrgos, within the Thriasio Plain. The monument constitutes a complex instance of the spatial inscription of public history, wherein the formation of historical consciousness is inextricably linked to the notion of collective trauma—specifically, the trauma of genocide and forced displacement experienced by the Pontic Greek population. It further exemplifies public history as a practice exercised beyond academic contexts, through the active involvement of the local cultural association "Acrites of Pontus" and its collaboration with the then Mayor of Aspropyrgos in the monument’s realization.

The monument is particularly noteworthy in that it introduces into the public space of Aspropyrgos a reference to the historical past of a fundamental component of Hellenism—namely, Pontic Hellenism. Although not directly associated with the local history of the area, the monument incorporates the collective memory of a significant demographic group within the local population, thus embedding their historical experience into the urban landscape with a forward-looking perspective. This collective memory is further sustained through commemorative rituals and public events held annually, particularly around the genocide remembrance date, which reaffirm the monument’s symbolic role in constructing and transmitting communal identity, especially among younger generations with no direct experiential connection to these historical traumas.

Following a concise historical overview of the forced displacement of the Pontic Greeks from their ancestral homelands, the study traces their migratory trajectories, with particular emphasis on the case of their resettlement in Aspropyrgos, Attica. A key observation is that, despite the adversities encountered upon their arrival, the Pontic refugees engaged not only in addressing the immediate challenges of daily life but also in a collective effort to preserve their cultural heritage—especially music and dance—while simultaneously safeguarding historical memory. Their integration into the local sociopolitical fabric, including participation in local governance, further reflects this commitment to community-building and historical continuity.