Τάσεις και πόλεμοι της ελληνικής ιστοριογραφίας, 19ος-21ος αιώνας/ ΣΕΙ54
64
6
Περιλαμβάνει: συνεντεύξεις και αρχειακές πηγές
Αντικείμενο μελέτης της παρούσας εργασίας αποτελεί η μνήμη και το τραύμα του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, ο οποίος υπήρξε ίσως το πιο πολυσυζητημένο και αμφιλεγόμενο ζήτημα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Στο πρώτο μέρος της εργασίας, το οποίο βασίζεται σε δευτερογενή βιβλιογραφία, παρουσιάζεται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, ο οποίος έχει θεσπιστεί περισσότερο ως αλληλοεξοντωτικός παρά ως πολιτικός (civil) πόλεμος, λόγω του καθοριστικού ρόλου που έπαιξαν οι άμαχοι, καθώς τα μέτωπα του πολέμου δεν ήταν με σαφήνεια καθορισμένα. Παρουσιάζεται εν συντομία η διαδικασία της συγκρότησης της επίσημης και συλλογικής μνήμης της δεκαετίας του 1940, μέσα από την οποία αναδεικνύεται το εμφύλιο τραύμα τόσο σε ατομικό όσο σε συλλογικό επίπεδο. Σκοπό αποτελεί η αποτύπωση της δύσκολης ανάδυσης της μνήμης του τραυματικού παρελθόντος αλλά και η καλύτερη κατανόηση του δεύτερου μέρους της εργασίας.
Το δεύτερο μέρος το οποίο βασίζεται τόσο σε γραπτές μαρτυρίες (απομνημονεύματα, χρονικά) όσων πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα, όσο και σε προφορικές μαρτυρίες όσων έζησαν τον πόλεμο ως παιδιά, εστιάζει στην εμπειρία του πολέμου στο νησί της Λευκάδας. Αρχικά αναλύονται οι γραπτές μαρτυρίες σε συνδυασμό με την τοπική βιβλιογραφία, με σκοπό την παρουσίαση των σημαντικότερων γεγονότων που σημάδεψαν το νησί και των κεντρικών αξόνων γύρω από τους οποίους διαμορφώθηκε η συλλογική μνήμη της κάθε παράταξης αλλά και την διάκριση των τοπικών ιδιαιτεροτήτων. Στη συνέχεια, αναλύονται οι προφορικές μαρτυρίες, δίνοντας έμφαση στην ανάδειξη του εμφύλιου τραύματος και των ακραίων ορίων της βίας, όπως αυτά βιώθηκαν από τα παιδιά του Εμφυλίου Πολέμου, ενώ επιχειρείται η συγκριτική ανάλυση των δύο ειδών μαρτυριών. Αναπόφευκτα, θίγεται ακόμη, λόγω των τοπικών αποκλίσεων, το ζήτημα της περιοδολόγησης- ερμηνείας της δεκαετίας του 1940 που έχει εγείρει τα τελευταία χρόνια ακαδημαϊκές συζητήσεις έντονου ωστόσο πολιτικού χαρακτήρα.
The subject of this study is the memory and trauma of the Greek Civil War, which has perhaps been the most debated and controversial issue in modern Greek history. The first part of the study, based on secondary literature, presents the special character of the Greek Civil War, which has been characterized more as a mutual extermination rather than a civil war, due to the decisive role played by civilians, as the battlefronts were not clearly defined. A brief overview is provided of the process of constructing the official and collective memory of the 1940s, through which the trauma of the civil war is highlighted at both the individual and collective levels. The aim is to capture the challenging emergence of the memory of the traumatic past, as well as to facilitate a better understanding of the second part of the study.
The second part, which is based on both written testimonies (memoirs, chronicles) from those who played a role in the events and oral testimonies from those who experienced the war as children, focuses on the experience of war on the island of Lefkas. Initially, the written testimonies are analyzed in conjunction with local literature, aiming to present the most significant events that marked the island and the central themes around which the collective memory of each faction was shaped, as well as to highlight local peculiarities. Subsequently, the oral testimonies are examined, emphasizing the emergence of civil war trauma and the extreme limits of violence as experienced by the children of the civil war, while a comparative analysis with the written testimonies is also attempted. Inevitably, due to local discrepancies, the issue of periodization and interpretation of the 1940s is raised—a topic that has sparked intense academic discussions with a pronounced political character in recent years.
